Thị trường M&A 2019: Cơ hội nào cho sự bứt phá?

Dự báo giá trị M&A 2019 đạt khoảng 6,7 tỷ USD

BIDV bán 15% cổ phần cho KEB Hana Bank (Hàn Quốc) là thương vụ M&A lớn trong nửa đầu 2019. Ảnh: ST.

Cơ hội rộng mở

Theo đánh giá của các chuyên gia, sau một thập niên tăng trưởng mạnh mẽ với hàng ngàn giao dịch và tổng giá trị giao dịch đạt gần 50 tỷ USD, thị trường M&A Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới với nhiều cơ hội mới.

Các thống kê chưa đầy đủ cho thấy, ước tính tổng giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2019 đạt gần 5,43 tỷ USD, trong đó bao gồm gần 2,8 tỷ USD từ các thương vụ M&A được công bố tại Việt Nam và khoảng 2,64 tỷ USD nhà đầu tư nước ngoài góp vốn mua cổ phần trong các DN Việt Nam. Dự báo năm 2019 giá trị các thương vụ M&A đạt 6,7 tỷ USD.

Cơ hội cho M&A năm 2019 khá rộng mở. Báo cáo của Nhóm Nghiên cứu Diễn đàn M&A Việt Nam (MAF) và Trung tâm nghiên cứu Đầu tư và Mua bán sáp nhập (CMAC) cho rằng, năm 2018 và đặc biệt là năm 2019, hàng loạt chuyển động chính sách gần đây như dự thảo sửa đổi, bổ sung một số luật quan trọng (Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán), Nghị quyết về thu hút đầu tư nước ngoài thế hệ mới lần đầu tiên dự kiến được Bộ Chính trị ban hành, việc ký kết các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, Hiệp định bảo hộ đầu tư EVIPA… được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội lớn để Việt Nam tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, trong đó có dòng vốn đầu tư thông qua hình thức M&A.

Các lĩnh vực M&A sôi động nhất trong giai đoạn 2018 và nửa đầu năm 2019 tập trung vào khai thác thị trường hơn 96 triệu dân của Việt Nam bao gồm sản xuất hàng tiêu dùng và bất động sản. Đây là hai lĩnh vực thu hút sự quan tâm lớn của các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư thuộc khối ngoại. Bên cạnh đó, các thương vụ đáng chú ý cũng tập trung trong ngành tài chính tiêu dùng, bán lẻ, thủy sản, logistic, giáo dục…

Trong lĩnh vực ngân hàng, các giao dịch tập trung vào mua lại các công ty tài chính tiêu dùng, công ty quản lý thẻ, dịch vụ tài chính nhằm phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Ngay trong tháng 7/2019, thương vụ KEB Hana Bank (Hàn Quốc) chi 885 triệu USD mua 15% cổ phần của BIDV đã trở thành thương vụ đình đám của năm 2019. Đây cũng là thương vụ M&A có yếu tố nước ngoài lớn nhất được ghi nhận trong lịch sử ngành ngân hàng Việt.

Nhận định về M&A trong lĩnh vực ngân hàng, ông Michael DC Choi, Phó Tổng giám đốc Cơ quan xúc tiến đầu tư, thương mại Hàn Quốc (Kotra) cho biết, các nhà đầu tư Hàn Quốc rất quan tâm đến lĩnh vực tài chính – ngân hàng ở Việt Nam. Hiện nay có 5 ngân hàng lớn của Hàn Quốc có mặt tại Việt Nam cũng đang rất quan tâm thị trường Việt Nam. Không chỉ vậy, nhiều tập đoàn lớn của Hàn Quốc quan tâm cả lĩnh vực tài chính, đơn cử như Lotte quan tâm đến mảng tài chính tiêu dùng của Techcombank. Cũng theo đại diện KOTRA, dòng vốn Hàn Quốc vào Việt Nam thông qua M&A có sự gia tăng đáng kể trong thập kỷ vừa qua và hiện chiếm khoảng 35% vốn Hàn Quốc vào Việt Nam với nhiều lĩnh vực như hàng tiêu dùng, thực phẩm, logistic, dịch vụ tài chính…

Đa dạng nguồn hàng

Bên cạnh M&A ngân hàng đang hứa hẹn nhiều thương vụ lớn khi nhiều ngân hàng lớn như Agribank, Vietcombank, BIDV... vẫn đang trong quá trình bán vốn, thì các giao dịch M&A trong lĩnh vực bất động sản cũng cho thấy lĩnh vực này tiếp tục là mảnh đất màu mỡ hút sự quan tâm của nhà đầu tư trong năm 2019. Ngay trong nửa đầu năm nay, thị trường này đã ghi nhận 3 thương vụ M&A lớn, trong đó có 2 giao dịch được thực hiện bởi tập đoàn nước ngoài là Lotte E&C, Keppel Land. Cụ thể, Keppel Land đã chi tiền mua 60% cổ phần 3 lô đất rộng 6,2 ha ở huyện Nhà Bè (TPHCM) từ Công ty Địa ốc Phú Long. Đồng thời, Lotte E&C, thành viên của Tập đoàn Lotte cũng ký hợp đồng hợp tác đầu tư cùng Công ty Hưng Lộc Phát cho một dự án ở quận 7, TPHCM. Diễn biến trên thị trường cũng cho thấy, cùng với Singapore, các nhà đầu tư Nhật Bản thời gian qua cũng có sự tăng tốc mạnh mẽ. Đáng lưu ý, nếu như trước đây, nhà đầu tư Nhật Bản quan tâm và thực hiện nhiều thương vụ M&A trong lĩnh vực tài chính, hàng tiêu dùng thì năm 2018 – 2019, họ chuyển sang bất động sản.

