Hải quan TPHCM kiến nghị quản lý hiệu quả hàng quá cảnh

	Hải quan TP Hồ Chí Minh: Phát hiện 676 lô hàng vi phạm về hàng quá cảnh
	Hải quan TPHCM tạm giữ container thuốc lá xuất lậu, trị giá hơn 10 tỷ đồng
	Doanh nghiệp vận chuyển hàng quá cảnh nêu nhiều vướng mắc về kiểm tra chuyên ngành
	Hải quan TPHCM: Tăng cường kiểm tra, kiểm soát, giám sát đối với hàng hóa quá cảnh

Chỉ ra một số thủ đoạn gian lận của doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng quá cảnh, Cục Hải quan TPHCM kiến nghị một số giải pháp nhằm quản lý chặt chẽ loại hình này.

Tiềm ẩn rủi ro

Theo Cục Hải quan TPHCM, thủ tục hải quan đối với hàng hóa thuộc loại hình quá cảnh rất đơn giản, thông thoáng, tuy nhiên tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình doanh nghiệp vận chuyển hàng quá cảnh đến cửa khẩu xuất. Bên cạnh nhiều doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật, tuân thủ đúng thông lệ quốc tế về tạm nhập tái xuất, quá cảnh, trung chuyển hàng hóa, cũng có không ít doanh nghiệp lợi dụng các hoạt động này để thực hiện hành vi vi phạm.

Thời gian qua gần như năm nào cũng phát sinh các vụ việc vi phạm nghiêm trọng đối với hàng quá cảnh, như: Rút ruột hàng quá cảnh; khai báo sai hàng hóa quá cảnh để đánh tráo hàng quá cảnh hoặc che giấu hàng hóa thuộc danh mục CITES; không khai báo hàng quá cảnh thuộc diện phải có Giấy phép quá cảnh của Bộ Công Thương; thẩm lậu hàng quá cảnh ngược trở lại nội địa; hàng quá cảnh là hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, là hàng dạng quà biếu tặng cá nhân (có thông tin người nhận hàng tại Việt Nam).

Nhiều vụ việc hàng quá cảnh khai sai tên hàng để che giấu hàng thuộc danh mục CITES (vảy tê tê, ngà voi...), che giấu hàng gia dụng đã qua sử dụng (thuộc danh mục cấm nhập khẩu, quá cảnh phải có Giấy phép của Bộ Công Thương) đã bị Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã phát hiện trong thời gian qua.

Một vụ buôn lậu qua loại hình hàng quá cảnh đang được Cục Hải quan TPHCM điều tra, xử lý. Theo hồ sơ vụ việc, kiểm tra lô hàng quá cảnh từ Trung Quốc qua cảng Cát Lái, Trực ban Tổng cục phối hợp với Cục Hải quan TPHCM phát hiện có trên 1.000 sản phẩm là túi xách, giày thể thao giả mạo nhãn hiệu, vi phạm quyền sở hữu công nghiệp. Đáng chú ý, ngoài số hàng đúng khai báo hải quan, cơ quan Hải quan còn phát hiện trong container chứa lượng lớn hàng hóa không khai báo hải quan, gồm 30 mặt hàng: 950 cây thuốc lá điếu; trên 1.000 thùng rượu ngoại, phụ tùng xe gắn máy, mực in, hóa chất...; 50 bao thực phẩm; trên 1.000 đôi giày, túi xách...

Đối với hàng quá cảnh qua tuyến hàng không, từ đầu năm 2022 đến nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đã phát hiện 7 vụ vi phạm, với tổng số tiền phạt gần 20 triệu đồng.

Theo Cục Hải quan TPHCM, qua công tác thu thập thông tin để dừng đưa hàng qua khu vực giám sát cho thấy, các doanh nghiệp thực hiện thủ tục quá cảnh (nhà vận chuyển) thường không biết rõ chính xác hàng hóa nhận vận chuyển nên thường bị động trong việc khai báo, cung cấp thông tin cho cơ quan Hải quan khi được yêu cầu.

