Nhiều thách thức đối với chính sách kinh tế hậu Covid-19

	Chính sách tài khóa khẳng định vai trò trụ cột của nền kinh tế
	Tăng trưởng kinh tế 2023: Linh hoạt phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ

Những khó khăn nếu không có chính sách tháo gỡ kịp thời sẽ làm chậm đi cơ hội phát triển của doanh nghiệp. Ảnh: ST

Cần điều chỉnh linh hoạt

Kể từ khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, hàng loạt chính sách tài khóa đã được đưa ra để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân. Song song đó, Bộ Tài chính cũng đã nhanh chóng đưa chính sách đi vào cuộc sống với sự quyết tâm cao nhất. Theo đó, đã thực hiện miễn, giảm, giãn thời hạn nộp thuế và các khoản thu ngân sách nhà nước (NSNN) với tổng số tiền hỗ trợ các doanh nghiệp, cá nhân khôi phục và phát triển sản xuất - kinh doanh khoảng 140 nghìn tỷ đồng (năm 2021) và 144,5 nghìn tỷ đồng (10 tháng đầu năm 2022). Ngoài ra, ưu tiên nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch và hỗ trợ an sinh xã hội cho người dân; tham mưu Chính phủ thành lập Quỹ vắc xin phòng Covid-19 nhằm huy động các nguồn lực tài trợ, hỗ trợ cho hoạt động mua, nhập khẩu vắc xin, nghiên cứu, sản xuất vắc xin trong nước.

"Các giải pháp chính sách tài chính- NSNN được áp dụng trong năm 2021 và đặc biệt trong các năm 2022-2023 theo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội khá toàn diện, kịp thời. Qua đó, thúc đẩy tăng trưởng GDP 9 tháng đầu năm 2022 đạt 8,83%. Nhiều tổ chức quốc tế tiếp tục đánh giá tích cực về tình hình kinh tế-xã hội của Việt Nam và dự báo lạc quan về tốc độ tăng trưởng năm 2022 và 2023; trong đó, dự báo về tăng trưởng GDP năm 2022 hầu hết ở mức từ 7,5-8,2%", Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới hiện nay, tình hình thế giới và trong nước thay đổi nhanh và tiềm ẩn nhiều rủi ro khó dự báo. Với một nền kinh tế có độ mở rất lớn như Việt Nam, bất kỳ biến động, thay đổi về môi trường bên ngoài đều có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, bản thân nền kinh tế cũng phải đối mặt với những vấn đề tồn tại như tăng trưởng kinh tế chưa thực sự bền vững, hạ tầng còn yếu, nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao còn hạn chế, thu NSNN còn chưa bền vững, giải ngân vốn đầu tư chậm trễ và gần đây có những biến động tiêu cực trên thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng thương mại làm ảnh hưởng đến khả năng huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đánh giá của các chuyên gia, kinh tế Việt Nam tuy đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhưng vẫn chịu áp lực lớn từ bên ngoài, có thể tác động xấu đến tăng trưởng, làm giảm nguồn thu và tăng chi NSNN. Bên cạnh đó, xu hướng phát triển kinh tế xanh, bền vững; kinh tế tuần hoàn; kinh tế số; ứng phó biến đổi khí hậu và việc triển khai các nhiệm vụ tại các nghị quyết trung ương, đặc biệt là Trung ương 5, 6 về đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, phát triển các vùng… đòi hỏi chính sách tài chính phải có sự điều chỉnh linh hoạt, phù hợp nhằm phát huy các thế mạnh, huy động và phân bổ hiệu quả các nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Cần chính sách dài hơi

Đánh giá về những chính sách hỗ trợ trong thời gian qua, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, chính sách cần có tầm nhìn dài hạn bởi chính sách hiện nay đang giải quyết vấn đề sự vụ. Chính vì vậy, dưới góc độ của doanh nghiệp đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân trong nước sẽ không lớn được nếu mải chạy theo sự vụ mà không tạo ra chính sách dài hạn để doanh nghiệp phát triển. Trong khi đó, cộng đồng doanh nghiệp đang có động lực mạnh mẽ để cải thiện nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ nâng cao năng suất, đồng thời nỗ lực đào tạo nâng cao chất lượng nhân sự. Nếu có chính sách thúc đẩy, sẽ có sự vượt lên mạnh mẽ.

Cũng theo TS. Nguyễn Đình Cung, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam cứ 10 năm lại giảm đi 1% và hiện chưa thấy nhiều động lực để thúc đẩy doanh nghiệp tăng trưởng nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung. Cụ thể, doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang chịu những “cú đánh bồi”. Theo đó, có 3 áp lực mà doanh nghiệp đang phải chịu đó là trần tín dụng, tăng lãi suất và tiền sử dụng đất tăng khiến doanh nghiệp gồng mình chi trả chi phí trong bối cảnh khó khăn.

Ngoài những khó khăn như trên doanh nghiệp vẫn chịu nhiều gánh nặng về chi phí trong đó có những khoản thu không liên quan hoạt động kinh doanh tăng lên như 2% phí công đoàn. Trong khu vực ASEAN-5, trong các khoản thu của doanh nghiệp Việt Nam chỉ đứng sau Malaysia. Những khó khăn này làm suy giảm động lực của doanh nghiệp và nếu không có chính sách tháo gỡ sẽ làm chậm đi cơ hội phát triển.

Kiến nghị chính sách tạo động lực cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Đình Cung cho rằng, cần có sự thay đổi mang tính đột biến đặc biệt thay đổi trong triết lý phát triển, bởi chỉ có thay đổi như thế mới có tư duy thiết kế lại hệ thống chính sách nếu không sẽ tiếp tục giảm đà tăng trưởng.

PGS.TS Trần Đình Thiên, chuyên gia kinh tế, thành viên Tổ tư vấn của Chính phủ cho biết, bước sang năm 2023, doanh nghiệp vẫn đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thách thức do lãi suất thế giới cao, tỷ giá hối đoái tăng, các mạch vốn của nền kinh tế Việt Nam đang có phần ngưng trệ. Lúc này chính sách tài khóa, chi tiêu ngân sách phải hỗ trợ, giải ngân đầu tư công phải được thúc đẩy tốt hơn. Điều này cần sự nỗ lực rất lớn từ Bộ Tài chính.

Về chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, theo PGS.TS Trần Đình Thiên, vẫn cần phải phát huy cho giai đoạn tới. Ngoài câu chuyện giảm thuế, phí chung cho nền kinh tế, có những khu vực cần được tập trung ưu tiên để giúp cho các ngành, các tuyến doanh nghiệp, các khu vực có điều kiện bứt lên, từ đó kéo cả nền kinh tế “đứng dậy”. Lúc này là lúc cần phải đặt trọng tâm giúp doanh nghiệp nhiều hơn nữa.