Những lo ngại về một “Intifada" thứ ba

Các vụ ném đá của người Palestine kéo theo đụng độ khiến Israel lo ngại.

Dư luận đang lo ngại nguy cơ tái diễn cuộc khởi nghĩa Intifada 1987 của người Palestine chống lại sự chiếm đóng của Israel tại khu Bờ Tây và Dải Gaza, thậm chí là một làn sóng bạo lực mới.

Thời gian gần đây đã xảy ra không ít vụ đụng độ khi người Palestine cố thủ bên trong nhà thờ Al-Aqsa và ném đá, lựu đạn và pháo hoa về phía cảnh sát. Bất ổn đã lan tới cả khu vực dân cư lân cận của người Arab ở Đông Jerusalem và khu Bờ Tây. Phản ứng trước làn sóng bạo lực đang dâng cao tại vùng đất thiêng Jerusalem, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu quyết định áp dụng nhiều "biện pháp mạnh mẽ và cương quyết", bao gồm đẩy nhanh tiến trình "phá nhà của những kẻ khủng bố, mở rộng việc bắt giữ hành chính đối với những kẻ gây bạo động và cấm các đối tượng tham gia kích động được ra vào khu vực thành cổ Jerusalem và Núi Đền". Ông Netanyahu nhấn mạnh rằng Israel đang trong cuộc chiến đến cùng chống "chủ nghĩa khủng bố Palestine". Trong khi đó, giới lãnh đạo an ninh Israel đang cân nhắc khả năng tăng cường sự hiện diện của cảnh sát và binh sỹ tại Jerusalem và khu Bờ Tây. Đây là lần đầu tiên kể từ khi chiếm đóng thành phố này trong Chiến tranh Trung Đông 1967 Israel tuyên bố cấQm người Palestine tới Thành Cổ Jerusalem. Tzachi Hanegbi - Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và Đối ngoại thuộc Quốc hội Israel - trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Chanel 2 rằng Israel đã có một "danh sách dài" các biện pháp nhằm dập tắt ngọn lửa bạo lực. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: đây không phải là một "Intifada" mà là sự tiếp diễn của "làn sóng khủng bố" nhằm vào Israel trong suốt nhiều thập kỷ.

Các diễn biến bạo lực trên xảy ra trong bối cảnh nhiều người Palestine cảm thấy thất vọng và không còn tin vào tương lai Palestine được công nhận tư cách một nhà nước độc lập thông qua đàm phán với phía Israel. Nahum Barnea, một cây bút bình luận hàng đầu của Israel, gọi làn sóng bạo lực mới nhất là "Intifada thứ Ba". Tuy nhiên, nhà phân tích chính trị người Palestine Hani al-Masri cho rằng những gì đang diễn ra không phải là tín hiệu của một cuộc nổi dậy mới. Ông nói: "Cuộc khởi nghĩa Intifada nếu muốn lặp lại thì cần phải có người lãnh đạo, song giới chức chính trị Palestine lại phản đối điều này".

Trong một diễn biến liên quan, phát biểu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc hồi tuần trước, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đã gây chấn động khi tuyên bố Palestine không muốn tiếp tục bị ràng buộc bởi Hiệp ước Oslo và các thỏa thuận an ninh cũng như kinh tế đi kèm với Israel. Tuy bình luận này được cho là có thể thay đổi cục diện quan hệ Palestine-Israel, song việc ông Abbas không đưa ra thêm chi tiết về lộ trình cũng như những dự định tương lai cụ thể khiến giới quan sát cho rằng thực tế khó thay đổi ở thời điểm hiện tại và ông Abbas cũng không thực sự muốn đối đầu toàn diện với Israel. Bình luận khá cứng rắn của nhà lãnh đạo Palestine là một trong số những lời tuyên bố bị giới lãnh đạo Israel coi là một sự khiêu khích.

Trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, Israel đã đánh chiếm Thành phố Cổ và phía Đông Jerusalem từ Jordan, sau đó sáp nhập vùng đất này vào lãnh thổ của mình. Trong khi đó, người Palestine khẳng định vùng đất phía Đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước độc lập mà họ đang hy vọng được thừa nhận.

Hiện có khoảng 300.000 người Palestine đang sinh sống tại Jerusalem, chiếm 1/3 dân số toàn thành phố. Họ định cư chủ yếu ở khu vực phía Đông thành phố, nơi có phần đông là người Arập. Những người này được công nhận tư cách công dân của thành phố Jerusalem song không có quyền công dân Israel. Họ được phép đi vào Thành phố Cổ ở phía Đông Jerusalem, nơi có những đền thờ và địa điểm linh thiêng của người Hồi giáo, người Cơ đốc giáo và người Do Thái.