Thách thức trong thực hiện thu ngân sách của ngành Hải quan năm 2023

	“Trái ngọt” thu ngân sách của ngành Hải quan
	Ngành Hải quan tiếp tục đẩy mạnh giải pháp, phấn đấu hoàn thành thu ngân sách 2023
	Những điểm đáng chú ý trong dự toán ngân sách năm 2023

Hải quan Ninh Bình kiểm tra tình hình sử dụng nguyên vật liệu tại trụ sở DN. Ảnh: H.Nụ

Khó khăn lộ rõ

Tại Chiến lược XNK hàng hóa đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 493/QĐ-TTg ngày 19/4/2022, tình hình XNK cả nước trong giai đoạn 2021-2025 dự báo tăng. (XK dự báo tăng từ 8-9% và NK dự báo tăng 7-8%). Cũng theo báo cáo từ Bộ Công Thương, “nhu cầu tiêu thụ xăng dầu thông thường phụ thuộc vào tốc độ tăng trưởng của GDP. Do đó, lượng xăng dầu tiêu thụ trong giai đoạn 2023-2025 dự báo sẽ có mức tăng tương ứng với tốc độ tăng trưởng GDP nhằm đáp ứng cho sự gia tăng nhu cầu sử dụng xăng dầu trong hoạt động sản xuất và tiêu dùng của nền kinh tế”. Đây được coi là dấu hiệu tích cực với nhiệm vụ thu NSNN của ngành Hải quan.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng năm 2023 nền kinh tế sẽ đối mặt với vô vàn khó khăn và cộng đồng DN nặng gánh từ tác động của kinh tế thế giới và cả những áp lực từ hoạt động trong nước. Đặc biệt, trong bối cảnh hàng loạt thách thức, bất lợi từ tình hình thế giới tác động vào, XK hàng hóa của Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn trong năm 2023.

Kết quả khảo sát của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban 4-Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính) dự báo, khi tình hình kinh doanh khá khó khăn, tỷ lệ DN có lãi tại Việt Nam so với ASEAN cũng như toàn khu vực châu Á- châu Đại Dương tương đối thấp. Cụ thể, gần 60% DN dự báo có lãi (tăng 5,2 điểm so với năm trước), DN bị lỗ là 20,8% (giảm 7,8 điểm).

Ngày 11/10/2022, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo, thế giới đang ở trong giai đoạn “rất mong manh”, với lạm phát tiếp tục gia tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế ngày một chậm lại (năm 2022 chỉ tăng 3,2% GDP, so với 6% GDP năm 2021, và năm 2023 chỉ còn là 2,7%); năm 2023 có 25% khả năng tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ giảm xuống dưới mức 2% và hơn 1/3 nền kinh tế toàn cầu sẽ chứng kiến 2 quý liên tiếp tăng trưởng âm…

Báo cáo từ Ban 4 cũng cho thấy, các thách thức đối với hoạt động XNK của DN đã xuất hiện từ cuối quý 3/2022 cho tới đầu năm 2023. Lý do vì các vấn đề như cơ hội thị trường, đơn hàng cho năm 2023 với nhiều ngành hàng XK chủ lực đều sụt giảm nghiêm trọng, đặc biệt với các ngành dệt may, da giày, nội thất, nhôm công nghiệp, sắt thép, xi măng… Đặc biệt, từ cuối quý 3/2022, tình trạng DN thiếu đơn hàng rất căng thẳng, trong đó, nhiều DN đã phải sa thải lao động, kể cả lao động có tay nghề. Nguyên nhân của sự sụt giảm đơn hàng được cho là chủ yếu đến từ hai yếu tố: Thứ nhất, chính sách thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát và nguy cơ suy thoái kinh tế tại nhiều quốc gia châu Âu, Mỹ cũng như toàn cầu khiến nhu cầu tiêu dùng và đầu tư (đặc biệt là đầu tư lĩnh vực bất động sản trên toàn cầu) giảm mạnh. Thứ hai, xu hướng ngày càng gia tăng tần suất các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt từ phía Mỹ, khiến nhiều DN Việt Nam bị động và gặp nhiều bất lợi trong tiếp cận thị trường. Đây chính là những thách thức lớn với công tác thu NSNN của ngành Hải quan.

Quyết liệt các giải pháp từ đầu năm

Tại Nghị quyết số 69/2022/QH15 về dự toán NSNN năm 2023, Quốc hội giao Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hệ thống thu NSNN, tăng cường quản lý thu, cơ cấu lại nguồn thu bảo đảm tính bền vững; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế quản lý thuế, đặc biệt trong một số lĩnh vực, hoạt động sản xuất kinh doanh mới phát sinh trong nền kinh tế số, giao dịch xuyên biên giới,... bảo đảm thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thuế, phí, lệ phí và thu khác vào NSNN.

