Doanh nghiệp phải làm gì khi thị giá cổ phiếu thấp?

Hiện trên sàn chứng khoán đang có rất nhiều cổ phiếu có mệnh giá dưới gái trị thực

45% cổ phiếu đang giao dịch không quá mệnh giá

Bứt phá từ vùng hơn 500 điểm đầu năm 2016, dù trải qua nhiều biến động nhưng đến giữa tháng 3/2019, VN-Index đã tăng gấp đôi về điểm số. Giao dịch cũng sôi động hơn với giá trị chuyển nhượng hàng nghìn tỷ đồng mỗi phiên, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư.

Trong 3 năm qua, cùng với nỗ lực thúc đẩy các công ty đại chúng niêm yết, đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán và đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gắn với lên sàn, vốn hóa của doanh nghiệp niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) đến giữa tháng 3/2019 đã tăng gấp 3 lần đầu 2016. Trên sàn đại chúng chưa niêm yết (UPCoM), số doanh nghiệp đăng ký giao dịch cũng tăng gấp 3,2 lần, giá trị vốn hóa tăng gấp 15,9 lần.

Sàn đông vui hơn, nhưng trong khi cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp liên tục tăng giá, lập các đỉnh mới, đem lại lợi nhuận cho nhà đầu tư thì có một lượng lớn cổ phiếu có thị giá cách xa giá trị sổ sách, xa vùng giá khi niêm yết.

Thống kê cổ phiếu của 756 doanh nghiệp niêm yết trên 2 Sở đến hết phiên 14/03/2019 cho thấy, đang có 285 cổ phiếu (tương đương 37,7% số mã niêm yết) giao dịch dưới mệnh giá. Trong số này có 132 mã có thị giá giao dịch dưới 5.000 đồng/cổ phiếu, thậm chí 18 mã có thị giá chỉ từ vài trăm đến 1.000 đồng như KSK, VHG, PVV,…

Trên sàn UPCoM, với đặc thù là nơi đăng ký giao dịch cho cả các cổ phiếu chưa đủ điều kiện lên niêm yết, hủy niêm yết tự nguyện hoặc bị hủy niêm yết bắt buộc do vi phạm các quy định của Sở như lỗi công bố thông tin, lỗ lũy kế vượt vốn điều lệ, lỗ 3 năm liên tiếp…, dẫn đến tình trạng “vàng thau, lẫn lộn”, số cổ phiếu thị giá thấp còn lớn hơn.

Phân loại số cổ phiếu trên sàn chứng khoán theo thị giá.

Cụ thể, trong số 810 loại cổ phiếu đang đăng ký giao dịch, 413 loại cổ phiếu (chiếm 51%) đang giao dịch từ mệnh giá trở xuống. Trong đó, có 152 mã giao dịch dưới 5.000 đồng/cổ phiếu, 42 mã giao dịch dưới 1.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy, trong tổng số 1.566 cổ phiếu đang giao dịch trên 3 sàn chứng khoán Việt Nam, gần phân nửa đang giao dịch không quá mệnh giá.

Nghịch lý thị giá thấp, DN không yếu kém

Không thể phủ nhận không ít cổ phiếu đang giao dịch với thị giá thấp là của những doanh nghiệp liên tục kinh doanh thua lỗ, vi phạm các quy định công bố thông tin, bị các Sở giao dịch đưa vào diện cảnh báo, kiểm soát hoặc tạm ngừng giao dịch, ẩn chứa nhiều rủi ro cho nhà đầu tư.

Nhiều doanh nghiệp khác dù đang giữ vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực kinh doanh như như Tôn Hoa Sen (HSG), Thép Nam Kim (NKG), Thủy sản Hùng Vương (HVG),… nhưng đang phải trải qua giai đoạn kinh doanh khó khăn, gánh nặng tài chính khiến lợi nhuận giảm hoặc thua lỗ ảnh hưởng đến thị giá.

Tuy vậy, không ít cổ phiếu trong nhóm giao dịch thị giá thấp lại vẫn đang là những doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, được đánh giá cao về tiềm năng tăng trưởng, chất lượng tài sản, nguồn vốn.

Đơn cử như tại CTCP Kinh doanh và Phát triển Bình Dương (TDC), một doanh nghiệp có lợi nhuận trên trăm tỷ đồng mỗi năm, mức cổ tức tiền mặt đều đặn trên 10% mệnh giá, tương ứng suất sinh lời cổ tức trên thị giá trên 10%/năm, không hề kém hấp dẫn khi so với mặt bằng chung của thị trường và nhiều kênh đầu tư khác.

Trong bối cảnh tỉnh Bình Dương đang có nhiều hỗ trợ nhằm thu hút nhà đầu đầu tư và dân cư, hệ thống hạ tầng kết nối với TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành lân cận được hoàn thiện, với quỹ đất lớn đang sở hữu, tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận của TDC là rộng rãi trong những năm tới. Nhiều dự án lớn dự kiến sẽ được triển khai và đẩy mạnh chào bán nhưng thị giá TDC những năm qua hầu như chưa khi nào vượt qua mệnh giá và hiện chỉ đang giao dịch ở mức tương đương 70% giá trị sổ sách.

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra tại cổ phiếu BCE của CTCP Xây Dựng và giao thông Bình Dương (BCE), một doanh nghiệp tên tuổi trong lĩnh vực xây dựng dân dụng, công nghiệp, công trình giao thông trực thuộc Tổng công ty Đầu tư và phát triển khu công nghiệp (Becamex IDC) hay IJC của CTCP Phát triển hạ tầng kỹ thuật.

Với một số doanh nghiệp khác, thị giá dường như còn “phi lý” hơn, đặc biệt là với nhiều doanh nghiệp đăng ký giao dịch trên UPCoM.

