Kinh tế thế giới trước nhiều rủi ro

Việc Fed giữ nguyên lãi suất cao tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với kinh tế Mỹ

Nền kinh tế Mỹ bùng nổ trong quý 3, tăng trưởng với tốc độ đáng kinh ngạc 4,9%. Trên khắp thế giới, lạm phát đang giảm dần, tỷ lệ thất nghiệp hầu như vẫn ở mức thấp và các ngân hàng trung ương lớn có thể bắt đầu xem xét ngừng chính sách thắt chặt tiền tệ.

Tuy nhiên, những tín hiệu này nhiều khả năng sẽ không kéo dài. Thứ nhất, mặc dù lãi suất không còn tăng nhanh, song sẽ không giảm nhiều. Trong tuần qua, Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB), Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng trung ương Anh (BoE) đều giữ nguyên mức lãi suất thay vì bắt đầu hạ xuống.

Lãi suất cao kéo dài sẽ khiến các chính sách kinh tế hiện nay cũng như sự tăng trưởng mà các chính sách này thúc đẩy có nguy cơ thất bại. Tại Mỹ, người tiêu dùng đã “hào phóng” chi số tiền tích lũy được trong thời kỳ đại dịch từ trợ cấp và giảm tiêu dùng do ở nhà. Khi khoản tiết kiệm dư thừa này cạn kiệt, lãi suất cao sẽ bắt đầu ảnh hưởng, buộc người tiêu dùng phải chi tiêu ít hơn. Ở châu Âu và Mỹ, tình trạng doanh nghiệp phá sản đang gia tăng, ngay cả những công ty hưởng lãi suất thấp bằng cách phát hành nợ trái phiếu dài hạn cũng sẽ đối mặt với chi phí tài chính cao hơn.

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Anh, Pháp, Italy và Nhật Bản đều có khả năng thâm hụt ngân sách ở mức 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm 2023. Trong 12 tháng tính đến tháng 9/2023, thâm hụt của Mỹ là 2.000 tỷ USD, tương đương 7,5% GDP, gấp đôi so với mức dự kiến vào giữa năm 2022. Trong bối cảnh lãi suất tăng cao, việc chi trả lãi suất đang làm cạn kiệt ngân sách.

Những căng thẳng này khiến các chuyên gia khó có thể hình dung làm thế nào nền kinh tế thế giới có thể đạt được nhiều điều mà thị trường đang mong đợi: tránh được suy thoái kinh tế, lạm phát thấp, nợ nần chồng chất và lãi suất cao. Có nhiều khả năng kỷ nguyên lãi suất cao trong thời gian dài sẽ tự kết thúc thông qua việc gây ra tăng trưởng kinh tế yếu, cho phép các ngân hàng trung ương giảm lãi suất mà không khiến lạm phát tăng cao.

Một khả năng lạc quan hơn là năng suất tăng trưởng cao, có thể là nhờ vào sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), giúp tăng thu nhập và doanh thu, khiến mức lãi suất cao có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, hy vọng tăng trưởng năng suất đang đối mặt với những nguy cơ. Các Chính phủ đang ngày càng “bóp méo” thị trường bằng chính sách công nghiệp. Chi tiêu công chiếm tỷ trọng ngày càng tăng trong nền kinh tế trong khi dân số già đi. Quá trình chuyển đổi năng lượng xanh đang mời gọi và các cuộc xung đột trên khắp thế giới đòi hỏi phải chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng. Đối mặt với tất cả những điều này, bất kỳ ai đặt cược rằng kinh tế thế giới có thể tiếp tục phát triển đều đang tham gia “một canh bạc lớn”.