Góp ý dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cảng Đà Nẵng KV II Ảnh: MẠNH HÙNG

1. Điểm nổi bật của dự thảo lần này là bổ sung cơ chế thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá (APA) trong chống chuyển giá. Chống chuyển giá là vấn đề quan tâm của cơ quan thuế các nước trên thế giới, bởi thực tế đây là vấn đề rất khó khăn, phức tạp. Hầu hết các cuộc thanh tra chống chuyển giá cuối cùng cũng đều quay về việc “thỏa thuận” số thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) phải nộp thêm của người nộp thuế (NNT). Vì vậy vấn đề thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá được nhiều nước áp dụng đem lại hiệu quả cao hơn, ít tốn kém.

Ở Việt Nam, qua báo cáo của cơ quan Thuế (CQT), số DN có hiện tượng chuyển giá chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng số các DN có vốn đầu tư nước ngoài. Việc chống chuyển giá được Chính phủ, các ban, ngành và đặc biệt là CQT rất quan tâm nhưng việc xử lý cũng ở mức độ rất hạn chế, chủ yếu là đưa ra các thông tin về sự bất hợp lý giá của DN và đề nghị DN điều chỉnh lại giá làm tăng thêm số thuế TNDN, thuế NK phải nộp hoặc giảm lỗ.

Việc triển khai cơ chế thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá bước đầu sẽ còn nhiều khó khăn vướng mắc, tuy nhiên việc bổ sung nội dung này vào Luật là bước đổi mới quan trọng trong việc hiện đại công tác quản lý thuế, phù hợp với thông lệ quốc tế.

2. Một điểm mới trong bản dự thảo là cho phép NNT có số nợ thuế vượt quá khả năng nộp thuế một lần được nộp dần trong thời hạn 12 tháng. Quy định này nhằm giảm bớt các trường hợp bị cưỡng chế thuế và tạo điều kiện thuận lợi cho NNT có thể ổn định sản xuất kinh doanh (SXKD) để có tiền trả nợ thuế cho ngân sách Nhà nước (NSNN). Tuy nhiên, điều kiện đi kèm là sự cam kết của NNT, phải trả lãi theo quy định của Luật Quản lý thuế (0,05%/ngày) và có bảo lãnh của NH thương mại (NHTM).

Tôi cho rằng, việc quy định phải có sự bảo lãnh của NHTM là chưa phù hợp, vì: NNT đã không có khả năng thanh toán nợ thuế một lần cũng có nghĩa là họ đang gặp khó khăn về tài chính, nên việc yêu cầu một NHTM bảo lãnh là điều không dễ thực hiện và nếu có NH bảo lãnh thì họ phải có một số tiền để ký quỹ, phải trả thêm một khoản phí bảo lãnh làm cho NNT đã khó khăn lại chồng thêm khó khăn. Để đảm bảo có thể thu hồi hợ thuế, nên yêu cầu NNT phải báo cáo định kỳ tình hình SXKD và tiến độ trả thuế theo cam kết cho CQT để theo dõi. Nếu NNT không thể thực hiện được cam kết thì CQT ra quyết định cưỡng chế theo quy định.

3. Một số vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật Quản lý thuế chưa được đưa vào dự thảo bổ sung sửa đổi lần này, như việc khai bổ sung, điều chỉnh hồ sơ khai thuế của NNT.

3.1. Điều 34 Luật hiện hành, tại Khoản 1 quy định: NNT phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp có sai sót gây ảnh hưởng đến số thuế phải nộp thì được khai bổ sung hồ sơ khai thuế nhưng phải trước khi CQT công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở NNT.

Điều này nghe có vẻ hợp lý, vì nếu đã thanh tra, kiểm tra thì các sai phạm đã được xử lý, nếu NNT tiếp tục kê khai bổ sung thì CQT không thể quay lại thanh, kiểm tra để xác định các thông tin kê khai bổ sung của NNT.

