Sẵn sàng cho sự bứt phá của cụm cảng Cái Mép - Thị Vải

Lưu lượng hàng hóa XNK qua cụm cảng Cái Mép - Thị Vải được dự báo sẽ tăng cao trong thời gian tới. Ảnh: T.L

Nhu cầu đang tăng

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang thay đổi và sắp xếp lại, việc tham gia nhiều hiệp định FTA song phương và khu vực của Việt Nam là chất xúc tác giúp các công ty sản xuất toàn cầu đến Việt Nam như một cứ điểm hiệu quả về chi phí để xuất khẩu sang Hoa Kỳ, châu Âu cũng như nội khối châu Á.

Trong xu hướng dịch chuyển mạnh mẽ này, lưu lượng hàng hóa từ Việt Nam xuất khẩu đi các thị trường Mỹ và châu Âu chắc chắn sẽ tăng lên trong thời gian tới. Điều này mở ra cơ hội tăng trưởng rất lớn cho các cảng biển của Việt Nam. Trong đó, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải với vị thế là cảng nước sâu lớn nhất Việt Nam đang đón nhận nhiều tín hiệu tích cực trong làn sóng dịch chuyển này.

Tại một hội nghị tổ chức vào cuối tháng 11 vừa qua ở TPHCM, Cảng Gdańsk - cảng biển lớn nhất Ba Lan đã công bố các kết nối tàu biển mới giữa cảng Gdańsk và Vũng Tàu sẽ được khởi động vào đầu năm 2025 với các dịch vụ hàng tuần của hãng tàu MSC gồm BRITANNIA (hướng Tây) và ALBATROS (hướng Đông) cũng như các dịch vụ bổ sung hàng tuần do liên minh GEMINI điều hành. Chia sẻ về kế hoạch này, bà Dorota Pyć, Giám đốc điều hành, Cảng vụ Gdańsk bày tỏ mong muốn có thể đón đầu sự tăng trưởng hàng hóa từ Việt Nam xuất khẩu đi châu Âu.

Ngoài cảng Gdańsk, từ năm 2022 đến nay, các liên minh hãng tàu đã đưa thêm 17 tuyến dịch vụ mới vào Cái Mép - Thị Vải, nâng tổng số chuyến tàu khu vực này lên 51 tuyến/tuần. Đây được xem là bước phát triển nhảy vọt, chưa từng xảy ra trong suốt 14 năm khai thác của Cái Mép - Thị Vải.

Ông Nguyễn Thanh Sang, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Bà Rịa – Vũng Tàu cũng cho biết, số chuyến tàu mẹ container đi biển xa tại Cái Mép - Thị Vải đã tăng từ 20 chuyến/tuần vào năm 2016 lên 37 chuyến/tuần năm 2024. Trong đó, đội tàu có trọng tải lớn nhất vẫn đang định kỳ hàng tháng vào làm hàng tại khu cảng Cái Mép. Đặc biệt, bến cảng Cái Mép Gemadept – Terminal Link được Bộ Giao thông vận tải cho phép đón các siêu tàu container chở 24.188 TEU (giảm tải), từ đó, lượng hàng hóa đến các cảng này ngày càng tăng cao.

Tháo gỡ rào cản, tạo đà bứt phá

Tuy đạt được những kết quả khả quan trong đầu tư, khai thác, song theo ông Nguyễn Thanh Sang, các cảng tại Cái Mép - Thị Vải vẫn đang tồn tại nhiều trở ngại không nhỏ cho hãng tàu, chủ hàng, cản trở sự hình thành “chân hàng” chắc chắn tại khu cảng này. Ví dụ như quy định mỗi bến cảng là một cửa khẩu riêng biệt đang phát sinh nhiều trở ngại.

Một tàu mẹ làm hàng tại khu bến Cái Mép sẽ có rất nhiều container được chuyển đến và đi từ các quốc gia khác nhau hoặc vận chuyển nội địa từ hệ thống cảng, bến thủy nội địa phải thực hiện thủ tục mở lại tờ khai vận chuyển độc lập với nhiều “trường thông tin”, mặc dù các thông tin này đều đã được khai trước đó và với cùng một Chi cục Hải quan Cái Mép – cơ quan quản lý chung cho toàn bộ khu bến Cái Mép. Bên cạnh đó là việc phát sinh chi phí, thời gian, công sức do phải thực hiện lại việc niêm phong, kẹp chì (seal) cho các container chuyển cảng. Ngay cả cơ quan Hải quan cũng phải bố trí thêm nhân lực để thực hiện.

Bên cạnh đó, theo các DN khai thác cảng trong khu bến Cái Mép, tình trạng tàu container có nhu cầu thay đổi cảng cập đang có xu hướng gia tăng do lượng hàng qua cảng phát triển nhanh chóng nhưng cầu bến chưa sẵn sàng do nhiều nguyên nhân. Theo quy định hiện nay, khi muốn đổi qua cảng khác, thông tin đã khai báo trên “Cargo Manifest” trước đó phải được điều chỉnh lại và việc này sẽ mất rất nhiều thời gian.

Những trở ngại trên phần nào khiến các DN logistics trên địa bàn đến nay vẫn nhỏ lẻ, khó phát triển và không mặn mà trong đầu tư, sáp nhập để tăng quy mô, tính cạnh tranh dù có lợi thế về cảng biển, có khối lượng hàng hóa luân chuyển qua cảng rất lớn. Thực tế, đối với các hãng tàu, chủ hàng khi lựa chọn cảng đến, yếu tố thông quan nhanh để tiết giảm thời gian và giảm chi phí logistics là những tiêu chí quan trọng.

Trước những vấn đề còn tồn tại như trên, cùng khối lượng hàng hóa dự kiến sẽ tăng cao trong thời gian tới, ông Nguyễn Thanh Sang cho biết, ngành Hải quan đang xúc tiến nhiều giải pháp để tháo gỡ những khó khăn cho khu vực này. Cụ thể, Tổng cục Hải quan đang dự thảo điều chỉnh các nghị định, thông tư liên quan đến giám sát hải quan theo hướng tạo thuận lợi cho hàng hóa luân chuyển giữa các bến cảng và tàu biển chuyển cảng trong cùng một khu vực quản lý của hải quan. Đồng thời, xây dựng phương án áp dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả giám sát quản lý hướng tới thực hiện cơ chế cảng mở tại cụm cảng container khu vực Cái Mép.

Cùng với đó, việc thực hiện cảng mở cũng sẽ là bước đệm và là cơ chế, chính sách quan trọng để tiến tới hình thành khu thương mại tự do gắn với cảng biển Cái Mép theo Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Với cơ sở hạ tầng đã được đầu tư bài bản cùng nhu cầu đang tăng lên của các DN sản xuất, DN kinh doanh dịch vụ logistics, những giải pháp đồng bộ từ cơ quan xây dựng chính sách đến đơn vị thực thi sẽ là mảnh ghép hoàn thiện cho hệ sinh thái dịch vụ tại Cái Mép - Thị Vải. Từ đó, mở ra một chu kỳ mới tăng trưởng mạnh mẽ hơn cho các cảng biển tại khu vực này.