Ông Đặng Văn Quang, Giám đốc Jones Lang LaSalle (JLL) Việt Nam cho biết, Việt Nam vẫn là một trong những điểm đến được ưa thích cho dòng vốn đầu tư nước ngoài tại Đông Nam Á. Một trong những nguyên nhân là do Việt Nam đã và đang chủ động cải thiện vấn đề minh bạch trong thị trường bất động sản. Theo đó, bất động sản công nghiệp sẽ là ngành nóng nhất trong năm 2019, được thúc đẩy bởi sự dịch chuyển của các DN từ Trung Quốc và tác động tích cực từ các hiệp định CPTPP, EVFTA.

Bên cạnh các lĩnh vực đầu tư M&A truyền thống, tín hiệu tích cực từ thế hệ mới cũng bắt đầu xuất hiện, cụ thể là M&A DN khởi nghiệp sáng tạo (startup). Nếu như năm 2017, Việt Nam tiếp nhận 92 thương vụ đầu tư vào startup với tổng số vốn chỉ hơn 291 triệu USD, thì năm 2018 lượng vốn đầu tư mà các startup Việt Nam thu hút được đã tăng gấp 3 lần so với 2017 với 92 thương vụ, đạt 889 triệu USD. 5 lĩnh vực startup thu hút nhiều vốn đầu tư nhất là Fintech (công nghệ tài chính), E-commerce (thương mại điện tử), TravelTech (khởi nghiệp lĩnh vực du lịch trên nền tảng công nghệ), Logistics và Edtech (khởi nghiệp lĩnh vực giáo dục trên nền tảng công nghệ).

Cần một sự thay đổi mạnh mẽ

Mặc dù hứa hẹn nhiều cơ hội, thị trường M&A 2019 cũng đứng trước nhiều thách thức. Về quy mô thị trường, năm 2018, hầu hết các quốc gia Đông Nam Á đều sụt giảm về giá trị M&A và Việt Nam đang xếp thứ hai về giá trị M&A chỉ sau Thái Lan 9,3 tỷ USD, xếp trên Singapore 6,7 tỷ USD, Malaysia 5,1 tỷ USD, Indonesia 2,8 tỷ USD. Tuy nhiên, xét về quy mô thương vụ, thị trường Việt Nam vẫn chủ yếu là các giao dịch nhỏ với quy mô 5-6 triệu USD (tương đương 100 - 120 tỷ VND), các giao dịch quy mô nhỏ chiếm tới trên 90% về số lượng thương vụ. Nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đóng vai trò quan trọng với các thương vụ quy mô vừa và lớn từ 20 - 100 triệu USD. Khối ngoại, đặc biệt là các nhà đầu tư từ Singapore, Hồng Kông, Thái Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động M&A tại Việt Nam. Ở khía cạnh là bên mua, các nhà đầu tư nước ngoài đang chiếm ưu thế áp đảo, còn các doanh nghiệp Việt Nam hiện giữ vai trò thụ động là bên bán.

Chưa kể, còn nhiều thách thức mà thị trường M&A phải đối mặt đến từ các yếu tố khách quan cũng như nội tại nền kinh tế Việt Nam. Đó là sự thay đổi chính sách thương mại quốc tế của Mỹ, Trung Quốc; các trở ngại từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước đang chững lại; chất lượng doanh nghiệp, sự minh bạch trong báo cáo tài chính của DN; quy mô nền kinh tế chưa đủ hấp dẫn; những rào cản chính sách còn chưa được khơi thông của nền kinh tế Việt Nam.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để thị trường bứt phá đòi hỏi Chính phủ và các bên liên quan phải có sự quyết tâm và thay đổi mạnh mẽ nhằm cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư – kinh doanh, khơi thông dòng vốn chảy trong nước và quốc tế vào lĩnh vực M&A. Đặc biệt, Nhà nước cũng như các DN, đặc biệt là DNNN có cổ phiếu chất lượng cần phải thiện chí hơn trong bán vốn.

“Hiện nay Nhà nước đang có xu hướng là muốn bán nhưng vẫn còn tâm lý muốn giữ. Thậm chí không phải là vấn đề tỷ lệ cổ phần bán ra nhiều hay ít, mà ngay cả những lĩnh vực Nhà nước không cần giữ tỷ lệ chi phối nhưng vì nó vẫn đang là những “con gà đẻ trứng vàng” nên Nhà nước bán nhỏ giọt. Vì thế, để M&A bứt phá được, tôi cho rằng cần phải có sự thay đổi độ mở của Nhà nước cũng như DN. Các DN cần thiện chí hơn trong bán vốn. Nhà nước cũng phải sẵn sàng bán nhiều hơn các cổ phiếu có chất lượng như Vinamilk hay Vietcombank...”, chuyên gia M&A Nguyễn Quốc Việt nhận định.