Hiện nay, có một thực tế phát sinh: Sau khi cơ quan quản lý thuế đã kiểm tra, thanh tra thuế tại trụ sở của NNT, NNT mới tự phát hiện ra các sai sót và thực hiện khai bổ sung. Điều này không đúng quy định tại Khoản 1 Điều 34 nên cơ quan quản lý thuế không nhận hồ sơ khai bổ sung. NNT rất lo lắng vì việc khai sai làm giảm số thuế phải nộp lớn, nếu các cơ quan quản lý Nhà nước khác thanh tra phát hiện DN sẽ bị xử phạt rất nặng.

Thực tế không phải bất kỳ cuộc thanh tra, kiểm tra nào cũng có thể xác định được tất cả các lỗi của NNT (chưa nói đến việc kiểm tra, thanh tra của CQT tại trụ sở NNT còn nhiều vấn đề phải bàn). Vì vậy, để khuyến khích NNT tự giác kê khai bổ sung, thực hiện nộp thuế đúng và đầy đủ cho NSNN, Luật nên bổ sung trường hợp: NNT tự phát hiện các sai sót trong hồ sơ khai thuế, nhưng CQT thanh tra, kiểm tra thuế tại trụ sở của NNT chưa phát hiện ra (hoặc chưa xử lý) được kê khai bổ sung điều chỉnh trong trường hợp việc khai bổ sung làm tăng số thuế phải nộp hoặc làm giảm số lỗ của NNT.

3.2. Tại khoản 2 quy định khai bổ sung đối với hàng hóa XNK chỉ được thực hiện trong các trường hợp sau:

a) Trước thời điểm cơ quan Hải quan kiểm tra thực tế hàng hóa hoặc quyết định miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, người khai hải quan phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp có sai sót.

Điều này thực sự không hợp lý, không khuyến khích NNT khai đúng, khai đủ. Trên thực tế thì pháp luật Việt Nam nói chung, Luật Thuế XNK nói riêng không phải đã hoàn thiện, việc áp mã hàng hóa XNK khá phức tạp, không chỉ NNT mà cả cơ quan Hải quan cũng gặp khó khăn. Quy định như trên đẩy NNT vào tình cảnh: Khai thiếu thì bị kết tội trốn thuế, khai thừa thì mất oan tiền thuế. Vì vậy trong trường hợp miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, Luật nên quy định NNT được khai bổ sung như quy định tại Khoản 1 Điều 34 Luật Quản lý thuế.

b) Điểm b quy định NNT chỉ được khai bổ sung trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan nhưng trước khi cơ quan Hải quan thực hiện kiểm tra thuế tại trụ sở NNT là chưa phù hợp, không khuyến khích NNT khai đúng, khai đủ. Quy định này có sự phân biệt với các loại thuế nội địa quy định tại Khoản 1 Điều 34.

Cũng có ý kiến cho rằng: Thuế NK được kết cấu vào giá bán nên thời hạn khai bổ sung không nên kéo dài, hạn chế NNT chiếm dụng tiền thuế. Tuy nhiên để giải quyết vấn đề này nên nâng cao lãi suất tính trên tiền thuế nộp chậm và không nên hạn chế thời gian khai bổ sung.

Về thời hạn khai bổ sung quy định ở Luật Quản lý thuế cần thống nhất giữa các loại thuế, đồng bộ với văn bản hướng dẫn và cơ chế xử phạt theo dự thảo. Theo Thông tư số 06/2012/TT-BTC ngày 11-1-2012 của Bộ Tài chính có quy định nếu DN kê khai sót về số thuế GTGT đã nộp ở khâu NK thì được khai bổ sung theo quy định của Luật Quản lý thuế-khai bổ sung trước khi CQT kiểm tra tại trụ sở NNT. Dự thảo sửa Điều 107 xử phạt đối với hành vi khai sai làm thuế số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn đối với hàng hóa XNK lại coi việc khai bổ sung ngoài thời hạn 60 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan nhưng trước khi cơ quan Hải quan kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở NNT là hành vi khai sai và bị xử phạt theo quy định tại Điều 107 sửa đổi-Luật không có quy định cho khai bổ sung ngoài thời hạn nhưng lại có quy chế xử phạt.

Nguyễn Sỹ Cương (Công ty TNHH tư vấn Thuế C&A)