Chính sách tài khóa là trụ cột quan trọng nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế

	Chính sách tài khóa góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
	Tập trung triển khai kịp thời, trọng tâm, trọng điểm các giải pháp chính sách tài khóa, tiền tệ
	Nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu nhiều tác động đan xen

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam

Ông đánh giá thế nào về nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc xây dựng và triển khai các chính sách tài khóa trong thời gian qua, đặc biệt là chính sách tài khóa cho chương trình phục hồi nền kinh tế bắt đầu triển khai vào năm 2022?

- Trong 3 năm đại dịch vừa qua, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước thăng trầm, đặc biệt, nền kinh tế đã chịu những cú sốc, những tác động chưa có tiền lệ. Trong bối cảnh đó, chính sách của ngành Tài chính là một trong những trụ cột rất quan trọng giúp cho nền kinh tế có thể chống chọi được với những khó khăn khác nhau, phù hợp với bối cảnh của nền kinh tế trong từng thời kỳ.

Trong năm đầu tiên, đại dịch gây khó khăn nhất định, tuy nhiên, nền kinh tế vẫn tăng trưởng. Thời điểm đó, chính sách tài khóa vẫn ở mức độ hỗ trợ DN. Nhưng đến năm 2021, các nền kinh tế gặp khó khăn lớn hơn, DN gặp nhiều khó khăn hơn, lúc đó chính sách tài khóa đã được linh hoạt thực hiện theo hình thức hỗ trợ cho DN, hỗ trợ cho nền kinh tế, hỗ trợ cho quá trình để DN có thể phát triển được trong bối cảnh rất khó khăn. Đến năm 2022, mặc dù kinh tế có những dấu hiệu phục hồi, nhưng lại có những khó khăn khác với sự đứt gãy chuỗi cung ứng, áp lực lạm phát lớn hơn rất nhiều... Sự linh hoạt của chính sách tài khóa một lần nữa lại được điều chỉnh để hỗ trợ đặc biệt cho việc ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần kiềm chế lạm phát. Biện pháp mà ngành Tài chính sử dụng cũng đã linh hoạt hơn để vừa đảm bảo được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, vừa đảm bảo mục tiêu phục hồi và tăng trưởng kinh tế, đồng thời đảm bảo xử lý được mối quan ngại rất lớn của Chính phủ, của cộng đồng DN, các chuyên gia, những nhà hoạch định chính sách, đó là vấn đề lạm phát, chỉ số giá tiêu dùng.

Chính sách tài khóa của ngành Tài chính trong những năm vừa qua đã khéo léo, biến chuyển linh hoạt, phù hợp với tình hình, bối cảnh của nền kinh tế trên nền tảng vừa đảm bảo được mục tiêu hỗ trợ, vừa đảm bảo được an ninh tài chính, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo được các cân đối lớn của nền kinh tế mà ngành Tài chính phải chịu trách nhiệm. Như vậy, có thể khẳng định, tính thực tiễn của chính sách tài khóa là rất cao.

Theo ông, hàng loạt chính sách giãn, miễn, giảm thuế nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong thời gian qua đã có tác động như thế nào tới người dân, DN nói riêng và tới sự phục hồi, phát triển kinh tế xã hội nói chung?

- Những chính sách giãn, hoãn, miễn, giảm thuế tùy từng thời kỳ có những tác động khác nhau. Ví dụ như năm 2021, chính sách giãn, miễn giảm thuế, phí... có tính chất hỗ trợ rất lớn cho DN và đó là lợi ích lớn nhất. Bên cạnh phần miễn, giảm, thì phần hoãn, giãn nộp thuế là sự hỗ trợ rất lớn về thanh khoản cho DN. Đây là điều DN đánh giá rất cao và cách thức thực hiện thời điểm đó đã được đánh giá là nhanh nhất. Thời điểm đó, do gặp rất nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh, tiếp cận thị trường nên nhiều DN bị hụt thu. Trong bối cảnh đó, việc giãn nộp thuế đã giúp cải thiện thanh khoản cho DN.

Bước sang năm 2022, các chính sách vẫn được tiếp tục, cùng với đó là biện pháp giảm thuế GTGT. Thời gian đầu, có rất nhiều băn khoăn về khả năng thực hiện, tính hiệu quả của chính sách, nhưng thực tế đã chứng minh, khi đã có quyết tâm, có chính sách đúng thì việc thực hiện với một tâm thế vì DN, vì nền kinh tế và với quyết tâm rất lớn của ngành Tài chính cũng như nhiều bộ, ngành khác có liên quan, chính sách đó đã được thực hiện. Sau một số khó khăn ban đầu, chính sách này đã được triển khai tương đối tốt cho đến thời điểm hiện tại, và đây là một biện pháp hỗ trợ không chỉ cho DN mà cho nền kinh tế nói chung ở rất nhiều góc độ.

