Cân đối ngân sách năm 2021 trước tác động của dịch Covid-19

	Cần làm gì để được hưởng chính sách giảm tiền thuê đất năm 2021?
	Ngành Tài chính nỗ lực hoàn thành dự toán thu ngân sách năm 2021
	Dự toán thu ngân sách năm 2022 tăng khoảng 3,4% so với năm 2021

Thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tăng do kim ngạch XNK các mặt hàng có thuế 9 tháng đầu năm 2021 tăng so với cùng kỳ. Ảnh: T.Hòa

Ước vượt thu từ ngân sách địa phương

Từ tháng 4/2021, khi đợt dịch thứ 4 bùng phát, diễn biến thu NSNN có xu hướng giảm kể từ quý 2. Thu nội địa từ thuế, phí (không kể yếu tố gia hạn) từ mức tăng 17,5% trong 4 tháng đầu năm 2021 đến hết tháng 6 chỉ còn tăng 9,1%, tháng 7 giảm 10,8%, tháng 8 giảm 21%, tháng 9 giảm 26,5% so với cùng kỳ, đặc biệt là ở các địa phương trọng điểm phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài để phòng, chống dịch, tiến độ thu đạt thấp.

Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy, thu nội địa 9 tháng của TPHCM đạt 72,8% dự toán, tỉnh Kiên Giang đạt 68,1%, Đồng Tháp đạt 67,6%, Cần Thơ đạt 65,4%, Đà Nẵng đạt 65%, Tiền Giang đạt 60,8% dự toán,... Thu từ hoạt động xuất nhập khẩu từ tháng 8 đã giảm mạnh, theo đó, thu tháng 8 giảm khoảng 31,4% so tháng 7, tháng 9 giảm 13,6% so tháng 8 và giảm 22,3% so với bình quân 9 tháng đầu năm 2021.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, Bộ Tài chính đã đề xuất ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều chính sách miễn giảm, gia hạn thuế và các khoản thu NSNN hỗ trợ doanh nghiệp và hộ kinh doanh tháo gỡ khó khăn với quy mô dự kiến khoảng 140 nghìn tỷ đồng, trong đó gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất (làm giảm thu NSNN trong thời gian được gia hạn) khoảng 115 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm thuế, phí, tiền thuê đất, tiền chậm nộp thuế, phí và tiền thuê đất trên 25 nghìn tỷ đồng. Đến ngày 15/10/2021, số tiền thuế, tiền thuê đất, phí và lệ phí được miễn giảm, gia hạn đạt khoảng 95,1 nghìn tỷ đồng cho khoảng 120 nghìn doanh nghiệp và gần 20 nghìn hộ, cá nhân kinh doanh.

Mặc dù vậy, nhờ đà hồi phục kinh tế cuối năm 2020 duy trì cho đến quý 2/2021 và một số khoản thu tăng đột biến so với cùng kỳ, ước thu NSNN cả năm 2021 vượt dự toán 22,2 nghìn tỷ đồng, trong đó thu từ dầu thô vượt 35,2 nghìn tỷ đồng, thu cân đối từ hoạt động XNK vượt 10,5 nghìn tỷ đồng, thu nội địa cơ bản đạt dự toán. Tuy nhiên, số thu vượt toàn bộ là của ngân sách địa phương (NSĐP) với số vượt thu khoảng 55 nghìn tỷ đồng, chủ yếu do thu tiền sử dụng đất (29,2 nghìn tỷ đồng). Trong khi đó, thu ngân sách Trung ương (NSTƯ) ước hụt 28-29 nghìn tỷ đồng, chủ yếu hụt thu bán vốn nhà nước tại doanh nghiệp do tiến độ sắp xếp, cổ phần hóa doanh nghiệp chậm.

