Facebook Twitter youtube Tiktok

Tăng thuế thuốc lá là lựa chọn để phát triển con người, phát triển quốc gia

Chuyên gia Đào Thế Sơn, Tổ chức Y tế cộng đồng toàn cầu (Vital Strategies) đã đưa ra góc nhìn về tác động của chính sách tăng thuế TTĐB với thuốc lá đối với sự phát triển bền vững của một quốc gia.
Điều chỉnh thuế TTĐB đối với thuốc lá góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs)
Tăng thuế thuốc lá là lựa chọn để phát triển con người, phát triển quốc gia
Chuyên gia Đào Thế Sơn. Ảnh: TL.

Tại một hội thảo gần đây, ông cho rằng thuế TTĐB đối với thuốc lá nên được coi là một chính sách tài khoá hỗ trợ tăng trưởng kinh tế hơn là ngược lại. Điều này nên được hiểu như thế nào?

Thứ nhất, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế không phải là thực hiện một chính sách tài khoá mở rộng đồng đều cho tất cả các ngành mà cần có sự ưu tiên và phân loại.

Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 1/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên cũng nêu rõ việc "bảo đảm an sinh xã hội, công bằng tiến bộ xã hội, bảo vệ môi trường; cân đối, hài hòa giữa thực hiện mục tiêu tăng trưởng trong ngắn hạn với phát triển trong trung và dài hạn; không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để đổi lấy tăng trưởng kinh tế đơn thuần."

Sản xuất thuốc lá là một ngành kinh doanh có điều kiện, vì các tác hại liên quan tới sức khoẻ, môi trường. Không nằm trong lĩnh vực ưu tiên phát triển.

Thứ hai, theo nghiên cứu của Hội Khoa học Kinh tế Y tế, tổn thất kinh tế do bệnh tật và tử vong sớm gây ra bởi thuốc lá lên tới 108 nghìn tỷ đồng/năm, tương đương với 1,14% GDP. Chi phí về môi trường cũng được ước tính lên tới 99 nghìn tỷ đồng/năm (Global Center for Good Governance in Tobacco Control). Như vậy, việc tăng thuế TTĐB thuốc lá sẽ thúc đẩy được tăng trưởng kinh tế nhờ tiết kiệm các chi phí do bệnh tật và tử vong, chi phí môi trường.

Thứ ba, việc tăng thuế TTĐB thuốc lá là một chính sách nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng suất lao động. Theo nghiên cứu của Hội Khoa học Kinh tế Y tế, bệnh tật, tử vong gây ra từ việc sử dụng thuốc lá tại Việt Nam làm mất đi tổng cộng 21,7 triệu giờ lao động, bao gồm thời gian khám chữa bệnh của người bệnh và người chăm sóc. Đấy là chưa tính đến thời gian hút thuốc trong giờ làm việc.

Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy ở Anh chi phí giảm năng suất lao động do phải đi hút thuốc lá trong giờ làm việc là £1.815 mỗi năm cho mỗi người lao động hút thuốc 2. Con số này ở Hàn Quốc là $3.077 đến $4.102 cho mỗi người lao động.

Ở Việt Nam, một ước tính sơ bộ của UNDP cho thấy chi phí giảm năng suất lao động do người hút thuốc phải dừng việc trong giờ làm để đi hút thuốc hay bị mệt là 3,3 nghìn tỷ đồng cho năm 2024.

Thứ tư, tăng thuế TTĐB giúp các hộ gia đình phân bổ tiêu dùng tốt hơn, không làm giảm tổng cầu mà dẫn đến tăng kinh tế hộ và chi tiêu trong dài hạn, tạo cơ sở cho tăng trưởng bền vững.

Theo nghiên cứu của Trung tâm nghiên cứu Chính sách và Phát triển (DEPOCEN), việc tiêu dùng thuốc lá làm lấn át chi tiêu cho giáo dục, nhất là ở các hộ có thu nhập thấp, vừa ảnh hưởng tới tình trạng đói nghèo hiện tại lẫn khả năng phát triển kinh tế cũng như sức mua trong tương lai của các hộ gia đình.

