Việt Nam đối mặt hàng loạt thách thức trong chuyển dịch năng lượng bền vững

	Đầu tư ồ ạt, sắp cắt giảm hàng trăm kWh năng lượng tái tạo mỗi tháng
	Nhiều lo lắng về năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương chính thức phản hồi
	Tăng mạnh điện gió và điện mặt trời, lo rã lưới, mất điện diện rộng

Để chuyển dịch năng lượng bền vững, Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, thực thi một cách đồng bộ chính sách ưu tiên sử dụng hiệu quả năng lượng gắn với phát triển ngành năng lượng tái tạo. Ảnh: Nguyễn Thanh

Theo thông tin được đưa ra tại Diễn đàn "Phát triển năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo trong xu hướng dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế vào Việt Nam" ngày 20/4, tại Hà Nội, đầu tháng 4/2021 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 538/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển của EVN có nhiều nội dung liên quan đến phát triển năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Có thể như: Đầu tư phát triển hệ thống điện phải đảm bảo đồng bộ và hợp lý từ sản xuất - truyền tải - phân phối kinh doanh điện, có khả năng tích hợp quy mô lớn nguồn năng lượng tái tạo; tiếp cận công nghệ tiên tiến để đảm bảo an toàn, tin cậy, bảo vệ môi trường.

Đồng thời, khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng, trọng tâm là năng lượng tái tạo, năng lượng sạch cũng như các chương trình tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng hiệu quả; tăng cường thu hút các nguồn vốn từ nước ngoài, bao gồm: vốn viện trợ phát triển chính thức ưu đãi, viện trợ phát triển chính thức không ưu đãi, vay thương mại nước ngoài,...

Nhiều chuyên gia nhận định, Việt Nam có tiềm năng điện gió ngoài khơi lớn và nổi trội ở khu vực; tiềm năng điện mặt trời lớn, có thể phát triển ở các quy mô khác nhau; có cơ hội kết hợp giữa các công nghệ năng lượng và giữa năng lượng tái tạo với nông nghiệp để tạo ra đồng lợi ích.

Bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc điều hành của Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) đánh giá, tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam lớn song thách thức đối với chuyển dịch năng lượng bền vững vẫn còn nhiều. Ví dụ như, lưới điện truyền tải chưa được phát triển đồng bộ với tốc độ phát triển nguồn năng lượng tái tạo; chưa có đủ nguồn dự phòng và hệ thống tích trữ năng lượng để tích hợp năng lượng tái tạo ở quy mô lớn.

Đặc biệt, một trong những thách thức điển hình là khó tiếp cận với các nguồn vốn rẻ và dài hạn do chính sách chưa đồng bộ, ổn định và dài hạn.

TS. Nguyễn Thị Diệu Trinh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phân tích, ở các định chế tài chính và ngân hàng thương mại, các ngân hàng chú ý đến các sản phẩm cho vay thông thường, cho vay thương mại hơn là cho vay hiệu quả năng lượng...

“Năng lực của các công ty dịch vụ năng lượng (ESCO) còn yếu, thiếu số lượng và chưa sẵn sàng tiềm lực về vốn để đầu tư vào năng lượng tái tạo. Đây đều là những thách thức đối với chuyển dịch năng lượng bền vững”, TS. Diệu Trinh nói.

Theo bà Khanh, để chuyển đổi, dịch chuyển năng lượng bền vững, Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, thực thi một cách đồng bộ và nhất quán chính sách ưu tiên sử dụng hiệu quả năng lượng gắn với phát triển ngành năng lượng tái tạo, hạn chế việc đầu tư thêm các nhà máy sản xuất điện nhiên liệu hóa thạch.

Bên cạnh đó, các chính sách phát triển năng lượng tái tạo cần quan tâm cả quy mô tập trung, phân tán và tích hợp để vừa tránh xung đột về đất đai, vừa đảm bảo sinh kế, cơ hội hợp tác mới của người dân và các nhóm cộng đồng bị ảnh hưởng trong chuyển dịch năng lượng; khai thông thị trường vốn ưu đãi từ quốc tế cho năng lượng sạch.

TS. Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Trưởng phòng Phòng Kinh tế Năng lượng – Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) kiến nghị, thời gian tới cần giám sát nghiêm ngặt đối với mọi cơ sở khai thác và sản xuất năng lượng có phát thải ô nhiễm môi trường và có các chế tài nghiêm ngặt đối với các cơ sở năng lượng vi phạm quy định để phát thải ô nhiễm ra môi trường vượt mức cho phép.

Đồng thời nghiên cứu áp dụng các công cụ tài chính (thuế, phí, chứng chỉ…) nhằm điều chỉnh hành vi sản xuất, tiêu thụ năng lượng và tạo nguồn thu cho hoạt động đầu tư vào các giải pháp năng lượng sạch.