Xác định trị giá hải quan theo cửa khẩu nhập đầu tiên

Công chức Hải quan Chi cục Hải quan cảng Cái Lân (Cục Hải quan Quảng Ninh) giám sát hàng hóa XNK. Ảnh: T.TRANG

Điều 20 Nghị định 08/2015/NĐ-CP đã quy định rõ nguyên tắc xác định trị giá hải quan:

1. Đối với hàng hóa XK: Trị giá hải quan hàng XK là giá bán của hàng hóa tính đến cửa khẩu xuất, không bao gồm phí bảo hiểm quốc tế và phí vận tải quốc tế. Giá bán của hàng hóa tính đến cửa khẩu xuất là giá ghi trên hợp đồng mua bán hàng hóa hoặc các hình thức có giá trị pháp lý tương đương hợp đồng, hóa đơn thương mại và các chứng từ có liên quan của lô hàng phù hợp với hàng hóa thực xuất.

2. Đối với hàng NK: Trị giá hải quan hàng NK là giá thực tế phải trả tính đến cửa khẩu nhập đầu tiên trên cơ sở áp dụng Hiệp định chung về thuế quan và thương mại hoặc theo các cam kết quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký kết. Cửa khẩu nhập đầu tiên được xác định như sau:

Đối với phương thức vận tải đường biển, đường hàng không, cửa khẩu nhập đầu tiên là cảng dỡ hàng ghi trên vận đơn.

Đối với phương thức vận tải đường sắt, cửa khẩu nhập đầu tiên là ga đường sắt liên vận quốc tế ở biên giới.

Đối với phương thức vận tải đường bộ, đường sông, cửa khẩu nhập đầu tiên là cửa khẩu biên giới nơi hàng hóa NK đi vào lãnh thổ Việt Nam.

Trước đây, theo quy định tại Nghị định 40/2007/NĐ-CP thì cửa khẩu nhập đầu tiên là cảng đích ghi trên vận tải đơn… Đối với loại hình vận chuyển đường bộ, đường sắt hoặc đường sông quốc tế thì cửa khẩu nhập đầu tiên là cảng đích ghi trên hợp đồng. Do đó, dẫn đến còn có cách hiểu khác nhau về việc xác định trị giá tính thuế.

Có cách hiểu cho rằng, trị giá tính thuế của hàng hóa NK bao gồm cước vận chuyển từ nước XK về đến cửa khẩu nhập đầu tiên của Việt Nam. Với cách hiểu này thì cước vận chuyển của hàng hóa NK từ nước XK đến Việt Nam chỉ tính đến điểm cập cảng đầu tiên và không tính đến phần cước vận chuyển nội địa từ cửa khẩu nhập đầu tiên của Việt Nam đến các địa điểm làm thủ tục hải quan trong nội địa.

Cách hiểu khác lại cho rằng, cước vận chuyển của hàng hóa NK phải tính từ nước XK đến địa điểm làm thủ tục hải quan (địa điểm thông quan). Theo cách hiểu này thì trị giá tính thuế của hàng hóa NK sẽ bao gồm cả cước vận chuyển nội địa từ cửa khẩu nhập đầu tiên đến địa điểm làm thủ tục hải quan hay nói cách khác khi xác định trị giá tính thuế cho hàng hóa NK làm thủ tục hải quan tại các điểm thông quan nội địa (ICD) sẽ phải cộng thêm cước phí vận tải từ cửa khẩu nhập đầu tiên của Việt Nam về đến ICD.

Thực tế, nếu xác định trị giá tính thuế theo cách hiểu thứ hai thì trị giá tính thuế hàng hóa NK khi làm thủ tục hải quan tại các ICD sẽ cao hơn trị giá tính thuế hàng hóa NK tại cửa khẩu nhập đầu tiên ở phần chênh lệch cước phí vận tải trong nội địa. Trong khi đó bản chất của phần cước phí trả cho việc vận chuyển từ cửa khẩu nhập đầu tiên đến ICD đều được thực hiện bởi lao động Việt Nam và phương tiện vận tải nội địa. Bên cạnh đó, để giảm áp lực thông quan hàng hóa tại các cảng biển như hiện nay, Nhà nước đã và đang tiến hành mở thêm những điểm thông quan nội địa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNK của DN. Do vậy, sẽ phát sinh bất cập: Hạn chế hiệu quả của các ICD, gây ùn tắc hàng hóa tại các cảng biển và tạo nên sự không bình đẳng về nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước giữa các DN NK cùng mặt hàng.

Do đó, để hạn chế bất cập nêu trên, Điều 20 Nghị định 08/2015/NĐ-CP đã quy định rõ nguyên tắc xác định trị giá hải quan, trong đó đã nêu rõ cách xác định “Cửa khẩu nhập đầu tiên” đối với từng phương thức vận tải đường biển, đường hàng không, đường sắt và đường bộ.

Có thể thấy, quy định như tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP đã khắc phục được bất cập hiện nay trong nguyên tắc xác định trị giá hàng hóa. Bởi việc quy định là cảng đích ghi trên vận tải đơn đã gây nhiều khó khăn cho DN. Hơn thế nữa, nhiều ý kiến cho rằng trị giá tính thuế nên tính từ cửa khẩu nhập đầu tiên sẽ hợp lý hơn.