Như vậy, nếu tăng thuế giúp các hộ gia đình điều tiết chi tiêu thì phần tiêu dùng giảm đi từ thuốc lá sẽ được điều chuyển sang các khoản chi khác, giúp tăng tính bền vững của cho sự phát triển. Các hộ gia đình có thể tăng chi tiêu cho giáo dục – đào tạo, tăng tiết kiệm để phục vụ hoạt động đầu tư - kinh doanh, phát triển kinh tế tư nhân.

Thứ năm, mặc dù mục tiêu chính của thuế TTĐB không phải là tăng thu ngân sách, nhưng với đặc điểm hiện tại của thị trường tại Việt Nam thì ảnh hưởng gián tiếp của tăng thuế là tăng thu ngân sách.

Ngân sách tăng lên này không chỉ giúp tạo cơ sở cho việc chi cho các mục tiêu y tế mà còn tạo cơ sở chung cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội nói chung, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đảm bảo phát triển bền vững có tính bao trùm (trong đó có việc giảm tỷ lệ hộ nghèo và bất bình đẳng thu nhập).

Theo tính toán của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (tháng 2/2025) với mô hình VNMOD, các phương án tăng thuế của Bộ Tài chính với sản phẩm thuốc lá giúp đảm bảo chi trả cho các chương trình phục vụ các m ục tiêu phát triển bền vững (SDG) mới. Ví dụ, nguồn thu có thể hỗ trợ chi trợ cấp giáo dục (đồ dùng học tập) hoặc trợ cấp y tế cho hộ nghèo. Các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đều có mức tăng đáng kể đáp ứng nhu cầu chi cho một số chương trình SDGs.

Cần mạnh dạn tăng thuế TTĐB để có thể nâng cao chất lượng tăng trưởng và tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, cũng có đề nghị cần có lộ trình áp dụng để tránh “sốc” cho doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Theo tôi, các phương án đề xuất của Bộ Tài chính đã tính tới các tác động tổng thể. Để đạt được đầy đủ các mục tiêu về sức khoẻ, thuế thuốc lá cần bổ sung ở mức 5.000 đồng/bao vào năm 2026 và tăng dần lên tới 15.000 đồng/bao vào năm 2030.

Hiện nay mức đề xuất mức thấp hơn, nên tác động tới tình hình kinh doanh của doanh nghiệp không ở mức sốc. Xét tới thực tế kết quả kinh doanh của ngành thuốc lá nói chung trong giai đoạn vừa qua vẫn rất tốt, thể hiện ở các chỉ tiêu như chỉ số sản xuất và tiêu thụ.

Điều cần hơn là doanh nghiệp cần chia sẻ trách nhiệm đối với những vấn đề gây sốc khác, đó là con số về bệnh tật, tử vong mỗi năm gây ra bởi thuốc lá, hiện đã lên tới hơn 100.000 người/năm.

Xung quanh đề xuất tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá, cũng có ý kiến lo ngại sẽ làm gia tăng thuốc lá lậu. Trên cơ sở các nghiên cứu trong nhiều năm, theo ông điều lo ngại này là có cơ sở?

Thực tế, các số liệu về buôn lậu thuốc lá trên thế giới thường bị phóng đại hơn thực tế. Theo các nghiên cứu tổng hợp của Tổ chức Y tế thế giới so sánh giữa các quốc gia, không có mối liên hệ chặt giữa tăng thuế và tăng buôn lậu.

Các nghiên cứu của Trường Đại học Thương mại (2012), Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phát triển (2017) đều cho thấy, người tiêu dùng thuốc lá lậu không phải vấn đề giá. Thực tế giá trung bình thuốc lá lậu còn đắt hơn thuốc lá hợp pháp.

Số liệu cũng cho thấy, tỷ lệ thị phần thuốc lá lậu đã giảm đi từ mức 20% trong giai đoạn 2010-2015 xuống mức 14-15% giai đoạn 2017-2020, mặc dù Việt Nam có tăng thuế và năm 2016-2019.

Khảo sát giá mới nhất năm 2025 của DEPOCEN cũng cho thấy, khi giá thuốc lá hợp pháp tăng, lên thì giá thuốc lá lậu cũng tăng theo. Do vậy, không tạo ra sự chuyển dịch tiêu dùng từ thuốc lá hợp pháp sang thuốc lá lậu.

