Cắt giảm điều kiện kinh doanh: Còn phụ thuộc vào ý chí của cơ quan soạn thảo

Các rào cản kinh doanh, sự can thiệp quá mức của Nhà nước vào thị trường đang dần được gỡ bỏ. Ảnh: Hương DỊu.

Bước đầu biến lời nói thành hành động

Theo Báo cáo của VCCI, trung bình mỗi năm, các cơ quan Nhà nước Trung ương ban hành trên dưới 1.000 văn bản quy phạm pháp luật, khoảng 50% số văn bản này có liên quan đến hoạt động kinh doanh. Trong đó, có từ 10 đến 20 luật và khoảng 200 nghị định và quyết định của Thủ tướng Chính phủ, còn lại là thông tư của các bộ và cơ quan ngang bộ. Mỗi văn bản đó, lại có hàng chục, thậm chí hàng trăm quy định...

Phát biểu tại hội thảo, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI cho biết, trong 2 năm qua, có thể nhìn thấy rất rõ một xu hướng chung là thể chế kinh tế đang ngày càng theo hướng kinh tế thị trường, các rào cản kinh doanh, sự can thiệp quá mức của Nhà nước vào thị trường đang dần được gỡ bỏ.

Đã có những chuyển biến tích cực trong 6 tháng đầu năm 2018 với khá nhiều các văn bản pháp luật đã được ban hành để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các văn bản ở cấp nghị định. Đây là những vấn đề đã được các bộ ngành xác định từ những năm trước, đã có kế hoạch và đưa ra dự thảo để lấy ý kiến từ đầu năm 2017, nhưng phải đến đầu năm 2018 mới có thể ban hành.

“Có thể thấy, đợt rà soát năm 2018 đã thể hiện được đúng tinh thần của hoạt động rà soát, có tính cải cách, hướng đến môi trường kinh doanh thuận lợi. Nói một cách lạc quan, có thể coi 6 tháng đầu năm 2018 là giai đoạn chứng kiến những bước đầu tiên của việc biến lời nói thành hành động”, ông Lộc nhấn mạnh.

Sự cởi mở của các cơ quan còn khác nhau

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI, không thể không nhắc tới những nghị định mới về điều kiện kinh doanh trong các lĩnh vực thuộc quản lý của Bộ Công Thương, đặc biệt là các Nghị định 87/2018/NĐ-CP về kinh doanh khí và Nghị định 109/2010/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo, ông Tuấn nêu ví dụ điển hình.

Hay một số quy định có tác động lớn đến các doanh nghiệp liên quan đến quản lý chất lượng sản phẩm hàng hoá cũng đã được ban hành như Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm, hay Nghị định 74/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 132/2008/NĐ-CP quy định chi tiết Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá...

Bên cạnh các xu hướng tích cực nhìn thấy rõ trong tiến trình cải cách pháp luật về đầu tư kinh doanh, trong giai đoạn 6 tháng đầu năm 2018, vẫn còn một số văn bản có tác động đáng kể tới hoạt động của doanh nghiệp, như Thông tư 13/2018/TT-NHNN về kiểm soát nội bộ ngân hàng, Nghị định 63/2008/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức đối tác công tư, Luật Cạnh tranh, Nghị định 09/2018/NĐ-CP về hoạt động mua bán hàng hoá của nhà đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI, trên thực tế, sự cởi mở đối với cộng đồng doanh nghiệp giữa các cơ quan soạn thảo còn khác nhau. Bởi có những bộ rất thiện chí, trong quá trình soạn thảo như đã thực hiện công khai phương án, phối hợp với đại diện của cộng đồng tổ chức lấy ý kiến doanh nghiệp và có những giải trình rất minh bạch về việc tiếp thu hay không tiếp thu các ý kiến góp ý.

Nhưng có những bộ VCCI chỉ nhận biết được thông tin về phương án cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh/nghị định về điều kiện kinh doanh qua Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ hoặc khi tham gia họp thẩm định tại Bộ Tư pháp. Có thể kể ví dụ như: Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

“Vì vậy, để cắt giảm điều kiện kinh doanh đi vào thực chất, cần tăng cường cơ chế kiểm soát, bởi việc cắt giảm điều kiện nào, đơn giản hóa điều kiện nào đều dựa vào đánh giá của cơ quan chủ trì. Bên cạnh đó, đối với những phương án được lấy ý kiến, việc tiếp thu hay không tiếp thu các ý kiến góp ý cũng dựa vào ý chí của cơ quan soạn thảo mà không có bất kì một cơ quan nào xem xét. Vì vậy, cần tăng cường sự tham vấn của cộng đồng doanh nghiệp trong hoạt động rà soát pháp luật. Đồng thời cần thống nhất quan điểm rà soát và mở rộng các đề xuất trong các phương án điều chỉnh pháp luật kinh doanh mà các bộ, ngành đề ra…”, ông Tuấn đề xuất.