 |
| Hải quan TPHCM kiểm tra hàng hóa qua máy soi. Ảnh: T.H |
Nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật
| Trong 6 tháng đầu năm 2021, tổng số container đã soi chiếu và có kết quả soi chiếu trên 12.300 container (chưa tính các container chưa có kết quả soi chiếu, container đã hạ bãi, container dễ cháy nổ, container quá khổ, container trần...). Kết quả soi chiếu có nghi vấn 1.559 container, chiếm tỷ lệ 12,66%. So với cùng kỳ năm 2020, số lượng container đề nghị soi chiếu tăng 9.563 container, số container soi chiếu có hình ảnh nghi vấn cũng tăng cao. Trong số đó, Phòng QLRR đã lựa chọn đề xuất soi chiếu trước 9.639 container (78%), Đội Kiểm soát Hải quan đã lựa chọn đề xuất soi chiếu trước 2.099 container (17%), Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã lựa chọn đề xuất soi chiếu trước 581 container (5%). |
Nhằm khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp XNK, nhất là thời gian dịch Covid-19 phức tạp, Cục Hải quan TPHCM áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro nhằm xác định đối tượng trọng điểm, mặt hàng trọng điểm, mức độ rủi ro trên cơ sở phân tích tần suất, dấu hiệu rủi ro, vi phạm để có biện pháp kiểm soát phù hợp theo từng phương thức thủ đoạn trên cơ sở tăng cường trao đổi thông tin nghiệp vụ giữa các đơn vị, qua đó góp phần tích cực chống gian lận thương mại trên địa bàn.
Cục Hải quan TPHCM được Tổng cục Hải quan trang bị 5 máy soi container, phân bổ cho 3 đơn vị cửa khẩu và đang áp dụng định mức soi chiếu tối thiếu đối với từng máy soi theo Công văn số 83/TCHQ-GSQL ngày 19/2/2021 của Tổng cục Hải quan. Theo đó, tổng định mức soi chiếu tối thiểu hiện nay của các máy soi container của Cục Hải quan TPHCM là 280 container/ngày, được phân bổ định mức soi tối thiểu là 112 container/ngày.
Theo đó, Phòng Quản lý rủi ro thực hiện lựa chọn container soi chiếu với tỷ lệ tối thiểu 25% định mức soi chiếu tối thiểu, tức là 70 container/ngày, 420 container/tuần; Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 thực hiện lựa chọn container soi chiếu với tỷ lệ tối thiểu 7,5% định mức soi chiếu tối thiểu, tức là 21 container/ngày, 126 container/tuần. Đội Kiểm soát Hải quan thực hiện lựa chọn container soi chiếu với tỷ lệ tối thiểu 7,5%, tức là 21 container/ngày, 126 container/tuần. Các đơn vị thuộc, trực thuộc Cục Hải quan TPHCM lựa chọn khi có thông tin rủi ro.
Ngoài việc hình ảnh soi chiếu nghi vấn được chuyển cho các đơn vị Hải quan nơi DN mở tờ khai hải quan kiểm tra xác định vi phạm, theo nhận định của Cục Hải quan TPHCM, việc soi chiếu hiện nay có tác dụng răn đe đối với các đối tượng có nguy cơ vi phạm, vì khi danh sách container soi chiếu đã được cơ quan Hải quan công khai trên Website của Tổng cục Hải quan, doanh nghiệp biết bị soi chiếu trước có thể sẽ có ý thức khai báo đúng với hàng hóa thực nhập.
Bên cạnh đó, quy trình soi chiếu theo Quyết định số 3272/QĐ-TCHQ có nội dung quy định chung là “Soi chiếu hàng hóa qua máy soi container là một biện pháp kiểm tra, đánh giá tuân thủ pháp luật của người khai hải quan...”, như vậy, với việc soi chiếu trước không chỉ có tác dụng phát hiện vi phạm mà còn là biện pháp kiểm tra, đánh giá tính tuân thủ pháp luật của người khai hải quan..
Khắc phục bất cập để tăng hiệu quả
Để tăng cường hiệu quả công tác lựa chọn soi chiếu container, nâng cao tỷ lệ phát hiện vi phạm qua công tác soi chiếu, Phòng Quản lý rủi ro - Cục Hải quan TPHCM đề xuất, cần có hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng được quy trình soi chiếu. Vì hiện nay, công chức hải quan đang thực hiện việc gửi thông tin, hình ảnh nghi vấn thủ công qua email, nên mất rất nhiều thời gian và công sức để xử lý các nghiệp vụ xoay quanh các container soi chiếu, không còn thời gian, nguồn lực để tập trung phân tích xác định trọng điểm nhằm lựa chọn container có trọng tâm, trọng điểm.
Bên cạnh đó, xem xét lại cách thức đánh giá hiệu quả của công tác soi chiếu, không chỉ tính trên các vụ việc vi phạm phát hiện qua soi chiếu, vì các lý do như:
Việc soi chiếu hiện nay chủ yếu là soi chiếu trong quá trình xếp dỡ, việc soi chiếu trước chủ yếu căn cứ vào dữ liệu manifest, tên hàng trên manifest là các tên khai báo chung và tóm lược nên trong quá trình soi chiếu có thể đánh dấu nghi vấn.
Cần sớm thúc đẩy sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan để ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp cảng trong phối hợp thực hiện soi chiếu container, để tránh phát sinh các khó khăn, vướng mắc về chi phí soi chiếu như thời gian qua. Hiện nay công tác soi chiếu trước chủ yếu đang thực hiện theo Quy chế phối hợp giữa Đội Kiểm soát Hải quan, Chi cục Hải quan cửa khẩu nơi lưu giữ hàng hóa và doanh nghiệp kinh doanh cảng.
Bên cạnh đó, cần có hệ thống để chuẩn hóa thông tin chia sẻ, kết nối lẫn nhau giữa các chương trình nghiệp vụ để phục vụ cho công tác phân tích xác định trọng điểm để lựa chọn container soi chiếu (nguồn thông tin phục vụ soi chiếu gồm: thông tin manifest; thông tin lưu trữ về hồ sơ vi phạm, hồ sơ rủi ro liên quan đến hàng hoá XNK; thông tin nghiệp vụ nội bộ ngành trong và ngoài nước; các chuyên đề, kế hoạch của các lực lượng kiểm soát chống buôn lậu...). Cần có thêm quy định cụ thể về xử lý đối với các container nghi vấn qua soi chiếu còn tồn đọng tại cảng khi doanh nghiệp không tiến hành mở tờ khai hoặc đã mở tờ khai nhưng không làm thủ tục tiếp theo, để có biện pháp xử lý nghiêm hành vi vi phạm, tránh phát sinh hàng tồn đọng...
Lê Thu