Bên cạnh đó, thông tin về hàng hóa quá cảnh trên hệ thống một cửa quốc gia đường hàng không chưa được chi tiết và bị giới hạn về ký tự khai báo của các hãng hàng không dẫn đến việc đối chiếu với chứng từ do doanh nghiệp xuất trình gặp nhiều khó khăn.

Ngoài ra, cơ quan Hải quan còn khó khăn vướng mắc trong việc xác định phương tiện đủ điều kiện niêm phong theo quy định. Hệ thống chưa có chức năng khai báo bảng kê chi tiết hàng hóa theo quy định tại Điều 51 Thông tư số 38/015/TT-BTC ngày 25/3/2015 đã được sửa đổi, bổ sung tại thông tư 39/2018/TT-BTC ngày 20/4/2018 của Bộ Tài chính. Hệ thống chưa hỗ trợ việc kiểm tra đối chiếu thông tin do doanh nghiệp khai báo với các thông tin trên hệ thống một cửa quốc gia và các thông tin khác để đưa ra cảnh báo.

Kiến nghị nhiều giải pháp

Từ những bất cập trên, để quản lý hiệu quả hàng quá cảnh, Cục Hải quan TPHCM kiến nghị, chỉ thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng quá cảnh trên một Hệ thống nghiệp vụ Hải quan; Hệ thống hỗ trợ kiểm tra đối chiếu các thông tin dữ liệu do doanh nghiệp khai báo với các thông tin sẵn có trên Hệ thống nghiệp vụ hải quan như E-Manifest... để đưa ra cảnh báo. Thông tin hàng hóa trên Hệ thống một cửa quốc gia đường hàng không phải cụ thể, chi tiết và không bị giới hạn ký tự khai báo thông tin.

Cùng với đó, các bộ, ban ngành liên quan sớm ban hành các quy định bắt buộc các chủ phương tiện vận tải lắp thiết bị theo dõi hành trình đối với phương tiện vận tải đường bộ và có cơ chế chia sẻ thông tin kết nối với chi cục hải quan nơi hàng hoá vận chuyển đi, chi cục hải quan nơi hàng hoá vận chuyển đến trong việc vận chuyển hàng hoá xuất nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, quá cảnh đang chịu sự giám sát của cơ quan Hải quan thông qua cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia.

Về thành lập doanh nghiệp mới, doanh nghiệp đăng ký loại hình kinh doanh vận chuyển hàng hoá quá cảnh, đề nghị cơ quan cấp phép quản lý chặt chẽ việc cấp phép mới cho hoạt động vận chuyển hàng quá cảnh; đồng thời tăng chế tài xử phạt đổi với các hành vi vi phạm của hàng quá cảnh.

Quản lý việc cấp giấy phép những mặt hàng thuộc diện phải cấp phép hàng quá cảnh của Bộ Công Thương trên Hệ thống một cửa quốc gia để tiện việc đối chiếu cập nhật và thông tin giấy phép này phải được hệ thống tự động kiểm tra đối chiếu.

Về thủ tục quá cảnh: Khi khai báo hải quan, chủ hàng hoá phải kê khai chi tiết tên hàng (khai đúng định danh của danh mục hàng hoá XNK VN hiện hành), số lượng, trọng lượng, xuất xứ và tình trạng hàng hoá (cũ/mới) trên tờ khai hải quan và bảng kê chi tiết hàng hoá quá cảnh, trên hệ thống E-Manifest của cơ quan quản lý nhà nước.

Đồng thời, cần quy định cụ thể về tiêu chuẩn của phương tiện vận tải chuyên chở hàng quá cảnh phải đảm bảo đủ điều kiện tiêu chuẩn niêm phong hải quan (kết cấu thùng xe, các khớp nối, bản lề...) để tránh việc doanh nghiệp lợi dụng đánh tráo hàng hoá trong quá trình vận chuyển.