 |
| Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành |
Những năm gần đây, ùn ứ hàng XK, nhất là nông, thuỷ sản ở các cửa khẩu biên giới phía Bắc đã thành câu chuyện "đến hẹn lại lên”. Lực lượng Hải quan đã và đang triển khai các giải pháp như thế nào để hỗ trợ giải quyết khó khăn, đẩy nhanh quá trình thông quan, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh, thưa ông?
Ngay từ khi chưa có dịch Covid-19, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về khuyến khích, tạo điều kiện cho các DN XK, ngành Hải quan cũng như các bộ, ngành đã hết sức tạo điều kiện cho hàng XK. Với hàng XK, một lô hàng các chi phí nộp cho ngân sách nhà nước chỉ 20.000 đồng tiền lệ phí hải quan. Về chứng từ thủ tục cũng vô cùng đơn giản, đã được làm trên chứng từ điện tử thông qua hệ thống VNACCS.
Tuy nhiên, đến thời kỳ dịch Covid-19, rất nhiều khó khăn ập đến, nhiều tình huống chưa từng có trong tiền lệ trước đây. Cơ quan Hải quan cũng như các bộ, ngành thực thi các chính sách đều tập trung tháo gỡ ngay các vướng mắc cho DN.
Về nhân lực, thực tế là cơ quan Hải quan cũng như các DN, cơ sở sản xuất đều gặp phải khó khăn trong phòng chống dịch. Ngành Hải quan đã tập trung nguồn nhân lực làm việc, thay ca, thay kíp, làm tăng giờ. Đặc biệt trong giai đoạn vừa qua ở các tỉnh biên giới phía Bắc, lực lượng Hải quan cũng chịu tác động lớn do dịch bệnh. Các cán bộ đều phải làm thêm, làm ngoài giờ; thậm chí, trong những lúc khó khăn sau Tết, có buổi làm việc đến 11h đêm để chờ những chuyến xe có thể thông quan qua cửa khẩu. Đó là những khó khăn chung mà ngành Hải quan phải tìm các khắc phục.
Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị Hải quan các tỉnh biên giới phía Bắc phối hợp, hỗ trợ cùng với các ban, ngành tại địa phương, thường xuyên có trao đổi, hội đàm với phía Hải quan Trung Quốc.
Không ít ý kiến cho rằng cần đẩy mạnh chuyển từ XK tiểu ngạch sang XK chính ngạch để giảm rủi ro trong XK hàng hoá sang Trung Quốc, đặc biệt là XK nông sản. Quan điểm của ông như thế nào?
Không phủ nhận hình thức trao đổi phi mậu dịch, tiểu ngạch đã góp phần thúc đẩy ngành nông nghiệp thời gian qua. Ngay cả hiện tại, lợi ích mang lại vẫn còn nên DN vẫn theo, hình thức này vẫn sẽ tồn tại một thời gian nữa.
Tuy nhiên, thời gian qua hình thức XK này cũng cho thấy rất nhiều rủi ro. Người XK gặp nhiều rủi ro khi mang hàng sang bên kia biên giới mới bán được hàng, giao dịch mới chính thức xảy ra. Trong khi đó, nếu bán hàng theo hợp đồng sẽ hạn chế rủi ro này.
Bán theo hình thức tiểu ngạch dễ hơn, còn bán theo hợp đồng, theo thông lệ quốc tế thì khó khăn hơn. Điều đó đặt ra vấn đề là các DN phải có tổ chức chặt chẽ hơn, bảo đảm chất lượng, uy tín hơn với khả năng cung ứng đều đặn mới ký được hợp đồng. Đối tác phía Trung Quốc cũng phải có năng lực để 2 bên gặp nhau.
Thời gian tới, bên cạnh XK tiểu ngạch, cần đẩy mạnh, khuyến khích XK mậu dịch. Ngoài ra, một mong muốn nữa là hàng nông sản Việt Nam có thể vào sâu hơn thị trường nội địa Trung Quốc, hiện nay chủ yếu vẫn ở vùng các địa phương biên giới giáp biên. Nông sản Việt còn rất nhiều tiềm năng, hy vọng các cơ quan quản lý nhà nước cùng các hiệp hội, DN sẽ có thêm các giải pháp.
Cuối năm 2021, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã giao Bộ Y tế, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) và các địa phương phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xây dựng “vùng xanh”, “luồng xanh” ở khu vực cửa khẩu biên giới (vùng an toàn dịch bệnh) nhằm tháo gỡ khó khăn trong hoạt động XNK hàng hóa qua các tỉnh biên giới phía Bắc. Theo ông, đâu là yếu tố mấu chốt giúp hiện thực hoá chủ trương nêu trên?
Trong phòng chống dịch Covid-19, Việt Nam tuân thủ quy định của Chính phủ, của Bộ Y tế. Về phía Trung Quốc, họ cũng phải tuân thủ những quy định như thế. Cửa khẩu là nơi tiếp giáp, trước khi hàng sang hay người sang đều phải sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu của phía bên kia. Điều đó có nghĩa là, phía Trung Quốc phải đáp ứng khi hàng hoá, người, phương tiện sang Việt Nam. Ngược lại, hàng hoá, người, phương tiện của Việt Nam sang Trung Quốc cũng phải đáp ứng yêu cầu về kiểm dịch, phòng chống Covid-19 của phía Trung Quốc.
Muốn có một “dòng chảy” nhanh hơn, đỡ ách tắc hơn rõ ràng cần có một sự hài hoà. Để hài hoà thì việc bên này thực hiện sẽ được bên kia công nhận. Mô hình này đã từng áp dụng ở mô hình “một điểm dừng” tại Lao Bảo. Mặc dù có những khó khăn nhất định trong thực thi nhưng việc một đơn vị chức năng của bên này sang bên kia và ngược lại để làm sao thực hiện 1 lần thủ tục, được phía bên kia công nhận, thương mại cũng sẽ có những thuận lợi hơn.
Đương nhiên, những việc như vậy phải tuân thủ pháp luật của cả hai bên. Hai bên cũng có sự phối hợp chặt chẽ với nhau. Tôi nghĩ rằng, thực hiện chủ trương của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành về xây dựng “vùng xanh” ở cửa khẩu có thể thực hiện được trên cơ sở hài hoà thủ tục của hai bên.
Xin cảm ơn Phó Tổng cục trưởng!
Thanh Nguyễn (lược ghi)
