“Làn sóng" tăng lãi suất có làm chậm tăng trưởng của Việt Nam?

	Lãi suất ngân hàng vẫn trong xu hướng tăng
	Lãi suất huy động trái phiếu Chính phủ có xu hướng tăng
	Áp lực tăng lãi suất huy động sẽ rơi về cuối năm

TS. Nguyễn Bích Lâm

Với việc giảm giá xăng dầu liên tiếp trong thời gian qua, theo ông, lạm phát của Việt Nam sẽ diễn biến như thế nào trong thời gian tới?

Theo tính toán, với việc giảm liên tiếp, giá xăng dầu bình quân tháng 7/2022 giảm 8,7% so với tháng trước, tác động làm chỉ số CPI toàn nền kinh tế giảm 0,31%; giảm đáng kể áp lực lạm phát do yếu tố xăng dầu đối với nền kinh tế; giảm bớt một phần khó khăn đối với các ngành sử dụng nhiều xăng dầu trong hoạt động sản xuất như vận tải, khai thác thuỷ sản… Trong 7 tháng đầu năm 2022, lạm phát của nền kinh tế được kiểm soát ở mức độ hợp lý. Tuy vậy, dư địa trong các tháng cuối năm không còn nhiều, đặc biệt xu hướng tăng giá đang hiện hữu với các nhóm hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu của người dân.

Kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, sản xuất trong nước phụ thuộc khá lớn vào nguồn nguyên, nhiên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài. Trong bối cảnh đứt gãy chuỗi cung ứng chưa được khắc phục đẩy giá nguyên, nhiên vật liệu dùng cho sản xuất tăng cao, việc Fed tăng lãi suất đã làm cho giá trị đồng USD tăng "chóng mặt", khiến giá cả hàng hóa và nguyên liệu mua bán bằng đồng USD; trong đó có dầu mỏ trở nên đắt đỏ, kéo theo giá nhập khẩu tăng và gây ra lạm phát.

Hiện nay, khi nói đến lạm phát và các giải pháp kiểm soát lạm phát, chúng ta chỉ quan tâm đến chỉ số giá tiêu dùng, chưa đề cập tới chỉ số giá nguyên, nhiên vật liệu dùng cho sản xuất và giá dịch vụ vận tải, trong khi đó kinh tế nước ta phụ thuộc tới 37% nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất từ nhập khẩu.

Các chỉ số kinh tế và dự báo triển vọng kinh tế toàn cầu của IMF phản ánh một thực tế kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại trong bối cảnh lạm phát cao, kinh tế thế giới có nguy cơ rơi vào suy thoái, điều này sẽ tác động như thế nào đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, thưa ông?

Mặc dù kinh tế Mỹ đã có 2 quý suy giảm liên tiếp, kinh tế và tổng cầu thế giới suy giảm, điều này có tác động nhưng không nhiều tới thương mại quốc tế của Việt Nam. Đa số các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam là hàng tiêu dùng thiết yếu, như hàng dệt may, da giày, sản phẩm nông nghiệp, thuỷ sản. Ở các nước khi suy thoái, người dân vẫn phải sử dụng những mặt hàng tiêu dùng thiết yếu này. Thêm nữa, giá trị các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đối với chi tiêu của các nước trên thế giới không lớn nên kim ngạch xuất khẩu hàng Việt Nam không bị ảnh hưởng nhiều. Thực tế trong 7 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hoá nước ta đạt 216,35 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn được đánh giá là thị trường đầu tư hấp dẫn do hệ thống chính trị và kinh tế vĩ mô ổn định. Trong 7 tháng đầu năm 2022, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam ước tính đạt 11,57 tỷ USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 7 tháng trong 5 năm qua.

Cùng với đó, việc Ngân hàng Nhà nước điều hành chính sách tỷ giá linh hoạt, bám sát diễn biến thị trường, vì vậy khi Fed tăng lãi suất, tỷ giá VND/USD tăng không nhiều do dự trữ ngoại hối của Việt Nam đạt mức khá cao, đủ khả năng chống chịu các cú sốc bên ngoài. Tỷ giá VND/USD tăng nhẹ trong thời gian qua đã góp phần tăng tính cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu của nước ta.

Tuy vậy, kinh tế nước ta phụ thuộc khá lớn vào nguyên vật liệu nhập khẩu. Khi đồng USD tăng giá trong bối cảnh đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ tác động không nhỏ tới ổn định sản xuất và gia tăng tác động của lạm phát chi phí đẩy do nhập khẩu lạm phát.

Mỹ tăng lãi suất cũng khiến nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ và doanh nghiệp sẽ tăng lên. Hiện nay, mức vay nợ nước ngoài tự vay, tự trả của Việt Nam vẫn trong khuôn khổ an toàn. So với nhóm các nước trong khu vực, nợ nước ngoài tự vay, tự trả của Việt Nam vẫn ở mức trung bình.

Như vậy, việc Fed tăng lãi suất có ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam, nhưng với sự điều hành chính sách tài khoá, tiền tệ, tỷ giá linh hoạt đảm bảo ổn định mặt bằng lãi suất và tỷ giá sẽ góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định vĩ mô, tạo cơ hội thực hiện thành công Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội.

Theo ông, cần làm gì để kinh tế Việt Nam không bị lỡ nhịp với những cơ hội tăng trưởng?

Để kiểm soát lạm phát, giữ vững ổn định vĩ mô, tạo nền tảng quan trọng cho phục hồi và phát triển kinh tế, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cần chủ động, linh hoạt, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính, rà soát bãi bỏ các quy định không hợp lý nhằm cắt giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thông thoáng thúc đẩy tổng cung, giảm áp lực lạm phát.

Ngoài ra, Chính phủ cần khẩn trương, tập trung chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan tháo gỡ điểm nghẽn về sự chồng chéo giữa các quy định pháp luật chuyên ngành liên quan đến thực hiện dự án đầu tư công và hạn chế trong công tác giải phóng mặt bằng. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chính sách, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng, nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế.

Để nền kinh tế không lỡ nhịp với các cơ hội trong nước và quốc tế, Chính phủ cần điều tiết hợp lý giá các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, điện, dịch vụ, y tế, giáo dục… thực hiện trợ cấp xã hội cho những hoàn cảnh khó khăn, qua đó giảm thiểu tác động từ việc Fed tăng lãi suất ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, nhất là người có thu nhập thấp.

Xin cảm ơn ông!