Ngành Hải quan: Tăng thu nhờ 4 nhóm hàng xuất nhập khẩu chính

Công chức Hải quan Ninh Bình (Cục Hải quan Hà Nam Ninh) kiểm tra nguyên liệu phụ liệu NK trong hoạt động sản xuất của DN. Ảnh: H.Nụ

Nhập khẩu vẫn chiếm ưu thế

Năm 2024, ngành Hải quan được giao dự toán là 375.000 tỷ đồng. Ước thu 7 tháng đầu năm đạt 234.800 tỷ đồng bằng 62,61% dự toán, tăng 10,43% so với cùng kỳ năm 2023.

Nguyên nhân dẫn đến tổng số thu tăng là do tổng trị giá XNK hàng hóa của cả nước tính đến hết ngày 15/7/2024 đạt 402,62 tỷ USD, tăng 16,4 % so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó XK đạt 207,25 tỷ USD, tăng 15,2% và NK đạt 195,37 tỷ USD, tăng 17,6%. Như vậy, lũy kế đến hết 15/7/2024, xuất siêu của cả nước đạt 11,87 tỷ USD.

Phân tích sâu hơn cho thấy, tổng kim ngạch XNK chịu thuế của cả nước từ 1/1/2024 đến 15/7/2024 tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, kim ngạch XK chịu thuế tăng 13,5% và kim ngạch NK chịu thuế tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2023.

Đáng chú ý có 4 nhóm hàng có trị giá lớn, thuế suất cao tăng mạnh từ đầu năm đến nay đã giúp cho công tác thu ngân sách của ngành Hải quan đạt được nhiều tín hiệu tích cực.

Cụ thể, tại nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất như: than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ôtô… ghi nhận đạt trị giá 43 tỷ USD, chiếm 58,2% tổng kim ngạch NK có thuế, tăng 19,1% so với cùng kỳ, làm tăng thu khoảng 18.340 tỷ đồng;

Nhóm hàng dầu thô NK ghi nhận đạt 7,4 triệu tấn, trị giá 4,6 tỷ USD, tăng 12% về lượng và tăng 16% về trị giá, giúp tăng thu khoảng 2.140 tỷ đồng;

Nhóm hàng than các loại NK đạt 36,6 triệu tấn, trị giá 4,6 tỷ USD, tăng 32% về lượng và tăng 12% về trị giá, giúp tăng thu khoảng 2.200 tỷ đồng;

Nhóm hàng XK có thuế tăng 9,7% cũng làm tăng thu gần 1.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, nhóm hàng ô tô nguyên chiếc các loại NK trong gần 7 tháng đầu năm chỉ đạt 82,4 nghìn chiếc, trị giá 1,7 tỷ USD, tăng 8,% về lượng, nhưng giảm 4% về trị giá và làm giảm thu gần 6.000 tỷ đồng. Ngoài ra, thực hiện chính sách giảm thuế GTGT theo Nghị định 94/2023/NĐ-CP ngày 28/12/2023 của Chính phủ nên nguồn thu giảm khoảng 8.980 tỷ đồng.

Đại diện Cục Thuế XNK đánh giá, nguồn thu tăng từ các nhóm hàng NK trong gần 7 tháng đầu năm vẫn chiếm ưu thế. Điều này cho thấy, hoạt động XK hàng hóa của các DN Việt Nam sang các thị trường lớn trên thế giới vẫn chưa có nhiều khởi sắc.

Khó khăn lộ diện ở kỳ cuối năm

Kết quả thu trong gần 7 tháng đầu năm của ngành Hải quan đã cho thấy nỗ lực trong tạo thuận lợi thương mại, hỗ trợ thông quan hàng hóa, cải cách thủ tục hành chính cho cộng đồng DN đã phát huy hiệu quả.

Mặc dù vậy, theo đại diện Cục Thuế XNK, các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu ngân sách của ngành Hải quan đã bắt đầu xuất hiện khiến cho nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao trong năm 2024 đối mặt với nhiều khó khăn.

Trong đó, với việc tiếp tục giảm thuế GTGT cho các DN đã được Chính phủ quy định tại Nghị định 72/2024/NĐ-CP ngày 30/6/2024, dự kiến số thuế từ việc triển khai chính sách này sẽ giảm khoảng 18.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, năm 2024 cơ quan Hải quan cũng thực hiện hoàn thuế NK linh kiện ôtô theo Điều 7a, 7b Nghị định 26/2023/NĐ-CP khoảng 7.000 tỷ đồng. Số liệu cho thấy, 6 tháng đầu năm, cơ quan Hải quan đã thực hiện hoàn 2.500 tỷ đồng, dự kiến 6 tháng cuối năm tiếp tục thực hiện hoàn 4.500 tỷ đồng.

Đồng thời, số thu từ than, dầu thô, xăng dầu đạt 38.409 tỷ đồng chỉ chiếm 19,2% tổng số thu. Trong đó, đối với mặt hàng than, do đầu năm là mùa khô, dù đơn giá giảm nhưng DN đã thực hiện NK nhiều để phục vụ các nhà máy điện nên số lượng tăng 32%, tuy nhiên, cuối năm là mùa mưa, các nhà máy thủy điện sẽ hoạt động hết công suất, do vậy lượng than NK dự kiến không tăng.

Phân tích kỹ hơn về khó khăn, đại diện Cục Thuế XNK cho rằng, tổng thu 6 tháng đầu năm tăng một phần do tỷ giá USD tăng đã làm tăng thu khoảng 10.000 tỷ đồng.

Qua theo dõi kim ngạch XNK có thuế, duy nhất tháng 5 là cao, các tháng còn lại có xu hướng giảm. Cụ thể, tháng 3 chỉ đạt 12.438 triệu USD; tháng 4 đạt 12.377 triệu USD và tháng 6 đạt 12.302 triệu USD.

Cũng theo đại diện Cục Thuế XNK, qua theo dõi các năm gần đây thì số thu 6 tháng cuối năm đều có xu hướng giảm như năm 2021, 2022 số thu 6 tháng đầu năm chiếm 52,1%/tổng thu; năm 2023 chiếm 52%/tổng thu. Do đó, dự kiến tổng thu năm 2024 của ngành Hải quan có thể đạt khoảng 380.000 - 385.000 tỷ đồng.

Căn cứ kết quả thu những tháng đầu năm 2024, trong đó tập trung xác định các yếu tố tăng/giảm và dịch chuyển nguồn thu do thay đổi cơ chế, chính sách và các thay đổi bất thường; đánh giá mức độ ảnh hưởng của việc thực hiện các cam kết quốc tế, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị chủ động nắm kỹ các tác động ảnh hưởng đến tình hình XNK các mặt hàng có thuế; rà soát, nắm rõ các dự án đầu tư lớn sẽ triển khai tại địa bàn.

Đặc biệt, từ năm 2025, dự toán thu phải được xây dựng trên cơ sở thực hiện đúng quy định về thủ tục hải quan; việc kiểm tra, giám sát hải quan, thuế XNK và quản lý thuế theo quy định tại Luật Thuế XK, thuế NK; Luật Quản lý thuế và các văn bản có liên quan.

Đồng thời, các đơn vị khi xây dựng dự toán thu phải tính đúng, tính đủ các khoản thu theo quy định của Luật Thuế XK, thuế NK; các chế độ thu hiện hành và dự báo về chính sách, thủ tục XNK tại địa bàn, khu vực để xây dựng dự toán thu năm 2025 và các năm tiếp theo theo hướng vững chắc, có tính khả thi cao, đảm bảo tăng thu tối thiểu 5% so với kết quả thu của năm trước.