Hút thuốc lá ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng. Vậy ngoài giải pháp tăng thuế, Nhà nước cần thêm các giải pháp gì để đạt được mục tiêu đề ra, thưa ông?

Ngoài biện pháp tăng thuế, Việt Nam vẫn cần tiếp tục các biện pháp khác đã thể hiện trong gói chính sách MPOWER của Tổ chức Y tế thế giới, trong Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá tới năm 2030.

Trong đó có các biện pháp như tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, cấm quảng cáo khuyến mại tài trợ, quản lý tốt hơn các quy định về môi trường không khói thuốc, quy định liên quan tới các điểm bán lẻ ...

Tuy nhiên cần nhấn mạnh rằng chính sách thuế vẫn là quan trọng nhất vì có tác động trực tiếp. Kinh nghiệm thế giới cho thấy chính sách thuế cần đóng góp 50% - 60% đóng góp trong việc giảm tỷ lệ tiêu dùng thuốc lá.

Có thể nói, tăng thuế thuốc lá không chỉ là chính sách thuế mà đó là lựa chọn để phát triển con người, phát triển quốc gia.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Thúy Nga

Tin liên quan

Nhiều điểm mới về sử dụng tem điện tử rượu và thuốc lá

Nhiều điểm mới về sử dụng tem điện tử rượu và thuốc lá

Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 31/2025/TT-BTC sửa đổi Thông tư 23/2021/TT-BTC về việc in, phát hành, quản lý và sử dụng tem điện tử rượu và tem điện tử thuốc lá, được áp dụng từ 1/6/2025.
Tăng thuế thuốc lá không phải là sự lựa chọn mà là đòi hỏi cấp thiết

Tăng thuế thuốc lá không phải là sự lựa chọn mà là đòi hỏi cấp thiết

Tăng thuế không chỉ là biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng bệnh tật, mà còn giúp tăng nguồn thu cho ngân sách, qua đó tái đầu tư vào các ưu tiên phát triển của đất nước. Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực hướng tới phát triển bền vững, nhiều ý kiến cho rằng, tăng thuế thuốc lá không phải là lựa chọn - mà là một đòi hỏi cấp thiết.
Liên tiếp phát hiện, thu giữ hàng tấn nguyên liệu thuốc lá không rõ nguồn gốc

Liên tiếp phát hiện, thu giữ hàng tấn nguyên liệu thuốc lá không rõ nguồn gốc

Bộ đội Biên phòng Cao Bằng vừa liên tiếp phát hiện, thu giữ nhiều vụ vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc lá không rõ nguồn gốc, tang vật tịch thu lên tới hàng tấn.
Chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế

Chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế

Đẩy mạnh hiện đại hóa và chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế; phân cấp, phân quyền; hoàn thiện khung pháp lý để quản lý các mô hình kinh tế mới, kinh doanh dựa trên nền tảng số, quản lý thuế hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh khi xóa bỏ hình thức khoán thuế… là những mục tiêu quan trọng đặt ra tại dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) đang được Bộ Tài chính gửi xin ý kiến.
Thuế hàng tạm nhập tái xuất để thử nghiệm, nghiên cứu phát triển sản phẩm

Thuế hàng tạm nhập tái xuất để thử nghiệm, nghiên cứu phát triển sản phẩm

Trong quá trình xử lý hồ sơ cho doanh nghiệp, Chi cục Hải quan khu vực III gặp vướng mắc liên quan đến chính sách thuế hàng tạm xuất, tái nhập để thử nghiệm, nghiên cứu phát triển sản phẩm.
Mã số HS mặt hàng thủy, hải sản có vỏ

Mã số HS mặt hàng thủy, hải sản có vỏ

Cục Hải quan vừa trả lời vướng mắc của Công ty TNHH xuất nhập khẩu Liên Phát Food liên quan đến mã số HS code nhập khẩu mặt hàng thủy, hải sản.
Phân loại đối với mặt hàng cuộn khăn lau từ vải không dệt

