Khu thương mại tự do - đột phá chiến lược phát triển cảng biển và kinh tế

Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị về “Phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định mục tiêu đến năm 2030 Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước; trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực với tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2021 - 2030 đạt khoảng 8 - 8,5%. Tầm nhìn 2045, Đông Nam Bộ trở thành vùng phát triển, có tiềm lực kinh tế mạnh, cơ cấu kinh tế hiện đại; trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế thuộc nhóm đầu của khu vực và thế giới; kết cấu hạ tầng hiện đại, đồng bộ.

Đáng lưu ý, Nghị quyết 24-NQ/TW đưa quan điểm, Đông Nam Bộ cần tập trung xây dựng các vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ, logistics gắn với các hành lang giao thông.

Ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu:

Ông Nguyễn Văn Thọ.

Sẵn sàng cho việc hình thành khu thương mại tự do Cái Mép Hạ

Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 154/NQ-CP về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị, Chính phủ giao tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu chủ trì thực hiện xây dựng các đề án hoàn thiện việc xây dựng, phát triển khu thương mại tự do Cái Mép Hạ trình Chính phủ trong năm 2023.

Để chuẩn bị sẵn sàng cho việc hình thành khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, thời gian qua tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã chủ động cập nhật chủ trương phát triển khu thương mại tự do vào quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; tổ chức lập quy hoạch trung tâm logistics Cái Mép Hạ với diện tích hơn 1.686ha; khẩn trương xác định vị trí, quy mô khu thương mại tự do; giao cơ quan chuyên môn xác định cụ thể diện tích, địa điểm xây dựng khu thương mại tự do với tọa độ địa lý. Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ sẽ hình thành trung tâm sản xuất và dịch vụ logistics hiện đại, bảo đảm thực hiện tất cả các dịch vụ thương mại quốc tế. Trong đó, có sản xuất công nghệ cao, chế biến, sơ chế, phân loại, đóng gói, bảo quản, trưng bày giới thiệu sản phẩm, các dịch vụ thông quan, kiểm định hàng hóa tại chỗ cho hàng hóa XNK.

Đồng thời, xây dựng chiến lược thu hút các nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính, năng lực quản lý đến khu thương mại tự do, tập trung vào các ngành kinh tế trụ cột của tỉnh như: công nghiệp công nghệ cao, cảng biển-logistics, du lịch-thương mại, các lĩnh vực công nghệ-tài chính, kinh tế số; những mô hình phù hợp trên thế giới, tạo sức hút mạnh mẽ những nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính, năng lực quản lý.

Bà Trần Thị Hồng Minh,Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương:

Bà Trần Thị Hồng Minh.

Bốn nhiệm vụ triển khai Khu thương mại tự do

Để khu thương mại tự do trở thành đột phá chiến lược phát triển cảng biển và kinh tế, Bà Rịa - Vũng Tàu cần thực hiện 4 nội dung:

Thứ nhất, cần xác định địa điểm, quy mô xây dựng khu thương mại tự do phù hợp với các quy hoạch liên quan, thực trạng và định hướng phát triển kết nối giao thông, dịch vụ (trong đó có dịch vụ logistics) ở quy mô vùng và liên vùng. Theo đó, tỉnh cần đặc biệt trao đổi, lắng nghe ý kiến của cộng đồng nhà đầu tư, trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài.

Thứ hai, rà soát các chính sách kinh tế-thương mại và các chính sách liên quan như phát triển nguồn nhân lực, phát triển các tiện ích (tài chính-bảo hiểm-ngân hàng, y tế,…) phục vụ hoạt động của doanh nghiệp trong khu thương mại tự do. Trong đó, xác định các chính sách cần thực hiện trong thẩm quyền của tỉnh và kiến nghị cấp có thẩm quyền cho phép thực hiện các cơ chế liên quan (kể cả cơ chế đặc thù, trong trường hợp cần thiết) để vận hành hiệu quả khu thương mại tự do.

Thứ ba, nghiên cứu, kiến nghị thành lập mô hình tổ chức, bộ máy quản lý tinh gọn, hiệu quả, gắn với tư duy và phương thức quản trị hiện đại, minh bạch, có đo lường kết quả rõ ràng (gắn với tư duy liên kết vùng) trong hoạt động của khu thương mại tự do.

Thứ tư, xây dựng kế hoạch nâng cao năng lực thể chế và kỹ thuật để chuẩn bị cho việc vận hành khu thương mại tự do.

Ông Richard Oliver Szuflak, Tổng giám đốc Tập đoàn DP World Việt Nam:

Ông Richard Oliver Szuflak.

Cần thiết lập một ban quản lý chuyên biệt minh bạch để vận hành

Công ty DP World đang vận hành khoảng 20 khu thương mại tự do (FTZ) trong toàn cầu. Nổi tiếng nhất là ở Dubai, có khoảng 6.000 ha, liên kết chặt chẽ với cảng biển. Có nhiều FTZ nữa ở Ấn Độ, Bắc Mỹ, châu Phi. DP World cũng rất quan tâm tới cơ hội tại Việt Nam. Tại Việt Nam hiện tại chưa có khu thương mại tự do như thế, nhưng cũng có nhiều người đang nỗ lực thực hiện một hành lang pháp lý cho nó, nếu được thì Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ là tỉnh tiên phong.

Để triển khai khu thương mại tự do, cũng cần thiết lập một ban quản lý chuyên biệt minh bạch để vận hành riêng. Mô hình này nhiều nước rất ủng hộ và cũng rất thành công. Theo tôi, trong vòng 5 năm tới các chính quyền, các nhà hoạch định, ban quản lý cũng cần có tầm nhìn xa hơn. Nếu triển khai khu thương mại tự do thì các bên đều sẽ có lợi ích chung trong mô hình này. Tôi đề xuất một lộ trình 6 bước, đơn giản hóa việc triển khai một khu thương mại tự do. Tuy khó nhưng nếu phân kỳ các bước ra thì có thể từng bước thực hiện được.

Ông Thoang Trần, Giám đốc CT - Strategies Việt Nam:

Ông Thoang Trần.

Việt Nam cần có cách tiếp cận mới, toàn diện

Khu thương mại tự do tại các nước và các địa phương không giống nhau cũng không chuyển giao công nghệ, vận hành… nhiều quốc gia phát triển các ngành công nghiệp và logistics thường sở hữu các khu thương mại tự do. Đây được coi là một trong những trụ cột vững chắc phát triển của các quốc gia. Vì vậy, để đi nhanh và bắt kịp các nước trong ngành công nghệ cao và logistics hiện đại, Việt Nam cần có cách tiếp cận mới, toàn diện, đột phá với các chính sách cởi mở để xây dựng khu thương mại tự do.

Sự ra đời của khu thương mại tự do Cái Mép Hạ sẽ giúp Việt Nam tiếp cận được các nguồn hàng hóa từ các nước khác một cách dễ dàng và nhanh chóng. Đồng thời, khu thương mại tự do Cái Mép Hạ cũng sẽ là cơ hội để Việt Nam xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao sang các thị trường lớn như châu Âu và Bắc Mỹ. Đây là một trong những điều kiện để Việt Nam phát triển nền kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.