Năm 2021, một số khoản thu tăng đột biến so với cùng kỳ có thể kể đến như thu nội địa tăng do phát sinh một số khoản tăng thu đột biến ở một số lĩnh vực, như thu từ các ngân hàng thương mại (11,2 nghìn tỷ đồng), thu từ kinh doanh bất động sản (15,6 nghìn tỷ đồng), chứng khoán (4,6 nghìn tỷ đồng), thu từ sản xuất, lắp ráp ô tô (14,5 nghìn tỷ đồng) và một số khoản thu đột biến khác.

Cùng với đó, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tăng do kim ngạch xuất nhập khẩu các mặt hàng có thuế 9 tháng đầu năm tăng 33,1% so với cùng kỳ.

Cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thật sự cần thiết

Về chi NSNN, năm 2021, NSNN dự kiến phải tăng chi cho các hoạt động phòng, chống dịch gồm: mua vắc-xin, trang thiết bị y tế, thực hiện một số chế độ đặc thù trong phòng, chống dịch Covid-19 và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 theo Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ. Tính đến 15/10, NSNN đã chi 45,6 nghìn tỷ đồng cho phòng chống dịch và hỗ trợ người dân. Bộ Tài chính cho biết, ứớc chi NSNN cả năm đạt 1.709,2 nghìn tỷ đồng, tăng 22,2 nghìn tỷ đồng so với dự toán. Trong đó, chi đầu tư phát triển ước đạt 489,9 nghìn tỷ đồng, tăng 12,6 nghìn tỷ đồng so với dự toán; chi thường xuyên ước đạt 1.059,2 nghìn tỷ đồng, tăng 22,5 nghìn tỷ đồng so với dự toán, chủ yếu là tăng chi của NSĐP và được bổ sung từ nguồn dự phòng NSTW, dự phòng, dự trữ và các nguồn lực khác của NSĐP để chi cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, khắc phục hậu quả thiên tai, thực hiện các chế độ, chính sách đã ban hành, đảm bảo an sinh xã hội...

Căn cứ khả năng thu và đánh giá thực hiện chi NSNN cả năm nêu trên, Bộ Tài chính dự kiến, đối với NSTW, trong những tháng cuối năm, với quyết tâm sớm kiểm soát dịch bệnh để phục hồi, phát triển kinh tế, sẽ phấn đấu tăng thêm số thu NSNN, đồng thời tiếp tục rà soát, cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thật sự cần thiết, chậm triển khai, không được phép chuyển nguồn theo quy định để bù đắp số hụt nguồn của NSTƯ. Đối với NSĐP, ước tổng thể thu NSĐP vượt khoảng 50-51 nghìn tỷ đồng so dự toán. Tuy nhiên, có một số địa phương không bảo đảm được cân đối NSĐP do hụt thu ngân sách hoặc do nhu cầu chi phát sinh quá lớn. Đến đầu tháng 10/2021, nguồn lực còn lại của địa phương khoảng 25 nghìn tỷ đồng, chủ yếu là của thành phố Hà Nội (khoảng 13,5 nghìn tỷ đồng) và các địa phương ít chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Ngoài ra, dự kiến đến hết năm 2021, một số địa phương còn dư nguồn cải cách tiền lương (không bao gồm kết dư ngân sách) lớn nhưng theo chế độ hiện hành thì chỉ được sử dụng để hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn do Covid-19 theo Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ (không được sử dụng cho chi phòng, chống dịch).

Do đó, để chủ động nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch bệnh trong thời gian tới, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương phải chủ động sử dụng các nguồn lực của địa phương, sắp xếp lại các nhiệm vụ chi NSĐP để thực hiện. NSTƯ hỗ trợ một phần cho các địa phương thực sự khó khăn trong cân đối nguồn chi phòng, chống dịch và an sinh xã hội trên địa bàn. Với quyết tâm đó, Chính phủ phấn đấu điều hành bảo đảm bội chi NSNN năm 2021 trong phạm vi 4% GDP ước thực hiện, trong đó, bội chi NSĐP có khả năng thấp hơn dự toán do giải ngân vốn ngoài nước (bao gồm vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ) đạt thấp.