Một số khó khăn trong kiểm soát nguyên liệu thuốc bắc nhập khẩu

Phương tiện các đối tượng sử dụng để vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc bắc.

Theo tìm hiểu của phóng viên, những năm trước đây mặt hàng nguyên liệu thuốc bắc thường được NK qua cửa khẩu Chi Ma (huyện Lộc Bình, Lạng Sơn). Tuy nhiên, từ năm 2018, theo quy định của Nghị định 54/2017/NĐ-CP ngày 8/5/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Dược, DN muốn NK nguyên liệu thuốc bắc phải tiến hành tại các cửa khẩu quốc tế, trong đó có cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị. Từ đây phát sinh một thực tế, nếu DN Việt Nam phải NK nguyên liệu thuốc bắc qua cửa khẩu Hữu Nghị sẽ làm tăng chi phí vận chuyển từ khu vực Chi Ma về Hữu Nghị cách xa khoảng 50 km. Do vậy, tỷ lệ nguyên liệu thuốc NK theo đường chính ngạch giảm, trong khi đó, tình trạng buôn lậu mặt hàng này có dấu hiệu bùng phát, vừa gây khó khăn cho lực lượng kiểm soát, vừa không đảm bảo yêu cầu về kiểm tra chất lượng sản phẩm. Thống kê từ Cục Hải quan Lạng Sơn, trong năm 2018, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị chỉ làm thủ tục NK mặt hàng nguyên liệu thuốc bắc cho 11 DN với tổng số 82 tờ khai.

Số tang vật gần 100 tấn hàng hóa chủ yếu là nguyên liệu thuốc bắc bị lực lượng Công an bắt giữ đêm 14/12 tại Lạng Sơn.

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị, qua quá trình làm thủ tục cho mặt hàng nguyên liệu thuốc bắc NK, đơn vị nhận thấy tiềm ẩn nhiều rủi ro về chất lượng hàng hóa. Ông Trần Bằng Toàn, Chi cục trưởng Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị cho biết, mặt hàng thuốc bắc có liên quan trực tiếp đến sức khỏe người dân nhưng không được kiểm tra chất lượng tại thời điểm làm thủ tục NK nên khó khăn cho lực lượng chức năng.

Cũng theo ông Toàn, tại cửa khẩu Hữu Nghị hiện nay không có kho bãi đảm bảo chất lượng để bảo quản mặt hàng thuốc bắc nên phần nào gây phiền toái cho cả phía cơ quan Hải quan lẫn DN. Đầu tháng 11/2018, Hải quan Hữu Nghị phối hợp với Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan đã kiểm tra thực tế đối với một số lô hàng nguyên liệu thuốc bắc NK.

Trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, Công ty CP Dược Nam Yên (TP Hồ Chí Minh) đã có công văn từ chối nhận hàng và đề nghị Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị ngừng làm thủ tục NK cho 2 lô hàng với lý do bên bán giao hàng không đúng theo thỏa thuận tại hợp đồng và nhãn mác không đúng với quy định. Do đó, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị đã phối hợp với Đội Kiểm soát chống buôn lậu khu vực miền Bắc, tiến hành kiểm tra thực tế toàn bộ hàng hóa NK và lấy mẫu trưng cầu giám định đối với 68 mẫu dược liệu của Công ty CP Dược Nam Yên. Kết quả có 18 mẫu không đạt yêu cầu chất lượng. Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị đã tiến hành lập biên bản vi phạm và ra quyết định xử phạt hành chính, đồng thời buộc Công ty CP Dược Nam Yên phải tái xuất lô hàng.

Ngoài ra, lực lượng Hải quan cũng đã phối hợp kiểm tra thực tế đối với các lô hàng nguyên liệu thuốc bắc NK của Công ty CP Đầu tư và Phát triển y dược Thăng Long và Công ty TNHH Thiên Ân Dược. Đơn vị cũng đã lấy mẫu trưng cầu giám định tại Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội, kết quả cho thấy số lượng hàng hóa mà 2 DN này NK đều đạt yêu cầu chất lượng.

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Vy Công Tường- Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn cho biết, để đảm bảo sức khỏe, quyền lợi người tiêu dùng, theo chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Hải quan Lạng Sơn đã chỉ đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đối với các mặt hàng thuốc bắc.

Tuy nhiên, dù lực lượng chức năng kiểm soát chặt nhưng thực tế một số đầu nậu đã tìm mọi cách để tập kết, vận chuyển hàng lậu ở các đường mòn, lối mở trên tuyến biên giới Việt - Trung. Một trong những “điểm nóng” thẩm lậu hàng nguyên liệu thuốc bắc chính là khu vực giáp biên giới thuộc thôn Pò Nhùng, xã Cao Lâu, huyện Cao Lộc. Điển hình là vụ việc ngày 14/12, các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an đã lên kế hoạch chặn bắt quả tang 24 đối tượng (trong đó có 2 người nước ngoài) đang thực hiện hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép khoảng 100 tấn hàng hóa, trong đó gần một nửa là nguyên liệu thuốc bắc, trị giá hàng tỷ đồng. Số hàng trên được đựng trong các bao tải dứa vận chuyển trái phép từ Trung Quốc vào Việt Nam.

Để ngăn chặn tình trạng NK mặt hàng thuốc bắc vi phạm về chất lượng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng, đồng thời giảm tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép qua các đường mòn, lối mở, theo Cục Hải quan Lạng Sơn, các bộ, ngành liên quan cần có quy định cụ thể về việc kiểm tra chất lượng đối với các lô hàng nguyên liệu thuốc bắc tại thời điểm làm thủ tục NK và khi có kết quả mới thực hiện việc giải phóng và thông quan hàng hóa. Trong đó, để đảm bảo quản lý chất lượng mặt hàng thuốc bắc NK, Hải quan Lạng Sơn đề nghị chỉ cho phép NK tại cửa khẩu có kho chứa đảm bảo chất lượng mặt hàng thuốc bắc và đảm bảo có sự giám sát của cơ quan Hải quan.