Quản lý, giám sát hải quan bằng seal định vị GPS

Các hệ thống giám sát của cơ quan Hải quan đang phát huy hiệu quả trong quản lý. Ảnh: N.LINH.

Theo Phó Trưởng phòng - Cục Giám sát quản lý về hải quan Nguyễn Quang Hùng, hiện đơn vị đang lấy ý kiến các đơn vị Hải quan địa phương về Quy trình nghiệp vụ sử dụng seal định vị GPS trong quản lý, giám sát hải quan đối với hàng hóa chuyển cửa khẩu, tạm nhập - tái xuất, quá cảnh vận chuyển bằng container thí điểm tại ba Cục Hải quan: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh.

Theo ông Hùng, dự kiến sau khi quy trình được ban hành sẽ thực hiện thí điểm một năm. Trong thời gian thí điểm, các container được xác định thí điểm giám sát bằng seal định vị GPS được thực hiện giám sát theo cả hai biện pháp: Giám sát bằng seal hải quan và Hệ thống VNACCS/VCIS theo quy định ban hành kèm Quyết định 1966/QĐ-TCHQ của Tổng cục Hải quan; đồng thời được giám sát bằng Hệ thống seal định vị GPS. Seal định vị GPS được gắn lên container hàng hóa cần giám sát để thực hiện giám sát hành trình, thời gian vận chuyển, cảnh báo mở cửa container trong suốt quá trình giám sát container hàng từ Chi cục Hải quan cửa khẩu đi đến Chi cục Hải quan cửa khẩu đến và truyền các dữ liệu về trung tâm giám sát đặt tại Tổng cục Hải quan theo chu kỳ được cài đặt.

Việc giám sát được thực hiện thông qua máy tính hoặc thông qua thiết bị di động như máy tính bảng, điện thoại thông minh kết nối máy chủ của Hệ thống giám sát bằng seal định vị GPS.

Hệ thống giám sát sẽ được quản lý theo mô hình từ cấp Tổng cục Hải quan, đến cấp Cục Hải quan tỉnh, thành phố. Tổng cục Hải quan được coi là trung tâm giám sát GPS, thực hiện kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ giám sát hành trình của container có gắn seal định vị GPS. Hướng dẫn, điều hành, chỉ huy nhiệm vụ giám sát hành trình container có gắn seal định vị GPS tại các đơn vị khi có yêu cầu. Ở cấp Cục Hải quan tỉnh, thành phố, thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ giám sát hành trình của container tại các Chi cục trực thuộc và chỉ huy việc giám sát khi có yêu câu. Đồng thời, đây là cấp tiếp nhận các thông tin chỉ đạo từ Tổng cục Hải quan, chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời các Chi cục thực hiện việc giám sát đúng quy định hoặc kiểm tra, xử lý khi có vi phạm.

Cấp thực thi nhiệm vụ giám sát là Chi cục Hải quan, bộ phận giám sát sẽ làm việc 24/7 đảm bảo việc giám sát trực tuyến quá trình vận chuyển của seal định vị GPS. Xử lý các tình huống xảy ra khi có cảnh báo từ hệ thống. Ông Hùng cho biết, quy trình này không phải áp dụng cho toàn bộ các container mà được xác định bằng hệ thống quản lý rủi ro hoặc do lãnh đạo Chi cục quyết định theo các thông tin có trước của lô hàng để đảm bảo sự giám sát, quản lý của cơ quan Hải quan.

Hiện tại, quy trình giám sát được xây dựng sẽ có thể cảnh báo được trong các trường hợp như: Đi sai tuyến đường; dừng, đỗ quá thời gian; mất tín hiệu định vị; mở cửa container. Theo đó, Hệ thống sẽ phát tín hiệu cảnh báo khi xe vận chuyển container trong diện giám sát đi sai lộ trình đã đăng ký. Xe vận chuyển container đi trên tuyến đường đăng ký nhưng dừng, đỗ quá thời gian cho phép. Xe vận chuyển container đi trên tuyến đường đăng ký nhưng bị mất tín hiệu (trừ các khu vực mất tín hiệu mà Hệ thống đã khoanh vùng trên bản đồ). Container trong thời gian giám sát phát tín hiệu cảnh báo cửa container bị mở.

Việc thực hiện giám sát các container được xác định có độ rủi ro sẽ giúp cơ quan Hải quan kiểm soát chặt được quá trình vận chuyển hàng hóa, kịp thời phát hiện những dấu hiệu rủi ro để xử lý. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là sự phối hợp trong các khâu như thế nào. Theo ông Hùng, đây là mô hình quản lý mới, có sự phối hợp của nhiều đơn vị Hải quan địa phương, quản lý trên phạm vi rộng. Chính vì vậy, quy trình sẽ phải xây dựng cụ thể hành lang pháp lý để các đơn vị có căn cứ thực hiện.

Ở cấp Tổng cục, các đơn vị sẽ thực hiện lập danh sách đầu mối phối hợp trong xác minh và xử lý các công việc liên quan khi xảy ra các trường hợp cảnh báo từ hệ thống; quản lý và đảm bảo duy trì hoạt động 24/7 cho hệ thống và đường truyền; phối hợp theo dõi, giám sát trên hệ thống seal định vị GPS, kết quả xử lý của các Chi cục; đồng thời xây dựng tiêu chí và chức năng lựa chọn trên Hệ thống thông quan đối với các container hàng hóa vận chuyển bằng container chịu sự giám sát của cơ quan Hải quan cần gắn seal định vị GPS.

Ở cấp Cục và Chi cục sẽ có những cán bộ được phân công trong việc xác minh và xử lý các công việc liên quan khi xảy ra trường hợp cảnh báo từ Hệ thống. Tổ chức triển khai kiểm tra, xác minh khi có dấu hiệu vi phạm, xử lý vi phạm đối với container do đơn vị gắn seal định vị GPS. Chi cục gần container có cảnh báo hoặc đơn vị tương đương sẽ phối hợp thực hiện công tác xác minh và xử lý các công việc liên quan khi có yêu cầu. Tại mỗi đơn vị sẽ bố trí cán bộ đầu mối phối hợp thực hiện công tác xác minh cảnh báo từ Hệ thống.