Chế tài hình sự chưa phù hợp với tính chất, mức độ của việc mua bán trái phép hoá đơn

Thời gian qua nhiều đường dây mua bán hóa đơn trái phép bị bắt giữ. Ảnh: Internet

Pháp nhân thương mại có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn đối với tội mua bán hoá đơn

Liên quan đến vấn đề mua bán trái phép hóa đơn, UBND TPHCM kiến nghị sửa đổi các chế tài xử phạt hành chính, hình sự đối với các hành vi mua bán trái phép hóa đơn, đảm bảo tính răn đe, nghiêm minh của pháp luật, góp phần tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, công bằng cho các doanh nghiệp kinh doanh chấp hành tốt pháp luật nhà nước; từng bước nâng cao tính tuân thủ pháp luật của người nộp thuế, tạo thuận lợi cho cơ quan Thuế trong việc giải quyết hoàn thuế giá trị gia tăng.

Về vấn đề này, Tổng cục Thuế cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, hành vi mua, bán trái phép hóa đơn, sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đối với xử lý hình sự, Tổng cục Thuế cho biết, theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi năm 2017), hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị xử lý về Tội trốn thuế (Điều 200).

Bên cạnh đó, hành vi mua, bán trái phép hóa đơn đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị xử lý về tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp NSNN (Điều 203).

Đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp cấu thành tội trốn thuế, sẽ bị truy tố, xét xử về tội trốn thuế theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Nếu là cá nhân bị xét xử với 3 khung hình phạt chính có mức phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc bị phạt tù có thời hạn từ 3 tháng đến 7 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Nếu là pháp nhân thương mại sẽ bị xét xử với 4 khung phạt chính là: phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn. Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 1-3 năm.

Đối với hành vi mua, bán trái phép hóa đơn cấu thành Tội mua, bán trái phép hóa đơn sẽ bị truy tố, xét xử về Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp NSNN theo quy định tại Điều 203 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Nếu là cá nhân bị xét xử với 2 khung hình phạt chính có mức phạt tiền từ 50-500 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10-50 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm.

Nếu là pháp nhân thương mại sẽ bị xét xử với 2 khung phạt chính là: phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn. Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 1-3 năm hoặc cấm huy động vốn từ 1-3 năm.

Đề xuất các chế tài phù hợp với tình hình, mức độ của nhóm hành vi vi phạm mua bán hoá đơn

Theo Tổng cục Thuế, về cơ bản, các chế tài hành chính và hình sự đối với các hành vi mua, bán trái phép hóa đơn, sử dụng hóa đơn không hợp pháp đã được quy định cụ thể, đầy đủ trong hệ thống pháp luật xử lý vi phạm hành chính và pháp luật về hình sự theo tính chất, mức độ, quy mô của hành vi vi phạm.

Thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ, trình Quốc hội dự thảo Luật Thuế GTGT (sửa đổi), trong đó, đã sửa đổi, bổ sung các quy định về hoàn thuế GTGT để minh bạch chính sách, phù hợp với thực tế phát sinh và tránh vướng mắc trong thực hiện như: quy định rõ hơn về điều kiện hoàn thuế; quy định trình tự, thủ tục hoàn thuế để dảm bảo thẩm quyền các quy định đang thực hiện ổn định tại các văn bản dưới Luật và đồng bộ với pháp luật về quản lý thuế.

Tuy nhiên, theo Tổng cục Thuế, đối với hành vi mua, bán trái phép hóa đơn, trong một số vụ án có phạm vi rộng, quy mô rất lớn, số tiền thu lợi bất chính rất lớn thì mức chế tài theo pháp luật hình sự hiện tại còn chưa phù hợp với tính chất, mức độ của hành vi vi phạm.

Ví dụ, theo bản án số 115/2023/HS-ST ngày 29/12/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Phú Thọ liên quan đến vụ án mua bán trái phép hóa đơn xảy ra tại tỉnh Phú Thọ và nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước, trong đó Nguyễn Minh Tú sử dụng 637 công ty để bán trái phép 1.025.712 hóa đơn GTGT cho 88.083 đơn vị, tổ chức với tổng doanh số là 63.762.282.612.727 đồng.

Nhưng Nguyễn Minh Tú chỉ bị phạt tù về tội mua bán trái phép hóa đơn với mức án 4 năm tù và bị tịch thu số tiền 272,1 tỷ đồng đồng là khoản thu lời bất chính của nhóm bị cáo bán hóa đơn.

Theo đó, từ kiến nghị của UBND TPHCM, Tổng cục Thuế cho biết sẽ nghiên cứu, đánh giá về chế tài đối với hành vi mua bán hoá đơn để đề xuất các chế tài phù hợp với tình hình, mức độ của nhóm hành vi vi phạm mua bán hoá đơn, báo cáo trình các cấp có thẩm quyền sửa đổi bổ sung quy định pháp luật liên quan cho phù hợp.