Ngành Hải quan: Một năm nỗ lực tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phục hồi, bứt phá

Lãnh đạo Cục Hải quan Bắc Ninh trực tiếp làm việc với DN để lắng nghe và tháo gỡ các vướng mắc thuộc thẩm quyền. Ảnh: Q. Hùng

Đa dạng sáng kiến hỗ trợ doanh nghiệp

Tại Diễn đàn thường niên Hải quan - Doanh nghiệp với chủ đề “Hải quan Việt Nam: Tạo động lực mới cho DN phục hồi và bứt phá”, do Tạp chí Hải quan tổ chức ngày 6/9/2023, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Hoàng Việt Cường khẳng định, công tác tạo thuận lợi tối đa cho DN đã và đang được ngành Hải quan đẩy mạnh triển khai đồng bộ, quyết liệt trong năm nay, đặc biệt trong những tháng cuối năm, khi hoạt động XNK nhộn nhịp hơn. Theo đó, những nỗ lực của ngành Hải quan đã tạo hiệu ứng lan tỏa, tác động lớn mang yếu tố bền vững.

Đáng lưu ý, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị chưa thực hiện kiểm tra sau thông quan theo kế hoạch đối với các trường hợp chưa cần thiết; chỉ thanh tra, kiểm tra các trường hợp có dấu hiệu vi phạm. Bên cạnh đó, tập trung các giải pháp chống thất thu, thu hồi nợ đọng thuế; các đơn vị hải quan cửa khẩu rà soát, đánh giá rủi ro và tăng cường kiểm tra các trường hợp miễn, giảm, hoàn, không thu thuế, không chịu thuế đối với các DN chế xuất, gia công, sản xuất XK...

Không chỉ vậy, tại hầu hết các cục hải quan tỉnh, thành phố đã và đang triển khai nhiều sáng kiến đồng hành cùng DN. Trong đó, tổ chức các đoàn làm việc trực tiếp tại trụ sở các DN có đóng góp số thu lớn để nắm bắt tình hình sản xuất kinh doanh cũng như lắng nghe đề xuất, giải pháp tháo gỡ vướng mắc phát sinh từ phía DN…

Đơn cử khi Tập đoàn Lego quyết định đầu tư vào Bình Dương, Cục Hải quan Bình Dương đã cử một tổ hỗ trợ DN ngay từ những khâu đầu tiên. Dù DN chưa đi vào sản xuất nhưng tất cả các bước xây dựng nhà máy sản xuất đều thuận lợi, không gặp khó khăn vướng mắc. Ngoài ra, đơn vị đã phân ra hai nhóm để hỗ trợ DN; nhóm thứ nhất, hỗ trợ DN đã và đang sản xuất tiếp cận, thực thi các quy định mới; nhóm thứ hai, đơn vị phổ biến các chính sách ưu đãi, các giải pháp tạo thuận lợi cho DN để kêu gọi DN đầu tư tại Việt Nam.

Còn tại địa bàn quản lý của Cục Hải quan Bắc Ninh, lãnh đạo Cục đã tổ chức nhiều cuộc làm việc trực tiếp với DN để lắng nghe và tháo gỡ các vướng mắc phát sinh thuộc thẩm quyền. Ông Trần Đức Hùng, Cục trưởng Cục Hải quan Bắc Ninh cho biết, đơn vị đã thành lập tổ nghiệp vụ gồm những công chức giỏi nghiệp vụ chuyên môn nhằm mục đích khi có vướng mắc phát sinh, DN sẽ kịp thời được hướng dẫn... Cách làm này đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân và cộng đồng DN; góp phần giải quyết nhanh thông quan hàng hóa, giảm chi phí cho DN.

Tại các buổi làm việc trực tiếp với cơ quan Hải quan, đại diện lãnh đạo Công ty CP may Sông Hồng chia sẻ, cơ quan Hải quan đã không ngừng hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để DN bố trí nguồn nhân lực bảo đảm hoạt động XNK thông qua việc tổ chức các buổi làm việc trực tiếp để trao đổi, thảo luận và giải đáp các vấn đề vướng mắc phát sinh của DN. Trong đó, đối thoại là cơ hội để cơ quan Hải quan nhận được nhiều hơn nữa các ý kiến đóng góp, đề xuất trong việc sửa đổi chính sách, xây dựng hoàn thiện cơ chế phù hợp với pháp luật và thực tiễn để hoạt động XNK trên địa bàn ngày càng phát triển.