Phân loại đối với mặt hàng cuộn khăn lau từ vải không dệt

Cục Hải quan yêu cầu các chi cục hải quan khu vực hướng dẫn DN khai báo đầy đủ thông tin mô tả hàng hóa của mặt hàng cuộn khăn lau từ vải không dệt để làm cơ sở phân loại và thực hiện rà soát, kiểm tra để thực hiện phân loại, áp dụng mức thuế đúng quy định.
Hướng dẫn xuất hóa đơn cho đại lý thương mại

Hướng dẫn xuất hóa đơn cho đại lý thương mại

Chi cục Thuế khu vực XII (Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi) vừa có văn bản trả lời Công ty TNHH Hữu Toàn Group về chính sách chiết khấu thương mại cho đại lý trong trường hợp xuất hóa đơn cho người tiêu dùng cuối cùng.
Xác định mức phạt trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp

Xác định mức phạt trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp

Trong quá trình làm thủ tục, Chi cục Hải quan khu vực XVIII phát sinh vướng mắc liên quan đến việc áp dụng quy định chi tiết thi hành xử phạt trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp.
Hướng dẫn thủ tục đóng gói để xuất khẩu của doanh nghiệp chế xuất

Hướng dẫn thủ tục đóng gói để xuất khẩu của doanh nghiệp chế xuất

Cục Hải quan hướng dẫn Công ty TNHH TNHH LUXSHARE - ICT (Nghệ An) về hoạt động đóng gói để xuất khẩu của doanh nghiệp chế xuất.
Thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng máy thêu vi tính

Thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng máy thêu vi tính

Cục Hải quan trả lời và hướng dẫn Công ty TNHH máy móc và công nghệ in thêu Chương Vỹ thực hiện chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với mặt hàng máy thêu vi tính.
Thuế suất nhập khẩu ưu đãi đối với mặt hàng ngô hạt

Thuế suất nhập khẩu ưu đãi đối với mặt hàng ngô hạt

Cục Hải quan vừa trả lời vướng mắc và hướng dẫn Công ty TNHH Thương mại Quang Dũng thực hiện áp dụng thuế suất NK ưu đãi đối với mặt hàng khai báo là ngô hạt.
Hướng dẫn mới nhất về tem điện tử thuốc lá, rượu sản xuất tiêu thụ trong nước

Hướng dẫn mới nhất về tem điện tử thuốc lá, rượu sản xuất tiêu thụ trong nước

Cục Thuế vừa có văn bản gửi các chi cục thuế khu vực giới thiệu một số nội dung mới của Thông tư số 31/2025/TT- BTC (Thông tư 31) ngày 31/5/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2021/TT-BTC của Bộ trưởng Bộ Tài chính hướng dẫn việc in, phát hành, quản lý và sử dụng tem điện tử rượu và tem điện tử thuốc lá.
Có căn cứ rõ ràng để áp thuế đối với nước giải khát có đường

Có căn cứ rõ ràng để áp thuế đối với nước giải khát có đường

Các chuyên gia y tế cho rằng, nước giải khát có đường tiềm ẩn nguy cơ gây ra thừa cân béo phì, nên cần phải được can thiệp để giảm sử dụng. Một trong những giải pháp quan trọng là phải áp thuế để giảm tỷ lệ sử dụng loại đồ uống này.
Sửa đổi quy định về thủ tục hải quan đối với hàng gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh

Sửa đổi quy định về thủ tục hải quan đối với hàng gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh

Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 29/2025/TT-BTC sửa đổi Thông tư 191/2015/TT-BTC quy định thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 56/2019/TT-BTC.
Hướng dẫn chính sách thuế TNDN đối với dự án đầu tư tại cụm công nghiệp

Hướng dẫn chính sách thuế TNDN đối với dự án đầu tư tại cụm công nghiệp

Chi cục Thuế khu vực VI (Bắc Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn) vừa có văn bản trả lời Công ty TNHH Chitwing Manufacturing về đề nghị hướng dẫn ưu đãi thuế TNDN đối dự án đầu tư tại cụm công nghiệp và xác định thuế TNDN đối doanh thu hoạt động tài chính, chênh lệch tỷ giá khi phát sinh thanh toán các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ của Việt Nam.
Xem thêm
cong-ty-co-phan-thuong-mai-va-dau-tu-dai-phuc
cong-ty-co-phan-dau-tu-va-phat-trien-lifetech

