Tìm lời giải để khai thác hiệu quả vận tải đường thủy

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: T.D

Lợi thế lớn

Đó là thông tin được đưa ra tại Hội nghị đối thoại doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng hải và đường thủy nội địa diễn ra vào chiều 22/3 tại TPHCM do Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang cho biết, ưu điểm của Việt Nam là một quốc gia ven biển, với lợi thế có bờ biển dài, gần các tuyến hàng hải quốc tế, hệ thống sông ngòi dày đặc, ngành hàng hải và đường thuỷ nội địa có vai trò quan trọng trong lĩnh vực giao thông vận tải nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.

Hiện phần lớn hàng hoá xuất nhập khẩu của Việt Nam được vận tải bằng đường biển. Hệ thống cảng biển Việt Nam đã tiếp nhận được tàu có trọng tải lớn nhất thế giới, thu hút được nhiều hãng tàu lớn trên thế giới vào hoạt động. Việt Nam có 3 cảng nằm trong danh sách 50 cảng container có sản lượng thông qua lớn nhất thế giới. Không những thế, ngành hàng hải cũng có tác động tích cực đến hoạt động du lịch. Hàng năm hệ thống cảng biển Việt Nam đón hàng nghìn chuyến tàu khách du lịch quốc tế từ khắp các nước trên thế giới đến Việt Nam.

Trong nhiều năm trở lại đây, lĩnh vực hàng hải và đường thuỷ nội địa luôn có tốc độ tăng trưởng hàng hoá cao, ổn định, kể cả trong thời gian dịch bệnh Covid-19 vẫn tăng trưởng dương. Cụ thể, vận tải hàng hóa năm 2023 đạt hơn 2.300 triệu tấn, tăng 15,4%; luân chuyển hàng hóa đạt 490 tỷ tấn, tăng 10,8% so với cùng kỳ năm 2022. Vận chuyển hành khách năm 2023 tăng 12,3% so với cùng kỳ. Lũy kế 2 tháng đầu năm 2024 ước đạt 45 triệu hành khách, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, vận chuyển hành khách đường thủy tăng 6,4%, đường biển tăng 10,2%.

Song theo nhiều đại biểu, mặc dù có điều kiện để phát triển nhưng thực tế chưa như kỳ vọng. Vận tải đường thủy, nhất là vận tải đường thủy nội địa manh mún, tự phát, chưa gắn kết tạo ra sự tranh hàng hóa, tăng chi phí, giảm sự đóng góp vào sự phát triển của ngành…

Bên cạnh đó, tình hình thế giới dự báo tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp. Xung đột chính trị, vũ trang xảy ra tại nhiều nước, thương mại toàn cầu yếu hay những căng thẳng ở Biển Đỏ và thời tiết, biến đổi khí hậu diễn biến bất thường dẫn đến những khó khăn, thách thức lớn đối với ngành vận tải, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp sản xuất và phân phối hàng hóa. Chính vì vậy, việc cập nhật, bổ sung các cơ chế, chính sách mới trong lĩnh vực hàng hải, đường thuỷ nội địa để hỗ trợ tốt hơn các nghiệp hàng hải và đường thủy nội địa là rất cần thiết.

Đại diện doanh nghiệp nêu kiến nghị tại hội nghị đối thoại.

Đề xuất các chính sách hỗ trợ

Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam cho biết, đa số phương tiện hoạt động riêng lẻ, một số ít tham gia hợp tác xã với qui mô nhỏ. Còn lại chưa được tổ chức thành đơn vị vận tải quy mô vừa và lớn. Tình trạng này làm cho vận tải đường thủy nội địa đông nhưng không mạnh, không tập trung nguồn lực tài chính đủ lớn để xây dựng hạ tầng bến bãi, kho cảng, nhà máy trang bị hiện đại đủ sức thực hiện các hợp đồng lớn.

Trình bày về giải pháp phát triển và khai thác hiệu quả hoạt động vận tải container, ông Vũ Thanh Hải, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Vận tải và xếp dỡ Hải An cho rằng, để duy trì phát triển đội tàu Việt Nam, các đơn vị cần có thêm nhiều đội tàu mới để phù hợp với nhu cầu thực tiễn, trong đó cần ưu tiên phát triển tàu có capacity từ 1.700 TEU. Trong đó ưu tiên tàu đóng mới hoặc đã qua sử dụng nhưng có đặc tính tốt về hiệu quả năng lượng.

Tuy nhiên, việc phát triển đội tàu gặp nhiều khó khăn khi chi phí đầu tư tàu quá lớn, nhất là tàu container. Theo ông Hải, lãi suất vay tại các ngân hàng tương đối cao. Ông Hải đề xuất Nhà nước có chính sách tốt về lãi vay cho doanh nghiệp đầu tư phát triển đội tàu container. Miễn hoặc giảm thuế GTGT nhập khẩu tàu container và miễn thuế nhà thầu cho doanh nghiệp khi thực hiện việc thuê, hoặc thuê mua container.

Ngoài ra, tại hội nghị, ông Đinh Xuân Khánh, Giám đốc Công ty CP Vận tải thủy Tân Cảng (Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn) cũng kiến nghị các cơ quan quản lý nghiên cứu các chính sách tạo thuận lợi để thu hút thêm luồng hàng quá cảnh và trung chuyển. Chẳng hạn như xem xét giảm mức phí hàng quá cảnh, trung chuyển để thu hút thêm lượng hàng này…

Lắng nghe các kiến nghị của doanh nghiệp tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục chủ động phối hợp chặt chẽ có hiệu quả cùng các hiệp hội, doanh nghiệp quyết liệt thực hiện các giải pháp để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp.

Bộ trưởng yêu cầu các cục, vụ, sở GTVT triển khai các nhiệm vụ quan trọng. Trong đó, khẩn trương rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh; thu hút các thành phần kinh tế tham gia kinh doanh các loại hình vận tải và vận tải đa phương thức.

Tiếp tục tập trung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, nhất là việc triển khai các dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành GTVT, đặc biệt là các cảng cửa ngõ quốc tế, phục vụ chung cho khu vực, có tính lan tỏa, để đón đầu xu hướng phát triển trong nước và thế giới.

Phát triển hệ thống cảng xanh, giảm phát thải và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành, khai thác vận tải, liên kết các phương thức vận tải, quản lý vận tải đa phương thức, dịch vụ logistics, sẵn sàng cho việc hội nhập quốc tế, trở thành những mắt xích quan trọng trong các tuyến, hành lang vận tải hàng hải xanh của quốc tế…