Nỗ lực đơn giản, tự động hóa quy trình nghiệp vụ

Những năm qua, cải cách hành chính đã trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của cơ quan Hải quan. Trong đó, việc nỗ lực đơn giản, tự động hóa quy trình nghiệp vụ hải quan đã và đang thu được những thành tựu đáng chú ý, khi số lượng tờ khai XNK trung bình mỗi năm tăng 22% nhưng nguồn nhân lực của cơ quan Hải quan mỗi năm lại giảm từ 1,5-1,7%. Mặc dù vậy, các thủ tục hải quan của DN vẫn được tiến hành thuận lợi, liên tục và nhanh chóng nhờ ứng dụng các công nghệ số.

Trên thực tế, ngành Hải quan đã tập trung triển khai các ứng dụng công nghệ số một cách toàn diện. Tất cả các công tác nghiệp vụ như giám sát quản lý về hải quan; quản lý thu thuế XNK; quản lý giá tính thuế; quản lý rủi ro; kiểm tra sau thông quan và điều tra, chống buôn lậu, xử lý vi phạm… đều được ứng dụng công nghệ số, mang lại hiệu quả tích cực trong công tác quản lý nhà nước về hải quan.

Đặc biệt, ngành Hải quan đã áp dụng các công nghệ số trong kiểm tra, giám sát hàng hóa như sử dụng máy soi container, giám sát trực tuyến, sử dụng seal định vị điện tử trong giám sát tự động đối với hàng hóa XNK vận chuyển bằng container…

Để bắt kịp với xu thế tiến bộ của công nghệ và học hỏi các tổ chức quốc tế, Việt Nam đã tham gia và thúc đẩy các hiệp định và cơ chế hợp tác quốc tế về hải quan như Hiệp định Thương mại tự do, Hiệp định hợp tác hải quan và các cơ chế về cải cách hành chính quốc tế. Điều này giúp tạo ra môi trường thuận lợi cho thương mại quốc tế, đồng thời hỗ trợ việc chống buôn lậu và gian lận thương mại và cơ quan Hải quan cũng tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực hải quan.

Đáng chú ý, Hải quan Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm công nghệ năm 2023 của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) tháng 10/2023. Đầu tháng 11 vừa qua, Hải quan Việt Nam và cơ quan Hải quan Hà Lan cũng đã ký Thỏa thuận triển khai thực hiện Hiệp định hợp tác cấp nhà nước trong lĩnh vực hải quan. Văn kiện Thỏa thuận được hai bên chính thức trao tại Lễ trao các văn kiện hợp tác giữa hai nước với sự chứng kiến của Thủ tướng hai nước vào ngày 2/11/2023, trong khuôn khổ chuyến thăm của Thủ tướng Vương quốc Hà Lan Mark Rutte tại Việt Nam.

Những hoạt động này cho thấy định hướng hợp tác quốc tế chặt chẽ của cơ quan Hải quan trong nỗ lực phối hợp và bắt kịp với thế giới, ứng dụng công nghệ, hiện đại hóa thủ tục hải quan. Bên cạnh đó, cơ quan Hải quan cũng nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả công tác giám sát và kiểm tra hải quan, đảm bảo rằng các hoạt động giám sát và kiểm tra hải quan được thực hiện một cách công bằng, minh bạch và hiệu quả. Đặc biệt, công tác hợp tác và trao đổi thông tin với các cơ quan chức năng trong và ngoài nước được đảm bảo để hướng tới an ninh và an toàn hải quan.

Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI): Doanh nghiệp, nhà đầu tư ấn tượng về những cải cách của cơ quan Hải quan Ngoài thực hiện nhiệm vụ chuyên môn được giao, trong công tác hỗ trợ DN, Hải quan là một trong những cơ quan trung ương liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, XNK của DN. Đặc biệt, trong lĩnh vực XNK, cơ quan Hải quan là ngành có vai trò vô cùng quan trọng trong đảm bảo hoạt động thông quan thuận lợi và nhanh chóng. Thời gian qua, bằng việc tham mưu cho Bộ Tài chính, Chính phủ cắt giảm nhiều thủ tục, điều kiện kinh doanh đã thể hiện những nỗ lực cải cách của cơ quan Hải quan trong công tác đồng hành, hỗ trợ các DN duy trì và khôi phục hoạt động sản xuất, kinh doanh. Điểm đổi mới của cơ quan Hải quan trong thời gian qua là luôn chủ động trong việc đề xuất các giải pháp chính sách hỗ trợ cho sự phục hồi, phát triển của cộng đồng DN. Trong đó, các chính sách mới, ứng dụng CNTT, hiện đại hóa hoạt động nghiệp vụ trong lĩnh vực hải quan được triển khai đồng bộ đã thực sự giảm bớt gánh nặng đối với các DN. Sự hài lòng của DN về những nỗ lực của cơ quan Hải quan đã thấy rõ hiệu quả mà quan hệ đối tác Hải quan - DN mang lại. Không chỉ dừng lại bằng việc cải cách các thủ tục hành chính, cơ quan Hải quan còn chủ động trao đổi, nắm bắt tâm tư của DN, từ đó báo cáo Bộ Tài chính và trao đổi với các cơ quan liên quan nhằm giải quyết, tháo gỡ nhanh vướng mắc cho DN. Tôi cho rằng, với những giải pháp, hành động thiết thực, cụ thể mà cơ quan Hải quan đã và đang triển khai thực hiện để lại ấn tượng tốt đẹp và được cộng đồng DN, nhà đầu tư ghi nhận, đánh giá cao. Ông Kim Long Biên,Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Tổng cục Hải quan: Doanh nghiệp cần chủ động phản hồi những khó khăn, vướng mắc trong thực thi pháp luật Với mục tiêu tạo chuyển biến thực chất, rõ nét về đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, Tổng cục Hải quan luôn chủ động triển khai áp dụng đầy đủ các biện pháp hỗ trợ DN, hướng đến môi trường tự nguyện tuân thủ pháp luật trong cộng đồng DN XNK. Từ đó, tháo gỡ vướng mắc, hỗ trợ DN vượt qua khó khăn, ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh. Cụ thể, năm 2023, ngay từ đầu năm, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định số 123/QĐ-TCHQ giao chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023 trong toàn Ngành. Theo đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị thuộc và trực thuộc thực hiện nâng cao chất lượng đối thoại, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc cho DN. Đáng chú ý, cơ quan Hải quan đặt mục tiêu hoàn thành việc giải đáp vướng mắc thuộc thẩm quyền trong quá trình làm thủ tục hải quan trong vòng 2 giờ làm việc; tăng cường đối thoại với DN theo hình thức trực tuyến tối thiểu 1 lần/quý tại cấp chi cục hải quan và 2 lần/năm tại cấp cục hải quan tỉnh, thành phố.... Ở cấp tổng cục, hội nghị đối thoại sẽ được tổ chức chung 6 tháng đến 1 năm/lần, song song với các cuộc đối thoại riêng với các đối tượng DN khác nhau. Đặt ưu tiên hàng đầu, ngành Hải quan xác định, việc thường xuyên tổ chức hội nghị đối thoại để DN có điều kiện phản ánh những vướng mắc về cơ chế, chính sách quản lý XNK, thủ tục hải quan, tinh thần thái độ phục vụ của CBCC Hải quan khi thi hành công vụ. Thống kê cho thấy, năm 2023, cơ quan Hải quan các cấp cũng đã thực hiện hơn 200 cuộc đối thoại, trả lời hơn 900 vướng mắc với sự tham gia của hàng nghìn DN có hoạt động XNK. Với kết quả này, Tổng cục Hải quan và các cục hải quan tỉnh, thành phố đã kịp thời tháo gỡ nhiều vướng mắc của các DN, nắm bắt nhanh và tiếp cận thêm được những thông tin bổ ích phục vụ công tác cải cách hành chính về hải quan, đồng thời kịp thời chấn chỉnh, xử lý những biểu hiện tiêu cực của CBCC các cấp. Cũng từ các cuộc đối thoại, cơ quan Hải quan mong muốn DN chủ động phản hồi những khó khăn, vướng mắc trong việc thực thi pháp luật, đặc biệt là các chính sách, pháp luật liên ngành. Đồng thời, tích cực đóng góp, đề xuất giải pháp trong việc xây dựng, sửa đổi, bổ sung các luật trong lĩnh vực hải quan nhằm đảm bảo tính khả thi, sự công bằng, minh bạch, dễ hiểu của các văn bản pháp luật. Tuấn Kiệt (ghi)