“Mềm” đắt hàng hơn “cứng”

Theo hãng tin Bloomberg, những nghiên cứu mới nhất cho thấy, từ năm 2000 đến nay, các công việc đòi hỏi kỹ năng "mềm", chẳng hạn như khả năng giao tiếp và làm việc theo nhóm đã gia tăng nhanh hơn nhiều so với nhóm STEM – những công việc chủ yếu đòi hỏi kiến thức, IQ hoặc các bài kiểm tra thành tích.

Biểu đồ biến động thị phần theo ngành nghề trên thị trường lao động cho thấy rất rõ điều này. Chẳng hạn, nghề giáo viên có tỷ lệ tăng lớn nhất, từ 3% lên đến 3,6% của tất cả các công việc, do đó đây là một nghề được dự báo sẽ “hot” trong thời gian tới. Các nhà kinh tế và các nhà nghiên cứu tuy chỉ chiếm một tỷ lệ khá nhỏ trong tổng thị trường lao động (0,1 – 0,2%), nhưng nhóm ngành này lại có mức tăng trưởng nội bộ tới 137%.

Tuy nhiên, David Deming, một nhà nghiên cứu kinh tế của Đại học Harvard nhấn mạnh, kết quả này không có nghĩa là sinh viên có thể phớt lờ các bài tập toán và khoa học cơ bản nói chung. Deming viết: "Khả năng lĩnh hội kiến thức ngày càng trở nên cần thiết, nhưng không còn là điều kiện đủ để có được một công việc tốt, được trả lương cao. Người lao động cần phải có kỹ năng xã hội nữa".

Tại sao các kỹ năng xã hội lại đặc biệt có giá trị trong thị trường lao động hiện nay và tại sao nhóm ngành nghề đòi hỏi nhân lực thành thạo những kỹ năng này lại trở nên “đắt hàng” hơn những năm gần đây? Một nguyên nhân có thể là do sự phát triển như vũ bão của công nghệ. Các loại máy tính thế hệ mới giỏi tính toán hơn con người rất nhiều và vượt trội hơn hẳn khi thực hiện một số loại công việc có quy trình rõ ràng.

Mặc dù vậy, chúng không thể (hoặc ít nhất là chưa thể) thay thế con người trong những công việc đòi hỏi sự linh hoạt, tính sáng tạo và khả năng phán đoán. Bằng linh cảm, chỉ con người mới đánh giá được một người vừa gặp lần đầu.

Vẫn còn nhiều tranh luận xung quanh nhận định này, nhất là xung quanh cách phân loại STEM. Chẳng hạn, việc xếp các nhà kinh tế, trong đó có chính David Deming vào nhóm nào. Có lẽ họ không hoàn toàn thuộc loại STEM, vì các nhà kinh tế không chỉ giỏi về lý thuyết mà cần có cả kỹ năng điều tra, phỏng vấn (để thu thập thông tin) nữa. Đáp lại, Deming nửa đùa nửa thật mà rằng: “Tôi có thể có những kỹ năng xã hội nhất định, nhưng dù gì đi nữa nghề của tôi chắc chỉ "nóng” vừa phải. Chả nên ghen tỵ làm gì”.