Thông tư 08/2018/TT-BTNMT và 09/2018/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu sắt, thép, nhựa, giấy, thủy tinh, kim loại màu và xỉ hạt nhỏ có hiệu lực từ 29/10/2018 đã và đang gây khó khăn cho cả cơ quan quản lý và DN khi thực hiện.
Người phát ngôn của Chính phủ cho biết, theo báo cáo của các cơ quan liên quan, hiện có tổng số 24.184 container phế liệu đang lưu giữ tại các cảng trên cả nước (trong đó, số lưu giữ từ 30 ngày đến 90 ngày là 6.733 container; số tồn đọng trên 90 ngày là 9.872 container).
Việc chậm được thông quan các lô hàng này, mỗi ngày DN phải chi trả khoảng 40-50 USD/container/ngày tiền lưu kho, bãi, với 16.605 container (đang bị lưu giữ từ 30-90 ngày), gây thiệt hại cho DN khoảng từ 600.000-800.000 USD/ngày. Ngoài ra, theo phản ánh, nhiều DN phải giảm công suất, công nhân nghỉ việc, hủy hợp đồng, các hãng tàu chở phế liệu từ chối hoặc tăng 1,5 lần giá cước vì chủ tàu cho rằng hàng về Việt Nam khó khăn trong việc thông quan.
“Đây là con số rất lớn nên điều đáng tiếc là khi ban hành văn bản, chúng ta đã không kiểm soát kỹ để gây ra rào cản cho DN, dẫn tới vô tình, vô cảm bóp chết DN”, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
Đặc biệt, Bộ trưởng chỉ ra, điểm bất cập lớn trong việc thực hiện quản lý nhập khẩu phế liệu là 1 lô hàng phế liệu phải qua 4 cơ quan kiểm tra: một là Sở Tài nguyên môi trường địa phương, hai là cơ quan kiểm hóa của Hải quan, 3 là cơ quan giám định độc lập, 4 là qua một cơ quan quản lý nhà nước của Sở Tài nguyên môi trường tại nơi nhà máy đóng. Đặc biệt, việc yêu cầu phải có xác nhận của Sở Tài nguyên môi trường địa phương đã gây khó khăn cho DN, bởi hàng hóa thông quan ở cảng biển nhưng nhà máy sản xuất lại ở địa phương khác, nên cán bộ ở Sở khó có thể đi đến tận nơi giám định.
“Chính vì sự chồng chéo này khiến một container phế liệu phải mất tới 29 ngày để thông quan, trong đó thời gian chờ ở Sở Tài nguyên môi trường địa phương chiếm tới 90%. Những thiệt hại này đã được phản ánh từ lâu nhưng chưa ai giải quyết, khiến DN phải khóc với Thủ tướng vì những thiệt hại đang xảy ra”, người phát ngôn Chính phủ cho hay.
Thông tin thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành, 2 thông tư 08 và 09 được xây dựng trong ảnh thực hiện nghiêm túc chỉ đạo về việc hạn chế nhập khẩu phế liệu khi các nước láng giềng trong khu vực đều có chính sách nghiêm khắc về việc nhập khẩu phế liệu. Nhưng thực tế các quy định lại có sự chồng chéo với Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hải quan. Bên cạnh đó, địa phương chưa thực sự giám sát để có thể giảm thời gian thông quan của các lô hàng hoá.
 |
| DN phải khóc với Thủ tướng vì những thiệt hại đang xảy ra. Ảnh: Thu Hòa |
Do đó, về vấn đề này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cho biết, tinh thần của Thủ tướng là sẽ đưa vấn đề này vào Nghị quyết phiên họp Chính phủ tháng 1, hướng giải quyết sẽ là không giao trách nhiệm cho các Sở Tài nguyên môi trường nữa; các bộ, ngành phải cùng tháo gỡ điểm nghẽn, không đổ lỗi cho nhau. Nếu là các lô hàng rác thải ô nhiễm, vô chủ thì phải cương quyết ngăn chặn, xử lý, nhưng nếu là lô hàng phế liệu làm nguyên liệu đủ điều kiện, bảo đảm an toàn môi trường thì phải được thông quan, không để ảnh hưởng đến sản xuất.
“Thậm chí, Thủ tướng Chính phủ còn yêu cầu hủy bỏ Thông tư 08/2018/TT-BTNMT và 09/2018/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Thủ tướng rất gắt gao với các cơ quan liên quan trong việc ban hành thông tư khi không đánh giá kỹ tác động tới DN”, ông Mai Tiến Dũng nói.
Đặc biệt, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng đã đánh giá cao động thái của cơ quan Hải quan trong việc tháo gỡ vướng mắc cho DN. “Tổng cục Hải quan đã lên tiếng xin lỗi DN do Hải quan hiểu vấn đề không đầy đủ. Tuy nhiên, ngành Hải quan đã đề nghị phải xử lý được các vướng mắc liên quan đến Bộ Tài nguyên môi trường thì hoạt động mới thông suốt”, người phát ngôn Chính phủ nêu rõ.
Cùng với đó, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho rằng, từ vụ việc này, công tác đánh giá tác động của các văn bản quy phạm pháp luật cần phải thực hiện sâu sát hơn và việc xử lý các vướng mắc về thay đổi việc thực hiện quy định cần có sự chung tay của các cơ quan liên quan. Ngoài ra, thời gian tới, việc sửa đổi các quy định về nhập khẩu phế liệu sẽ theo hướng tăng cường trách nhiệm hậu kiểm thay vì kiểm tra trước thông quan và thông quan dựa trên cơ sở giấy chứng nhận kết quả đánh giá sự phù hợp của các tổ chức đánh giá độc lập.
Hương Dịu
