Doanh nghiệp thủy sản cân nhắc thời gian xuất khẩu hàng sang Mỹ

Bên cạnh việc trông chờ kết quả đàm phán của Chính phủ, các doanh nghiệp thủy sản cũng chủ động giải pháp ứng phó với chính sách thuế của Mỹ. Ảnh: Nguyễn Hiền

Gần 40.000 tấn thủy sản trên đường vào Mỹ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Mỹ là thị trường tiêu thụ thủy sản lớn, truyền thống của Việt Nam. Với kim ngạch XK thủy sản hàng năm khoảng 2 tỷ USD, chiếm 1/5 giá trị XK thủy sản của Việt Nam, thị trường này đang không chỉ giữ thị phần số 1 mà còn có tính định hướng cao đối với ngành thủy sản Việt Nam.

Đồng thời, Mỹ là thị trường lớn, truyền thống và có tính dẫn dắt đối với thủy sản thế giới, trong đó có Việt Nam. Trong đó, 70% các sản phẩm xuất khẩu là thủy sản nuôi trồng đang gắn với sinh kế của hàng trăm nghìn nông dân tại các địa phương. Tương tự, 30% sản phẩm xuất khẩu là từ hải sản khai thác - là sinh kế, nguồn sống của hàng trăm ngàn ngư dân Việt Nam.

Cùng với đó, Mỹ đang là thị trường nhập khẩu số 1 của tôm, cá ngừ, thị trường số 2 của cá tra Việt Nam.

Theo VASEP, hiện nay có hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu và có kế hoạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường Mỹ với những đơn hàng lớn, giá trị cao.

Trong bối cảnh cạnh tranh cao và thuế chống bán phá giá, phương thức vận chuyển hàng thủy sản chủ yếu là DDP (giao hàng tận kho) khi xuất khẩu sang Mỹ, nghĩa là doanh nghiệp Việt Nam phải trả toàn bộ chi phí (vận chuyển, bảo hiểm, thuế) trước khi giao hàng và chờ thanh toán từ đối tác Mỹ.

Do vậy, mức thuế mới khiến cho doanh nghiệp thủy sản Việt Nam hoang mang lo ngại về khả năng mất thị trường lớn này và cả những thiệt hại to lớn với nhiều lô hàng đang trên đường vận chuyển tới Mỹ có thể bị áp mức thuế cao 46%.

Theo thống kê nhanh, sơ bộ và chưa đầy đủ của VASEP trong buổi sáng ngày 3/4 ngay khi có thông tin Mỹ áp mức thuế cao 46%, hiện có khoảng 37.500 tấn thủy sản các loại đang trên đường vận chuyển tới Mỹ và khoảng 31.500 tấn hàng đang dự kiến XK trong tháng 4, 5/2025, với nhiều đơn hàng đã được ký kết cho năm 2025 khoảng 38.500 tấn.

Đây là những con số sơ bộ vô cùng lớn với ngành thủy sản, không chỉ là tài sản của bà con nông-ngư dân và doanh nghiệp Việt Nam làm ra mà điều quan trọng hơn là sinh kế và những đầu tư, kế hoạch sản xuất đã chuẩn bị để cung ứng cho thị trường Mỹ bị đe dọa.

Kiến nghị giảm thuế 0% cho thủy sản nhập khẩu từ Mỹ

Theo VASEP, Mỹ áp mức thuế bổ sung 10% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu (load onto vessels) hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 5/4/2025 đến trước ngày 9/4/2025. Ngoại trừ: hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước 12:01 ngày 5/4/2025, và nhập khẩu để tiêu thụ sau thời điểm này, sẽ không chịu thuế suất bổ sung này;

Áp thuế 46% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 9/4/2025. Ngoại trừ: hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước 12:01 ngày 9/4/2025, và nhập khẩu sau thời điểm này, sẽ không chịu mức thuế suất đối ứng này.

Theo phân tích của VASEP, sự không rõ ràng trong chính sách hiện tại dẫn đến các khả năng, nếu Hải quan Mỹ tính thuế dựa trên ngày hàng cập cảng (sau 9/4/2025), các lô hàng đang vận chuyển sẽ chịu mức thuế 46%. Điều này gây thiệt hại lớn vì doanh nghiệp đã ký hợp đồng đồng theo phương thức DDP (trả thuế và giao hàng cho khách hàng tại Mỹ) với giá dựa trên mức thuế hiện tại (thường 0% hoặc 5,5-7% do thuế chống bán phá giá).

Trước tình thế khẩn cấp này, VASEP đã báo cáo và đề nghị Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành có phương án đàm phán với Chính phủ Mỹ sớm nhất để điều chỉnh giảm mức thuế xuống mức phù hợp nhất - dựa trên thực tế: Việt Nam không thao túng tiền tệ (theo báo cáo Bộ Tài chính Mỹ gần nhất); thặng dư thương mại là kết quả của chuỗi cung ứng toàn cầu mà trong đó có nhiều sản phẩm, nhãn hàng có sự tham gia của một số doanh nghiệp Mỹ; nông thủy sản là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu cho người dân nên đề nghị Chính phủ Mỹ xem xét mức thuế phù hợp với thu nhập của người tiêu dùng Mỹ; trong chuỗi cung ứng của ngành nuôi trồng thủy sản, Việt Nam đang và sẽ tiếp tục nhập khẩu hàng nghìn tấn khô đậu tương từ Mỹ với mức thuế nhập khẩu hiện nay là 0%.

Theo đó, đàm phán với Chính phủ Mỹ không áp mức 46% lên tất cả các mặt hàng, cần tách riêng mức thuế áp dụng cho từng mặt hàng theo danh mục hàng hoá xuất khẩu sang Mỹ với mức thuế tương ứng.

Chính phủ Việt Nam xem xét chủ động giảm thuế nhập khẩu về 0% cho hàng hoá là thuỷ sản được nhập khẩu từ Mỹ. Việc này để có cơ sở đàm phán và đề nghị phía Mỹ áp dụng mức thuế nhập khẩu đối ứng là 0% tương tự phía Việt Nam áp dụng cho Mỹ.

Song song đó, VASEP cũng khuyến nghị doanh nghiệp hội viên cân nhắc kỹ thời gian và kế hoạch xuất hàng để tránh bị áp mức thuế không mong muốn;chờ hướng dẫn của Chính phủ và các bộ ngành để quyết định các phương án và kế hoạch XK tiếp theo.