Gỡ “nút thắt" giải phóng mặt bằng cho nhà đầu tư trong dự án cao tốc Bắc - Nam

	Thủ tướng chỉ thị đẩy nhanh giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc - Nam
	Cao tốc Bắc - Nam: Tránh rơi vào “bẫy” của tổng thầu
	Đẩy nhanh giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông
	Giao tiếp hơn 127 tỷ đồng vốn cho Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Hiện vấn đề bảo lãnh rủi ro đang được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm, vậy Nhà nước đã có giải pháp gì cho vấn đề này, thưa ông?

Vấn đề bảo lãnh đã được đặt ra từ lâu tuy nhiên trong bối cảnh của Việt Nam là nợ công đang cao, bên cạnh đó việc chia sẻ rủi ro từ phía Chính phủ hầu như là chưa có do vậy các bảo lãnh như bảo lãnh về doanh thu, bảo lãnh về rủi ro bên thứ ba, bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ hầu như về phía Nhà nước là chưa cung cấp cho dự án này.

Tuy nhiên ngoài những bảo lãnh trên thì ở dự án này cũng có những chia sẻ rủi ro để nhà đầu tư an tâm. Thứ nhất là nguồn vốn đã được rõ ràng vì Quốc hội đã thông qua, thứ hai là hỗ trợ toàn bộ cho công tác giải phóng mặt bằng. Từ trước đến nay việc giải phóng mặt bằng là một rủi ro khá lớn trong việc triển khai dự án kể cả công hay tư, thì nay giải phóng mặt bằng đã được bố trí bằng vốn của Nhà nước, do địa phương thực hiện và lúc chúng tôi xây dựng hợp đồng PPP đã quy định rõ triển khai thi công khi công tác giải phóng mặt bằng đã đạt từ 70-80%, để khi nhà đầu tư vào thi công là mặt bằng đã sạch. Như vậy rủi ro của nhà đầu tư đã được chia sẻ.

Bên cạnh đó, nếu có những rủi ro trong thực tế thì trong Nghị quyết 20/NQ-CP năm 2018 về dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 đã nêu rất rõ nhà đầu tư có thể thay đổi biện pháp thi công, phát huy công nghệ mới của nước ngoài để tiết kiệm chi phí. Với những hỗ trợ như trên, tôi nghĩ là sẽ thu hút được nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia dù không có bảo lãnh.

Ông đánh giá như thế nào về năng lực của các nhà đầu tư trong nước hiện nay?

Tôi nghĩ là ta đang có khá nhiều nhà đầu tư trong nước có đủ khả năng để thực hiện hoặc có những nhà đầu tư nếu chưa đủ năng lực thì sẽ liên doanh với các nhà đầu tư khác có thể là trong nước hoặc ngoài nước để đảm bảo làm sao có đủ năng lực. Đến thời điểm này, có những dự án đã bán được 17 bộ hồ sơ như Quốc lộ 45 – Nghi Sơn, Cao Bồ - Mai Sơn, tổng các bộ hồ sơ sơ tuyển bán được là hơn 80 bộ.

Nhiều dự án của chúng ta dù đã hoàn thành hay đang thực hiện đều gặp bất cập trong tiến độ cũng như chất lượng, vậy dự án cao tốc Bắc – Nam có rút ra được bài học nào từ những dự án trên để tránh những trường hợp tương tự sẽ xảy ra?

Theo tôi được biết phần lớn các vấn đề gặp phải đều liên quan đến tiến độ giải phóng mặt bằng chứ không phải là tiến độ thi công vì hầu như các nhà đầu tư đều có máy móc, nhân lực sẵn sàng, thừa năng lực để đảm bảo về tiến độ. Chính vì vậy, như tôi đã nói ở trên, công tác giải phóng mặt bằng sẽ được Nhà nước hỗ trợ và chỉ bàn giao cho nhà đầu tư thi công khi đã giải phóng được từ 70-80%, còn lại sẽ được xử lý trong thời gian thực hiện dự án. Như vậy về cơ bản dự án sẽ hoàn thành được đúng tiến độ nếu chúng ta cùng đồng lòng trong việc triển khai dự án cao tốc Bắc – Nam.

Hiện nay, Bộ Giao thông vận tải hầu như đã bàn giao xong tất cả các mốc giải phóng mặt bằng cho địa phương. Để có thể bàn giao được 70-80% mặt bằng trước khi kí hợp đồng với nhà đầu tư (dự kiến sẽ kí hợp đồng vào 4/2020) thì chúng ta sẽ phải giải phóng được khoảng 70-80% mặt bằng sạch vào khoảng thời gian trên.

Trong 13 địa phương có dự án đi qua thì hiện nay việc thực hiện giải phóng mặt bằng đang khá suôn sẻ, chưa có vướng mắc gì và các địa phương cũng rất tích cực trong việc giải phóng mặt bằng vì dự án này cũng được xác định là công trình trọng điểm quốc gia, được Chính phủ và Quốc hội quan tâm đặc biệt.

Nhưng sẽ có những điều mà nhà đầu tư có thể yên tâm đó là mức phí đường bộ, nhiều nhà đầu tư quan ngại về sự thay đổi mức phí nhưng đó chỉ là ở giai đoạn trước đây. Đối với dự án cao tốc Bắc – Nam, Quốc hội đã thông qua khung mức phí cho dự án (mức phí khởi điểm thấp nhất là 1.500 đồng/km và tối đa là 3.400 đồng/km - PV), trong hợp đồng mức thu phí này sẽ cố định trong vòng đời dự án. Chúng tôi khẳng định, cao tốc Bắc – Nam đã khắc phục được các tồn tại về thu phí vừa qua bởi cao tốc Bắc – Nam sẽ thực hiện thu phí kín, đi bao nhiêu trả bấy nhiêu, đảm bảo công bằng tuyệt đối cho những người dân tham gia giao thông. Đặc biệt, dự án cao tốc Bắc – Nam sẽ sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng ngay từ đầu, nhà đầu tư khi triển khai thu phí bắt buộc sẽ phải sử dụng hình thức thu phí này.

Bên cạnh đó, để khắc phục lo ngại về vượt tổng mức đầu tư, đối với dự án này, Chính phủ đã chỉ đạo đấu thầu ở bước thiết kế kĩ thuật và dự toán có nghĩa là sau khi có tổng mức đầu tư, sẽ làm thiết kế kĩ thuật để ra một dự toán chính xác hơn và chúng ta sẽ đấu thầu dựa trên dự toán này. Điều này sẽ đảm bảo sự chính xác về tổng mức đầu tư hơn các dự án BOT, tiến tới phù hợp với thông lệ quốc tế, không thể cứ đấu thầu xong thực tế thi công bao nhiêu lại thanh toán bấy nhiêu, như vậy công tác đấu thầu sẽ không phát huy được hiệu quả. Nhà đầu tư có thể giảm giá tối đa để trúng thầu và trong quá trình thi công họ hoàn toàn có thể thay đổi biện pháp thi công, tiết kiệm để được hưởng lợi từ đây.

Được biết, hình thức đầu tư sẽ vẫn là PPP và BOT, theo quy định của Nghị định 63/2018/NĐ-CP khiến ràng buộc trách nhiệm của nhà đầu tư với dự án đã trúng thầu cao hơn. Nhà đầu tư sẽ phải có tỷ lệ vốn chủ sở hữu lớn hơn, điều này đã đủ cơ sở để lựa chọn được những nhà đầu tư có năng lực thực sự chưa, thưa ông?

Như đã biết trong Nghị định 63 thì vốn chủ sở hữu yêu cầu chỉ từ là 10-15% tùy theo tổng mức đầu tư dự án. Tuy nhiên, trước việc có ý kiến quan ngại vốn chủ sở hữu này là thấp thì Bộ Giao thông vận tải đã báo cáo Chính phủ để nâng mức vốn chủ sở hữu của 8 dự án PPP của dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 lên 20% tổng mức.

Và theo tính toán sơ bộ, mức 20% này sẽ có khá nhiều nhà đầu tư trong nước đáp ứng được. Ví dụ như với dự án 10.000 tỷ đồng thì 20% vốn chủ sở hữu là 2.000 tỷ đồng, khá nhiều doanh nghiệp đáp ứng được. Vì vậy theo tôi vấn đề về vốn chủ sở hữu không phải là việc năng lực nhà đầu tư đáp ứng được hay không mà chắc chắn sẽ có rất nhiều nhà đầu tư đáp ứng được điều kiện này.

Trong các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư thì việc rà soát các nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính được thực hiện như thế nào?

Tất cả các tiêu chí đánh giá nhà đầu tư đã được nêu rất rõ trong hồ sơ sơ tuyển, theo đó có 2 tiêu chí theo tôi rất quan trọng là năng lực tài chính và năng lực kinh nghiệm. Về năng lực tài chính thì nhà đầu tư phải đáp ứng được 20% vốn chủ sở hữu, tiêu chí về năng lực kinh nghiệm là nhà đầu tư phải có công trình tương tự. Cụ thể là đã phải từng thực hiện dự án PPP hạ tầng giao thông có 50% tổng mức đầu tư bằng dự án đang xét. Ví dụ, với dự án giao thông 10.000 tỷ đồng thì nhà đầu tư phải đã từng thực hiện một dự án PPP hạ tầng giao thông trị giá 5.000 tỷ đồng. Đây là những tiêu chí rất quan trọng để xác định nhà đầu tư khi đấu thầu 8 dự án PPP này.

Xin cảm ơn ông!