Chuyển từ cơ chế tiết kiệm điện tự nguyện sang bắt buộc?

	Giá nhiên liệu tăng cao gây áp lực rất lớn cho cung ứng điện
	Nắng nóng đỉnh điểm tại miền Bắc, miền Trung, EVN khuyến cáo gấp
	Tiết kiệm hơn 650 triệu đồng sau 1 giờ tắt đèn

EVN kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu ban hành cơ chế khuyến kích phát triển các nguồn năng lượng phân tán, năng lượng mới và năng lượng tái tạo. Ảnh: Nguyễn Thanh

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), giai đoạn 2010 – 2021, cả nước tiết kiệm được 37,1 tỷ kWh điện, tương ứng với 66.781 tỷ đồng tiền điện. Tiết kiệm điện năm sau cao hơn năm trước, mức tiết kiệm bình quân/năm tương ứng 2% điện thương phẩm.

Hệ số đàn hồi đã giảm từ 2 lần (năm 2010) xuống còn 1,49 lần (năm 2021). Điều đó khẳng định sử dụng điện có xu thế tiết kiệm và hiệu quả hơn qua các năm. Tuy nhiên, so với thế giới và khu vực thì vẫn còn cao. Bình quân hệ số đàn hồi của các nước sử dụng năng lượng hiệu quả là dưới 1 lần.

Đại diện lãnh đạo EVN cho rằng, bên cạnh các chỉ thị từ Chính phủ về tăng cường tiết kiệm điện, sự vào cuộc tích cực của ngành điện, vẫn còn những rào cản.

Rào cản điển hình như việc chậm ban hành các quy định, hướng dẫn về định mức tiêu hao năng lượng, danh mục và lộ trình phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng phải loại bỏ dẫn tới thiếu các rào cản kỹ thuật để hạn chế các công nghệ, thiết bị lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng được sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu vào Việt Nam.

Thực tế ở Việt Nam vẫn còn nhiều doanh nghiệp sử dụng dây chuyền, công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng, điển hình là các nhà máy xi măng, nhà máy thép... Nhiều lò luyện phôi thép sử dụng năng lượng lớn, công nghệ luyện phôi thép chủ yếu là lò điện, công suất thấp, lạc hậu nên suất tiêu hao năng lượng còn cao.

Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn chưa xây dựng được hệ thống giám sát, đánh giá hiệu quả của các chương trình tiết kiệm điện để áp dụng, đánh giá kết quả thực hiện tiết kiệm điện.

Theo ông Đặng Hải Dũng, Phó Chánh văn phòng Ban chỉ đạo Tiết kiệm năng lượng (Bộ Công Thương), còn nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm đến hoạt động tiết kiệm năng lượng.

Một nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng trên là thiếu công cụ hỗ trợ tài chính đủ mạnh cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Các chính sách khuyến khích, ưu đãi đầu tư trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng bằng các công cụ tài chính truyền thống (như hỗ trợ vốn, đất đai, miễn giảm thuế, phí) chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về tín dụng, thuế, đầu tư, đất đai nên chưa có tác dụng khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực này một cách bền vững.

Trong giai đoạn 2022-2025, Việt Nam đặt mục tiêu giảm tổn thất điện năng trên toàn hệ thống điện xuống dưới 6%; giảm công suất đỉnh của hệ thống điện quốc gia thông qua thực hiện các chương trình quản lý nhu cầu điện và điều chỉnh phụ tải điện ít nhất 1.500 MW vào năm 2025.

Để làm cơ sở cho việc tiết kiệm điện, EVN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cơ sở sử dụng năng lượng có điện năng tiêu thụ từ 1 triệu kWh/năm trở lên phải tiết kiệm ít nhất 2% điện năng tiêu thụ trên một đơn vị sản phẩm mỗi năm.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cần sớm rà soát, kiến nghị Chính phủ, Quốc hội sửa đổi bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (năm 2010) theo hướng chuyển từ cơ chế tự nguyện sang bắt buộc; quy định rõ trách nhiệm quản lý của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quản lý năng lượng…

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương nghiên cứu ban hành cơ chế khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng phân tán, năng lượng mới và năng lượng tái tạo, ưu tiên tự dùng để phát huy tiềm năng thiên nhiên; hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các nguồn năng lượng xanh, sạch, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, EVN cũng kiến nghị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu ban hành cơ chế tài chính để hỗ trợ, khuyến khích người dân, doanh nghiệp sử dụng các sản phẩm và thiết bị có hiệu suất cao; cơ chế tài chính cho EVN thực hiện các nội dung, chương trình về thúc đẩy thực hiện tiết kiệm điện và tuyên truyền tiết kiệm điện...