Hoa Kỳ gia tăng kiện phòng vệ thương mại đối với hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam

Các diễn giả cung cấp thông tin về PVTM từ Hoa Kỳ cho các DN tại hội thảo. Ảnh: Nguyễn Huế

Gia tăng điều tra phòng vệ thương mại

Các chuyên gia nhận định, một trong những bất lợi mà các DN XK Việt Nam phải đối mặt từ cuộc chiến thương mại Mỹ- Trung là việc gia tăng PVTM đối với hàng hoá XK của Việt Nam ra thị trường thế giới.

Ông Chu Thắng Trung, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho biết, trong giai đoạn 2017-2018, phòng vệ thương mại từ Hoa Kỳ đối với hàng hoá XK của Trung Quốc đã tăng 35%.

Đáng chú ý là cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung còn làm gia tăng xu thế bảo hộ trên toàn cầu do Hoa Kỳ và Trung Quốc xung đột, hàng hoá có xu hướng tràn sang nước thứ 3 và các nước thứ 3 cũng có thể áp dụng các biện pháp PVTM. Sau khi Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp trừng phạt với thép NK từ Trung Quốc theo đạo luật 232, hàng loạt nước khác cũng áp dụng các biện pháp tự vệ đối với sản phẩm thép.

Thời gian qua Việt Nam đã bị Hoa Kỳ điều tra PVTM chống bán phá giá 14 vụ, trong đó 13 vụ bị kiện đồng thời với kiện Trung Quốc. Ngoài ra còn có 6/6 vụ việc điều tra chống trợ cấp của Hoa Kỳ đối với hàng hoá XK của Việt Nam được áp dụng đồng thời đối với hàng hoá của Trung Quốc.

Không chỉ gia tăng điều tra PVTM, Hoa Kỳ còn áp dụng các cơ chế bất lợi đối với hàng hoá XK của Việt Nam trong quá trình điều tra các vụ kiện. Theo Luật sư Nguyễn Thị Phương Thảo, Văn phòng Luật sư IDVN, việc áp dụng biện pháp điều tra chống bán phá giá đối với Việt Nam bị Hoa Kỳ áp dụng cơ chế cho nền kinh tế phi thị trường.

Theo đó cơ quan điều tra không chấp nhận chi phí sản xuất của DN đưa ra mà chỉ chấp nhận báo cáo lượng sử dụng các chi phí đầu vào và các yếu tố liên quan đến quá trình sản xuất… Mức giá của sản phẩm được lấy ở nước thứ 3 mà Hoa Kỳ coi là đã có nền kinh tế thị trường thông thường là Ấn Độ, Banglades.

Đối với các vụ việc điều tra về chống trợ cấp, Hoa Kỳ cũng xác định Việt Nam không có thị trường về đất đai, tài chính do đó các khoản vay của DN tại các ngân hàng Nhà nước hoặc các chi phí thuê đất của các công ty phát triển hạ tầng có vốn nhà nước cũng sẽ bị coi là các chi phí được hưởng ưu đãi và có trợ cấp. Tương tự đối với các vụ kiện chống lẩn tránh thuế không được quy định cụ thể trong Hiệp định WTO cũng sẽ phải chịu các quy định của nội luật Hoa Kỳ…

Cùng với sự leo thang của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, Hoa Kỳ cũng tăng cường các biện pháp PVTM đối với Việt Nam trong đó có biện pháp chống lẩn tránh thuế. Đối với biện pháp này, nếu DN bị kết luận là có lẩn tránh thuế sẽ phải chịu toàn bộ số thuế đang bị đánh ở quốc gia đang lẩn tránh do vậy thiệt hại sẽ lớn hơn rất nhiều. Việc điều tra chống lẩn tránh thuế được thực hiện bởi Bộ Thương mại Hoa Kỳ và cơ quan Hải quan Hoa Kỳ. Việc điều tra của cơ quan Hải quan Hoa Kỳ cũng không được tiến hành một cách minh bạch vì DN bị điều tra sẽ không được thông báo từ cơ quan điều tra dẫn đến DN rất bị động. Thời gian qua một số sản phẩm của Việt Nam đã bị áp dụng biện pháp phòng vệ này như ống thép dẫn dầu, ván ép gỗ và các vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế ngày càng gia tăng.

Cần nâng cao nhận thức về PVTM

Trước tình hình trên, theo khuyến nghị của Luật sư Nguyễn Thị Phương Thảo, để có thể đối phó với các vụ kiện PVTM từ Hoa Kỳ các DN phải đảm bảo hệ thống số liệu chi tiết về và chính xác về giá bán, chi phí tiêu thụ các yếu tố đầu vào… đối với từng mã sản phẩm. Bên cạnh đó cần có nguồn lực tài chính để đầu tư các vấn đề về pháp lý và kỹ thuật như giá trị thay thế, phương pháp tính toán biên độ phá giá. Đồng thời cần xây dựng chiến lược kháng kiện dài hạn vì các vụ việc điều tra PVTM thường kéo dài nhiều năm…

Theo nhận định của ông Chu Thắng Trung, nhận thức về các biện pháp PVTM của các DN ngày càng được nâng cao hơn so với trước đây. Tuy nhiên, bản chất của các biện pháp PVTM là khi nước ngoài kiện thì chúng ra luôn bị động vì thế phải đến khi va vấp vào các vụ kiện cụ thể, DN mới tìm hiểu sâu về các nội dung liên quan. Trước đó DN chỉ nắm nguyên tắc cơ bản về các biện pháp PVTM. Do vậy để ứng phó hiệu quả đối với các vụ việc PVTM các DN cần tìm hiểu và nắm sâu hơn các nguyên tắc về PVTM. Việc này không chỉ giúp DN XK khi bị kiện có thể nắm được ngay những việc cần phải làm mà còn giúp các DN sản xuất trong nước sẽ biết tận dụng các cơ chế và công cụ chính sách thương mại được WTO cho phép để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình khi hàng hoá nước ngoài tràn vào Việt Nam.

“Hiện Cục Phòng vệ thương mại đang xây dựng và cập nhật, nâng cấp hệ thống cảnh báo sớm giúp DN có thể dự báo trước được các hàng dễ bị kiện PVTM ở nước ngoài cũng như theo dõi hàng hoá NK ở nước ngoài vào Việt Nam có thể gây thiệt hại cho hàng hoá sản xuất trong nước nhằm giúp các DN chủ động hơn đối với các vụ việc điều tra về PVTM”, ông Trung cho biết.