Đồng bộ quy hoạch để “mở đường” cho năng lượng tái tạo
Ông Nguyễn Anh Tuấn (ảnh), Ủy viên Hội đồng khoa học, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng |
Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (QHĐ VIII) với nhiều nội dung mở hơn so với QHĐ VII, trong đó có nội dung thúc đẩy phát triển NLTT. Ông đánh giá như thế nào về định hướng tại QHĐ VIII?
- Từ QHĐ VII đến QHĐ VII điều chỉnh và QHĐ VIII có những bước khác biệt. Nội dung giao nhiệm vụ của Thủ tướng đã có những thay đổi.
Thứ nhất, QHĐ VIII là quy hoạch có tính mở hơn, không bị ràng buộc vào những danh mục cứng mà mỗi lần làm thủ tục bổ sung rất phức tạp. Chính phủ đã đưa ra một quy hoạch mang tính mở, điều này được góp ý từ nhiều phía cả quốc tế cũng như chuyên gia trong nước. Nếu làm theo hướng mở thì Chính phủ ủy quyền cho Bộ Công Thương có thể có những giải pháp điều chỉnh rất linh hoạt. Quy hoạch chỉ đưa ra những danh mục ưu tiên ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
Thứ hai, vai trò của đầu tư tư nhân trong QHĐ VIII rõ hơn.
Thứ ba, vai trò của việc sử dụng tiết kiệm hiệu quả năng lượng đã thành một chương riêng chứ không phải là một mục lồng ghép như trong các quy hoạch trước. Tuy không nói hẳn là ưu tiên rất mạnh cho NLTT nhưng câu hợp lý nêu trong QHĐ VIII là “ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo hợp lý”. Trong quyết định giao nhiệm vụ của Thủ tướng có nêu là phát triển đầy đủ cân đối và bền vững, phù hợp với chiến lược tăng trưởng xanh. Đó là điều quan trọng để thấy mục tiêu về NLTT được đưa lên cao hơn.
Theo Quyết định 1264/QĐ-TTg ngày 1/10/2019 phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (QHĐ VIII): QHĐ VIII sẽ tập trung vào phát triển nguồn điện, lưới điện truyền tải ở cấp điện áp từ 220kV trở lên thời kỳ 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2045, bao gồm các công trình liên kết lưới điện quốc gia nước láng giềng. Quan điểm lập QHĐ VIII là điện lực phải đi trước một bước, đáp ứng nhu cầu cung ứng điện phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng; đảm bảo sự tham gia của các thành phần kinh tế trong phát triển điện lực, đặc biệt là thành phần kinh tế tư nhân. Quy hoạch có tính mở, xác định danh mục những nguồn điện lớn, quan trọng cấp quốc gia, danh mục lưới điện truyền tải quan trọng ở cấp điện áp từ 220kV trở lên và các dự án ưu tiên đầu tư trong giai đoạn 2021-2030… Việc lập QHĐ VIII phải đảm bảo nguyên tắc phát triển cân đối giữa các vùng, miền, các nguồn và phụ tải. Trong đó ưu tiên phát triển hợp lý nguồn điện năng lượng tái tạo, sử dụng tiết kiệm điện và hiệu quả, phát triển lưới điện thông minh, hiện đại, liên kết với các quốc gia láng giềng; phát triển thị trường điện và khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia, thích hợp với biến đổi khí hậu, đảm bảo phát triển bền vững và phù hợp với chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh. Thời gian xây dựng QHĐ VIII là 12 tháng kể từ khi phê duyệt, với chi phí sử dụng từ nguồn vốn đầu tư công của Bộ Công Thương được các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Bộ Công Thương cũng là đơn vị được giao làm đầu mối lập quy hoạch, có trách nhiệm đảm bảo việc triển khai thực hiện theo đúng quy định. |
QHĐ VII khi đưa ra mục tiêu và công suất của NLTT thiếu căn cứ về mặt dự án, về địa điểm, quy mô…, không có các quy hoạch đi theo và cơ chế chưa cụ thể. Đưa ra cơ chế là ủng hộ phát triển NLTT nhưng nếu không có mức giá ưu đãi 9,35 Uscents/kWh thì nhà đầu tư sẽ không đầu tư. Đó là thiếu tính đồng bộ giữa chính sách và quy hoạch. Tôi cho rằng QHĐ VIII sẽ tốt hơn.
Có ý kiến cho rằng, để tránh rơi vào tình trạng bị “phá vỡ” quy hoạch như QHĐ VII, trong QHĐ VIII cần đặc biệt chú ý về tính đồng bộ với các quy hoạch khác về nguồn sơ cấp, về kỹ thuật cũng như vấn đề tài chính... Quan điểm của ông ra sao?