Có thể nói, đây là một mũi tên trúng nhiều đích trong bối cảnh năm 2022. Với mức giảm này, ngành Tài chính và NSNN hy sinh một khoản thu, nhưng việc hỗ trợ, kích thích các DN sản xuất ở tốc độ cao hơn. Với chi phí GTGT của một số ngành có mức độ thấp hơn thì nó còn có mục đích khác nữa là kích thích tiêu dùng, giám áp lực lạm phát. Đây là điều rất cần cho nền kinh tế.

Trong bối cảnh vừa thực hiện miễn, giảm thuế để hỗ trợ người dân, DN, vừa phải đảm bảo nguồn lực cho phục hồi kinh tế, theo ông, đơn vị tham mưu và thực thi chính sách tài khóa là Bộ Tài chính cần làm thế nào để cân đối hài hòa trong thực hiện các nhiệm vụ quan trọng này?

- Tôi nghĩ, kim chỉ nam lớn nhất trước hết là ổn định kinh tế vĩ mô, đây là nền tảng, là mục tiêu quan trọng nhất trong mọi trường hợp. Từ ổn định kinh tế vĩ mô, chúng ta sẽ phải xác định được những nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ như những quy định pháp luật phải tuân thủ, kỷ luật tài chính phải được đảm bảo trong mọi trường hợp.

Trong nhiều trường hợp, chính sách có thể sẽ không đáp ứng được mọi nguyện vọng, mong muốn của DN, người dân, nhưng kỷ luật tài chính sẽ giúp cho nền kinh tế được ổn định và trong trung hạn DN sẽ là đối tượng được hưởng lợi. Như vậy, chúng ta phải cân đối, đảm bảo được các nguyên tắc mà ngành Tài chính phải duy trì, ví dụ như đảm bảo tỷ lệ thu chi ngân sách, thâm hụt ngân sách trong mức độ cho phép. Trên cơ sở các nguyên tắc này, ngành Tài chính có thể linh hoạt, chủ động cân đối ngân sách, xây dựng các chương trình hỗ trợ cho DN trên cơ sở phù hợp với vai trò của Nhà nước và nguyên tắc của thị trường, không làm xói mòn nguyên tắc thị trường.

Bên cạnh đó, những biện pháp hỗ trợ, cách thức hỗ trợ cũng phải tuân thủ các quy định của pháp luật, không thể trợ cấp một cách tràn lan. Việc miễn, giảm thuế phí cũng phải đảm bảo nguyên tắc để không tạo ra cơ chế phi thị trường như cơ chế xin cho. Những nguyên tắc đó sẽ giúp cho hoạt động của Bộ Tài chính minh bạch rõ ràng hơn.

Ông có khuyến nghị gì tới Bộ Tài chính trong việc tham mưu xây dựng cũng như thực thi các chính sách tài khóa để các chính sách này ngày càng phát huy hiệu quả?

- Theo tôi, Bộ Tài chính sẽ vẫn cần tiếp tục tính linh hoạt, chủ động như thời gian vừa qua. Chủ động, linh hoạt là một từ khóa đặc biệt đối với ngành Tài chính. Tình hình thay đổi rất nhanh, đơn cử như thách thức của năm 2202 khác hẳn so với thách thức của năm 2021 và điều đó bắt buộc các cán bộ công chức ngành Tài chính nói chung phải bám sát, nắm bắt được tình hình thực tiễn, bám sát được những mong muốn, nhu cầu của DN và người dân và có những chính sách kịp thời, phù hợp. Quan trọng hơn nữa, những chính sách của ngành Tài chính sẽ cần phải nâng cao tính dự báo. Chính sách của ngành Tài chính sẽ có tác động rất sâu rộng đối với lượng lớn người dân với tư cách là người tiêu dùng, người nộp thuế, đồng thời có ảnh hưởng nhiều hơn tới DN so với các ngành khác. Do đó, trước hết, tính dự báo trong những chính sách của Bộ Tài chính cần phải được nâng lên và có những kịch bản khác nhau trong công tác điều hành một cách phù hợp.

Đồng thời, tính chủ động trong việc thực hiện những dự báo này cũng cần phải được cải thiện mạnh mẽ hơn nữa. Bên cạnh đó, việc xây dựng chính sách cần có tính toàn diện hơn nữa trong tất cả những lĩnh vực mà ngành Tài chính phải chịu trách nhiệm.

Ngoài ra, việc phối hợp trong xây dựng chính sách của ngành Tài chính cần tiếp tục phải đặt trong bối cảnh chung của toàn bộ nền kinh tế, ví dụ chính sách tài khóa nên đặt trong bối cảnh chính sách tiền tệ, chính sách lưu thông hàng hóa như thế nào, cần phối hợp với chính sách tiền tệ một cách hài hòa sẽ giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và mang lại lợi ích cho toàn bộ nền kinh tế. Trong thời gian qua, rõ ràng chính sách tài chính đã chia lửa rất nhiều so với chính sách tiền tệ, đặc biệt trong năm 2022.

Xin cảm ơn ông!