Quốc hội cũng giao Chính phủ quản lý chặt chẽ hoàn thuế GTGT, thuế XNK đảm bảo đúng đối tượng theo đúng quy định của pháp luật; tiếp tục triển khai thực hiện cải cách thủ tục hành chính về thuế, đẩy mạnh điện tử hóa quản lý thuế... Theo đó, dự toán thu NSNN năm 2023 Quốc hội giao cho Tổng cục Hải quan là 425.000 tỷ đồng. Dự toán 2023 Quốc hội giao cho ngành Hải quan được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6-6,5%; giá dầu thô 70 USD/thùng; kim ngạch XK tăng từ 8-9%, kim ngạch NK tăng từ 7-8%.

Đối với công tác nghiệp vụ hải quan và trong hoạt động XNK hàng hóa, theo báo cáo của 2 Cục Hải quan Thanh Hóa và Quảng Ngãi, khi làm việc với 2 nhà máy lọc dầu Nghi Sơn và Bình Sơn được biết có khả năng năm 2023 sẽ nghỉ để bảo dưỡng, do đó dự kiến lượng xăng dầu NK của năm 2023 chỉ tương đương năm 2022.

Trong khi đó tại dự thảo Nghị định Biểu thuế XK ưu đãi, Biểu thuế NK ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định Thương mại mại tự do giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên minh châu Âu giai đoạn 2022-2027 (Hiệp định EVFTA), thì Biểu thuế XK ưu đãi của Việt Nam để thực hiện Hiệp định EVFTA gồm mã hàng, mô tả hàng hóa, thuế suất cho từng năm, kể từ ngày ký ban hành đến hết ngày 31/12/2027, áp dụng đối với 737 dòng thuế. Theo đó, mức thuế XK ưu đãi có thuế suất trung bình năm 2022 là 14,8%; năm 2023 là 10,1%... Do đó, dự kiến số thu của ngành Hải quan năm 2023 đạt khoảng 420.000 tỷ đồng.

Để hoàn thành nhiệm vụ, bà Lê Như Quỳnh, Cục trưởng Cục Thuế XNK cho biết, Tổng cục Hải quan đã quán triệt các đơn vị thuộc và trực thuộc tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện các giải pháp.

Trong đó, giải pháp đầu tiên là tích cực triển khai đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục, giải quyết kịp thời vướng mắc phát sinh thuộc thẩm quyền, chính sách thuế, công tác quản lý thuế, chế độ kế toán, chế độ hoàn thuế, miễn thuế, tháo gỡ khó khăn tạo điều kiện thuận lợi cho DN. Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với ngân hàng để thực hiện thí điểm nộp thuế điện tử 24/7 đảm bảo người nộp thuế có thể nộp tiền thuế mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện.

Đồng thời, các đơn vị cần đẩy mạnh rà soát các mặt hàng NK có điều kiện, các lô hàng vận chuyển độc lập, hàng hóa tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập, quá cảnh và hàng hóa đưa về bảo quản chờ thông quan... Rà soát, kiểm tra và phát hiện những vi phạm trong phân loại hàng hóa, xác định trị giá hay xuất xứ của hàng hóa, từ đó áp dụng các biện pháp truy thu, ấn định thuế; tập trung phân tích, xác định dấu hiệu nghi vấn, chú trọng các trường hợp hàng hóa NK để tạo tài sản cố định của các dự án ưu đãi đầu tư, hàng hóa miễn thuế nhằm đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách được giao.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết công tác năm 2022 và triển khai nhiệm vụ năm 2023 của Cục Thuế XNK, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng cho rằng, bước sang năm 2023, các đơn vị trong toàn Ngành cần thực hiện nghiêm túc công tác quản lý thu; tăng cường rà soát, nắm chắc nguồn thu; nghiên cứu, đề xuất và triển khai các giải pháp tăng thu, chống thất thu; chủ động đánh giá tác động của các cam kết hội nhập quốc tế đến thu NSNN.

Đồng thời, tập trung rà soát, nắm chắc tình hình nợ thuế; phân loại các nhóm nợ, tình trạng nợ thuế của DN, đưa ra biện pháp xử lý theo đúng quy định; quyết liệt xử lý, cưỡng chế, thu hồi nợ thuế theo quy định của pháp luật, giảm nợ đọng thuế, định kỳ công khai các DN nợ thuế; không để phát sinh nợ mới, không để nợ tại thời điểm 31/12/2023 cao hơn thời điểm 31/12/2022.

Ngoài ra, cần kiểm soát chặt chẽ công tác miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế, đảm bảo việc miễn thuế, giảm thuế và hoàn thuế đúng đối tượng, đúng chính sách, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật.