Dán nhãn năng lượng và kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu- Bài 2: Mâu thuẫn từ cách hiểu

Công chức Cục Hải quan Hải Phòng kiểm tra hàng hóa XNK. (Ảnh: T.BÌNH)

Hiểu thế nào là trước thông quan và lưu thông trên thị trường?

Liên quan đến việc quản lý hoạt động dán nhãn năng lượng trước khi thông quan hay trước khi lưu thông trên thị trường, tại Quyết định 51/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ chỉ quy định việc không được phép NK đối với các sản phẩm, thiết bị có hiệu suất năng lượng thấp hơn hiệu suất tối thiểu, không quy định việc dán nhãn năng lượng thực hiện trước khi thông quan. Điều 39 Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng nêu rõ “phương tiện, thiết bị thuộc Danh mục phương tiện, thiết bị phải dán nhãn năng lượng phải được dán nhãn trước khi đưa ra thị trường”. Văn bản này cũng không quy định việc dán nhãn năng lượng phải được thực hiện trước khi thông quan hàng hóa.

Thế nhưng, trong một văn bản gửi Tổng cục Hải quan, Tổng cục Năng lượng lại sử dụng khái niệm lưu thông tại Nghị định 185/2013/NĐ-CP hướng dẫn Luật Xử phạt vi phạm hành chính: “hàng hóa lưu thông trên thị trường gồm hàng hóa bày bán, vận chuyển trên đường, để tại kho, bến, bãi tại cơ sở sản xuất, kinh doanh hoặc địa điểm khác” để áp dụng theo quy định tại Điều 39 Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Tổng cục Năng lượng cho rằng, hàng hóa NK là hàng hóa đang trong quá trình lưu thông do vậy phải được dán nhãn năng lượng trước khi vào thị trường Việt Nam mới đủ điều kiện để NK vào Việt Nam. Tuy nhiên, điều này sẽ mâu thuẫn với quy định thủ tục hải quan, do hàng hóa NK sau khi được cơ quan Hải quan thông quan mới được phép lưu thông trên thị trường.

Ông Âu Anh Tuấn- Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan cho rằng, quy định dán nhãn năng lượng hàng hóa nhằm mục đích hướng tới việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, loại bỏ dần những thiết bị tiêu hao nhiều năng lượng; dán nhãn năng lượng để người tiêu dùng nhận biết được những sản phẩm tiết kiệm năng lượng. Cơ quan Hải quan quan niệm hàng hóa phải dán nhãn năng lượng trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường. Chính mục đích như vậy, nên cơ quan Hải quan không quản lý hoạt động dán nhãn năng lượng tại khâu thông quan, chỉ quản lý việc áp dụng hiệu suất năng lượng tối thiểu đối với các phương tiện, thiết bị NK. Cơ quan Hải quan sẽ căn cứ trên Phiếu chứng nhận kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu do Phòng thử nghiệm được Bộ Công Thương chỉ định để làm cơ sở thông quan cho lô hàng NK của DN, không yêu cầu DN xuất trình Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng.

Chưa rõ ràng về thông quan và đưa hàng về bảo quản

Những bất cập trong cách hiểu về việc dán nhãn năng lượng trước khi thông quan hay trước khi lưu thông trên thị trường kéo theo vướng mắc liên quan đến việc đưa hàng về bảo quản và thông quan.

Trong bài 1, Báo Hải quan đã phản ánh về một số DN gặp vướng mắc về thủ tục dán nhãn năng lượng và kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu. Theo quy định về thủ tục hải quan, để tạo thuận lợi cho DN đưa hàng đi kiểm tra chuyên ngành, tránh ách tắc hàng hóa tại cảng, hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành được cơ quan Hải quan cho DN đưa về các địa điểm theo quy định để bảo quản với điều kiện phải xuất trình giấy đăng ký kiểm tra chất lượng của các cơ quan chuyên ngành, đồng thời chịu trách nhiệm bảo quản, giữ nguyên trạng hàng hóa cho đến khi có quyết định thông quan. Tuy nhiên, đối với quy định dán nhãn năng lượng, khảo sát của cơ quan Hải quan cho thấy, các tổ chức thử nghiệm hiệu suất không cấp Giấy đăng ký kiểm tra hiệu suất cho các DN đến làm thủ tục, do vậy, hiện tại cơ quan Hải quan đang phải căn cứ vào văn bản xác nhận đã nhận hồ sơ đăng ký dán nhãn năng lượng của Bộ Công Thương.

Cũng theo Tổng cục Hải quan, hướng dẫn của Tổng cục Năng lượng tại công văn 306/BCT-TCNL là chưa rõ ràng, cụ thể. Bộ Công Thương đề xuất, tại thời điểm đăng ký tờ khai hải quan NK đối với các phương tiện và thiết bị phải dán nhãn năng lượng và áp dụng mức hiệu suất năng lượng tối thiểu DN phải nộp cho cơ quan Hải quan các chứng từ như: Đối với DN đã được cấp chứng nhận dán nhãn năng lượng cung cấp bản sao Quyết định dán nhãn năng lượng cho các phương tiện và thiết bị NK do Bộ Công Thương cấp (kèm bản gốc để đối chiếu) hoặc phiếu thử nghiệm hiệu suất năng lượng trên mức hiệu suất năng lượng tối thiểu của sản phẩm thuộc lô hàng NK đó (tương ứng với hợp đồng, hóa đơn, tờ khai vận đơn của lô hàng). Đối với DN chưa có chứng nhận dãn nhãn năng lượng, chứng nhận hiệu suất năng lượng trên mức tối thiểu DN phải có thêm văn bản cam kết nộp bổ sung Quyết định chứng nhận dán nhãn năng lượng hoặc phiếu chứng nhận kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu do Phòng thử nghiệm của Bộ Công Thương chỉ định và cam kết thực hiện hành động khắc phục trong trường hợp hàng hóa NK không phù hợp theo quy định của pháp luật.

Như vậy, đối với trường hợp DN đã được cấp Giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng hoặc phiếu thử nghiệm hiệu suất năng lượng thì đủ cơ sở để cơ quan Hải quan thông quan. Tuy nhiên, trường hợp DN chưa có giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng, chứng nhận hiệu suất trên mức tối thiểu thì phải nộp thêm văn bản cam kết nộp bổ sung… Đây là điều kiện để cơ quan Hải quan thông quan hay cho đưa hàng về bảo quản?

Ông Âu Anh Tuấn cho rằng, điều kiện để DN được đưa hàng về bảo quản bao gồm các chứng từ như văn bản đề nghị đưa hàng về bảo quản theo mẫu tại Thông tư 38/2015/TT-BTC; văn bản cam kết nộp bổ sung Phiếu chứng nhận kết quả thử nghiệm hiệu suất năng lượng tối thiểu do Phòng thử nghiệm được Bộ Công Thương chỉ định và cam kết thực hiện hành động khắc phục trong trường hợp hàng hóa NK không phù hợp quy định. Trường hợp DN xuất trình Phiếu thử nghiệm hiệu suất trên mức hiệu suất tối thiểu, cơ quan Hải quan sẽ thông quan cho lô hàng.

Trước những vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa dán nhãn năng lượng và kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu, mới đây Tổng cục Hải quan đã tổ chức cuộc họp với đại diện một số đơn vị thuộc Bộ Công Thương như Cục XNK, Tổng cục Năng lượng. Tuy nhiên, những vướng mắc chưa được giải quyết ngay tại cuộc họp. Ông Âu Anh Tuấn cho biết, Tổng cục Hải quan sẽ tổng hợp ý kiến vướng mắc của các DN, cơ quan Hải quan, xin ý kiến các bộ ngành để báo cáo Thủ tướng Chính phủ những hướng xử lý. Tuy nhiên, trong thời gian này cơ quan Hải quan vẫn phải thực hiện theo các quy định của Bộ Công Thương.