- Trước đây, nhiều ý kiến cho rằng, QHĐ không có quy hoạch khác song hành mà lại phải đảm bảo hài hòa nên sẽ bị lệch. Tuy nhiên, thực chất phải nói là QHĐ luôn luôn sử dụng đầu vào của các quy hoạch khác để làm những ràng buộc trong bài toán của ngành điện. Cụ thể như, khí đến 80-90% dùng cho điện; than cũng 80-85% dùng cho điện nên nếu không có quy hoạch định hướng của các ngành này thì ngành điện lấy gì ra để làm đầu vào phát điện?
Thực ra trong quá trình làm quy hoạch đã có sự đồng bộ rồi nhưng chưa thành bài bản. Hiện nay, song song với triển khai QHĐ VIII, Nhà nước cũng cơ bản phê duyệt nhiệm vụ làm Quy hoạch năng lượng quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Đó là bổ trợ quan trọng đối với QHĐ, là bài toán về các ngành liên quan, liên ngành.
Về góc độ tài chính, bài toán quy hoạch là bài toán về kinh tế, đương nhiên phải có tài chính kèm theo. Nguồn tài chính thế nào, các nhà tài chính phải nghĩ đến việc đó, huy động vốn ở đâu với cơ chế ra sao… Bản thân trong QHĐ hoặc quy hoạch tổng thể năng lượng vẫn có mục là phương án kinh tế tài chính và khuyến nghị, tuy nhiên cần phải có thêm sự tham gia của bên ngân hàng, tài chính với các nội dung cụ thể như cách thức huy động vốn, nguồn vốn, cơ chế…
Riêng với câu chuyện NLTT, xin ông cho biết đâu là giải pháp cả trước mắt lẫn dài lâu để đảm bảo sự phát triển nhanh chóng, bền vững?
- Tôi cho rằng, trước tiên cần thực hiện đồng bộ công tác quy hoạch nguồn và lưới điện kèm theo, trong đó tính toán nhu cầu truyền tải tối đa năng lượng từ các nguồn NLTT để có sơ sở khoa học, pháp lý triển khai hỗ trợ các nguồn NLTT. Việc này có thể thực hiện ngay trong lập QHĐ VIII. Bên cạnh đó, cần xem xét cơ chế đặc thù cho các dự án lưới điện đồng bộ với nguồn NLTT nhằm mục đích thúc đẩy tiến độ các dự án lưới này.
Các địa phương có tiềm năng NLTT cần tổ chức lập quy hoạch sử dụng đất có tính đến ưu tiên phát triển NLTT, chủ động bố trí địa điểm và chủ động cung cấp thông tin địa diểm dự án cho các nhà đầu tư; hỗ trợ nhà đầu tư trong triển khai dự án; cần khuyến khích phát triển mạnh loại hình điện mặt trời mái nhà do loại hình này có nhiều ưu điểm là nguồn phát điện tập trung, không cần đầu tư hoặc đầu tư thấp lưới truyền tải, không mất đất đai, huy động được nguồn vốn xã hội.
Ngoài ra, với đặc điểm phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, thời tiết, vị trí, địa hình, các nguồn điện NLTT là không liên tục, không ổn định. Muốn sử dụng hiệu quả loại nguồn này quy mô lớn cần có thiết bị lưu điện, hay gọi là pin tích năng. Các cơ quan quản lý cần sớm cho nghiên cứu sâu và hiệu quả kinh tế của pin tích năng để làm nguồn tích năng để làm nguồn tích trữ và dự phòng tại chỗ cho phát triển nguồn điện mặt trời, điện gió quy mô lớn.
Xin cảm ơn ông!
Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh: Nếu minh bạch, công khai đã không “vỡ trận” điện mặt trời Trước hết, phải đặt câu hỏi, điểm “nghẽn” nằm ở đâu khiến các dự án NLTT gặp khó khi phát triển. Chỉ trong vòng mấy tháng qua, quy hoạch điện mặt trời đã bị phá vỡ. Vấn đề là về chất lượng quy hoạch ngành, sự thiếu minh bạch, công khai... Cá nhân tôi chỉ biết đến vấn đề phá vỡ quy hoạch, giảm phát của các dự án NLTT thời gian gần đây khi vấn đề này làm “nóng” nghị trường Quốc hội. Nếu có sự công khai minh bạch ngay từ đầu, có sự đóng góp của toàn xã hội, của các chuyên gia thì chắc không có vấn đề này. Một vấn đề nữa cần đề cập tới và vốn cho truyền tải điện. Hiện nay đã có chương trình tín dụng xanh hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo, nhưng điều gì sẽ xảy ra khi các dự án liên tục bị cắt giảm công suất, năng lực chi trả khoản vay sẽ ra sao và cơ hội vay các dự án khác?... Để phát triển điện và truyền tải điện, cần tới hàng trăm tỷ USD. Do vậy, quy hoạch điện cũng phải gắn với quy hoạch vốn. Ông Trần Hoài Phương, Phó giám đốc khối khách hàng DN, Ngân hàng TMCP Phát triển TP HCM (HDBank): Ngân hàng sẽ xem xét dòng tiền kỹ lưỡng hơn khi đấu thầu giá điện mặt trời Đấu thầu trong lĩnh vực đầu tư NLTT là mới nhưng đấu thầu trong kinh doanh không mới. Đấu thầu ngành này với ngành khác cũng có những điểm giống nhau. Khi tiến hành đấu thầu giá điện mặt trời, DN đối diện tình huống khác hơn. Trước đây giá bán được biết trước nên kế hoạch tài chính khác, sản lượng nhân giá bán là ra doanh thu. Tuy nhiên, nếu áp dụng cơ chế đấu thầu thì con số này sẽ là biến số. Các DN phải toan tính kỹ hơn. Từ góc độ ngân hàng, với giá đấu thầu và đơn vị thắng thầu, ngân hàng sẽ phải tiến hành xem xét dòng tiền kỹ lưỡng hơn. Uyển Như (ghi) |
Tin liên quan
Cần rà soát, hoàn thiện cơ chế ưu đãi và phân bổ nguồn lực cho năng lượng tái tạo
09:26 | 22/10/2024 Kinh tế
Gắn phát triển hạ tầng với chuyển dịch năng lượng: Hướng đi bền vững
16:10 | 17/10/2024 Doanh nghiệp - Doanh nhân
Giảm phát thải - tăng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp
19:52 | 27/09/2024 Doanh nghiệp - Doanh nhân
Chính sách về thuỷ sản chưa sát thực tế, lo doanh nghiệp xuất khẩu bế tắc
20:15 | 04/11/2024 Kinh tế
Đại biểu Quốc hội đề nghị gỡ khó cho điều nhập khẩu, cải thiện hạ tầng cho xuất khẩu
16:23 | 04/11/2024 Kinh tế
Giá căn hộ chung tại Hà Nội tiếp tục tăng ở cả dự án mới và cũ
15:30 | 04/11/2024 Kinh tế
Xuất nhập khẩu 10 tháng đạt gần 650 tỷ USD
15:29 | 04/11/2024 Xuất nhập khẩu
Xuất khẩu nông sản đòi hỏi sự linh hoạt của doanh nghiệp
08:43 | 04/11/2024 Kinh tế
The Trinity Forum 2024: Cơ hội cho ngành hàng không và thương mại bán lẻ Việt Nam
20:43 | 03/11/2024 Kinh tế
Hoa Kỳ khởi xướng điều tra kép với sản phẩm đúc bằng sợi nhập khẩu từ Việt Nam
15:28 | 03/11/2024 Kinh tế
Lạng Sơn đẩy mạnh triển khai các dự án trọng điểm phát triển kinh tế cửa khẩu
10:26 | 03/11/2024 Kinh tế
Sản phẩm làng nghề chinh phục thế giới
07:33 | 03/11/2024 Kinh tế
Doanh nghiệp cần gì cho công cuộc chuyển đổi số?
19:31 | 02/11/2024 Kinh tế
Mỗi ngày dệt may xuất khẩu mang về hơn 100 triệu USD
12:40 | 02/11/2024 Xuất nhập khẩu
Tối ưu hóa chuỗi cung ứng, thúc đẩy giao thương Việt Nam - Trung Quốc
12:39 | 02/11/2024 Kinh tế
Cơ hội bứt tốc xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc
08:35 | 02/11/2024 Kinh tế
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Kiến nghị “cởi trói” thủ tục cho các “anh cả đỏ” về tăng vốn
FTSE Rusell và Morgan Stanley làm việc với Uỷ ban Chứng khoán về nâng hạng thị trường
Những thông tin hấp dẫn trên Tạp chí Hải quan số 89 phát hành ngày 5/11/2024
Chính sách về thuỷ sản chưa sát thực tế, lo doanh nghiệp xuất khẩu bế tắc
Cuộc đua sít sao chưa từng có
Tuyên bố chung giữa Việt Nam và UAE về nâng cấp quan hệ lên Đối tác Toàn diện
08:35 | 29/10/2024 Sự kiện - Vấn đề
(INFOGRAPHICS) 32 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu nửa đầu tháng 10
09:14 | 29/10/2024 Infographics
Phiên họp Ủy ban Kỹ thuật thường trực WCO tại Bỉ: Dấu ấn điều hành của đại diện Hải quan Việt Nam
09:25 | 29/10/2024 Hải quan
Hành vi buôn lậu “khí cười” tại Công ty Hoa Việt diễn ra thế nào?
10:18 | 29/10/2024 An ninh XNK