CTCP May xuất khẩu Phan Thiết (PTG) đã thu về 69,9 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế trong năm 2018, gấp 2,4 lần năm 2017 tương đương thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS) 15.300 đồng/cổ phiếu, cổ tức tiền mặt chi trả trong năm 2018 là 12.000 đồng/cổ phiếu nhưng thị giá trên thị trường đang chỉ ở mức 1.500 đồng/cổ phiếu.

CTCP Quảng cáo và hội chợ thương mại (VNX) cũng thu về lợi nhuận 12,5 tỷ đồng, tăng hơn 40% trong năm 2018, tương ứng EPS 10.200 đồng/cổ phiếu. VNX chi trả cổ tức 3.500 đồng cho mỗi cổ phiếu trong năm qua nhưng thị giá hiện cũng đang chỉ ở mức 1.200 đồng.

Đây cũng là diễn biến với cổ phiếu VLP của CTCP Công trình công cộng Vĩnh Long, TVG của CTCP Tư vấn đầu tư và Xây dựng giao thông vận tải, MEF của CTCP MEINFA…, đều là những doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả, mức cổ tức chi trả cao.

Giải bài toán thị giá thấp, cách nào?

Trong trường hợp của VNX, MEF, VNX hay PTG… cho thấy, thị giá cổ phiếu đang không phản ánh đúng giá trị doanh nghiệp. Một số nhà đầu tư cho biết sẵn sàng mua những cổ phiếu này với mức giá gấp cả chục lần thị giá nhưng cũng không thể thực hiện, ngày nào cổ phiếu cũng được chất mua trần cả chục ngàn đơn vị nhưng không có khớp lệnh.

Không chỉ người mua gặp khó, người bán cũng không bán được vì giá trần kịch biên độ cũng cách xa giá muốn bán. Không có giao dịch khớp lệnh, giao dịch thỏa thuận cũng không thực hiện được.

Người mua mua không được, người bán bán chẳng xong, cổ phiếu cứ “treo” thanh khoản trên sàn và mất đi tính thị trường của giá cổ phiếu. Mỗi năm giá giảm dần do điều chỉnh sau mỗi lần chia cổ tức đến khi không thể giảm thêm được nữa.

Một nguyên nhân khiến cổ phiếu kém thanh khoản, thị giá không phản ánh đúng giá trị doanh nghiệp còn đến từ cơ cấu cổ đông của những doanh nghiệp này quá “cô đặc”.

Với một loại tài sản có tính “trừu tượng” cao như cổ phiếu, thông tin là yếu tố quan trọng nhất để thu hút cả nhà đầu tư cả cá nhân lẫn tổ chức.

Dòng tiền chỉ đến khi họ có thể đánh giá, lượng hóa chi tiết những cơ hội cũng như rủi ro thì sự chi phối của nhóm cổ đông lớn với định hướng nắm giữ lâu dài không chỉ khiến lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng thấp mà doanh nghiệp cũng chỉ hoàn thành các hoạt động công bố thông tin theo nghĩa vụ để không bị phạt. Việc chủ động công bố thông tin hoạt động, tiếp xúc nhà đầu tư không được mấy quan tâm.

Thực tế trên thị trường chứng khoán có không ít cổ phiếu vốn không có thanh khoản, thị giá thấp nhưng hoàn toàn lột xác sau khi nhà nước hoặc cổ đông lớn thoái bớt vốn, giải phóng lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng ra thị trường và chính doanh nghiệp cũng chủ động, tích cực hơn trong các hoạt động công bố thông tin như trường hợp GEX sau khi Bộ Công thương thoái vốn tháng 12/2015 là ví dụ.

Việc doanh nghiệp “mở cửa”, chủ động tiếp xúc, tạo cơ hội cho nhà đầu tư tìm hiểu đóng vai trò quan trọng để cổ phiếu thu hút được dòng tiền, thị giá phản ánh đúng giá trị. Nhất là trong bối cảnh nhà đầu tư cá nhân vẫn đang chiếm tỷ trọng lớn tại TTCK Việt Nam và là lực lượng chủ yếu tạo nên thanh khoản. Các quỹ đầu tư lớn chủ yếu giao dịch dài hạn, nhóm quỹ ETF có mật độ giao dịch thường xuyên như hiện mới chỉ đến trên đầu ngón tay.

Tuy vậy, chỉ nói tốt là chưa đủ. Thị giá cổ phiếu luôn có quan hệ chặt chẽ với nội lực, kết quả và triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp. Dòng tiền sẽ chỉ tìm đến những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và dần loại bỏ những khoản đầu tư yếu kém.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp dù đã chủ động, tích cực làm các hoạt động quảng bá, ban lãnh đạo mạnh mẽ cam kết nhưng nhưng thị giá vẫn trên đà giảm. Dù có nói gì thì cuối cùng những cam kết cũng phải chứng minh qua những kết quả, những con số lợi nhuận, cổ tức cho cổ đông. Có vậy, mới đủ thuyết phục và giữ chân dòng tiền.

Trong quá khứ, câu chuyện của Tổng CTCP Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVX) hay CTCP Tập đoàn Đại Dương (OGC) là những ví dụ. Đây từng là những cổ phiếu thu hút sự quan tâm lớn của các quỹ đầu tư, với thị giá hàng chục nghìn đồng/cổ phiếu, nhưng hiện chỉ còn vài ba nghìn đồng cổ phiếu. Lý do là doanh nghiệp kinh doanh dàn trải, kém hiệu quả, ngày càng thua lỗ, cam kết đề ra nhiều năm đều không thực hiện được… Sẽ không cách gì vực dậy thị giá cổ phiếu nếu doanh nghiệp không chứng minh được đã tìm ra phương án để phục hồi kinh doanh, giảm dần thua lỗ.