Tin mới

Thương nhân Trung Quốc tăng tốc thu mua vải thiều Việt

Thương nhân Trung Quốc tăng tốc thu mua vải thiều Việt

Hàng nghìn tấn vải thiều Việt đã được thương nhân Trung Quốc thu mua ngay đầu vụ, báo hiệu một bức tranh sôi động cho thị trường xuất khẩu năm nay.
(INFOGRAPHICS): 9 nhóm hàng lớn nhập khẩu từ Mỹ tăng trưởng ấn tượng

(INFOGRAPHICS): 9 nhóm hàng lớn nhập khẩu từ Mỹ tăng trưởng ấn tượng

Hết tháng 5, cả nước chi 7,26 tỷ USD nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái (tương đương kim ngạch tăng thêm 1,26 tỷ USD).
Hải quan Việt Nam đóng góp tích cực vào tiến trình hội nhập của Hải quan ASEAN

Hải quan Việt Nam đóng góp tích cực vào tiến trình hội nhập của Hải quan ASEAN

Đó là kết quả đánh giá được đưa ra tại Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN (DG) lần thứ 34 tại Brunei Darussalam từ ngày 3-5/6/2025.
Tạm giữ 2 xe đầu kéo vận chuyển gần 80 tấn chất lỏng nghi là dầu FO

Tạm giữ 2 xe đầu kéo vận chuyển gần 80 tấn chất lỏng nghi là dầu FO

Toàn bộ hàng hóa nêu trên được nhận từ cảng ở TP.Vũng Tàu vận chuyển về địa bàn tỉnh Bình Định và Quảng Nam để tiêu thụ, trị giá ước tính trên 1 tỷ đồng.
Địa bàn quản lý của 20 Chi cục Hải quan khu vực sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh

Địa bàn quản lý của 20 Chi cục Hải quan khu vực sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh

Quyết định số 2019 quy định rõ địa bàn quản lý và trụ sở chính của 20 Chi cục Hải quan khu vực (từ I đến XX) sau khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.
(INFOGRAPHICS): Ứng dụng hóa đơn điện tử với nhiều tính năng hỗ trợ người nộp thuế

(INFOGRAPHICS): Ứng dụng hóa đơn điện tử với nhiều tính năng hỗ trợ người nộp thuế

Ngành Thuế đã xây dựng xong ứng dụng hóa đơn điện tử với nhiều tính năng hỗ trợ các hộ kinh doanh, lập, tra cứu hóa đơn.
(LONGFORM): Phân cấp, phân quyền để nâng cao hiệu quả quản lý thuế

(LONGFORM): Phân cấp, phân quyền để nâng cao hiệu quả quản lý thuế

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo nghị định quy định về phân cấp, phân quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực thuế, quản lý thuế.
(INFOGRAPHICS): 5 tiêu chí xác định người nộp thuế “rủi ro cao” trong đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử

(INFOGRAPHICS): 5 tiêu chí xác định người nộp thuế “rủi ro cao” trong đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử

Tại Thông tư 32/2025/TT-BTC hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính nêu rõ 5 tiêu chí xác định người nộp thuế rủi ro về thuế cao trong đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử
(INFOGRAPHICS): Từ 1/7/2025: Số định danh cá nhân sẽ thay thế mã số thuế cá nhân

(INFOGRAPHICS): Từ 1/7/2025: Số định danh cá nhân sẽ thay thế mã số thuế cá nhân

Từ ngày 1/7/2025, số định danh cá nhân (số Căn cước công dân) sẽ chính thức thay thế mã số thuế đối với hộ gia đình, hộ kinh doanh và cá nhân.
(INFOGRAPHICS): Từ 1/6/2025, trốn thuế sẽ bị ngừng sử dụng hóa đơn điện tử

(INFOGRAPHICS): Từ 1/6/2025, trốn thuế sẽ bị ngừng sử dụng hóa đơn điện tử

Theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ, người nộp thuế có hành vi trốn thuế sẽ bị ngừng sử dụng hóa đơn điện tử.
Phiên bản di động