Về Pơning nghe tiếng đàn Ân Zoưl của người Cơ Tu

	Chuyện về cây đa nở hoa gạo ở ngôi đền cổ ven sông Hồng
	Hoa Ban - Hoa của núi rừng Tây Bắc
	Ngay gần Hà Nội, những địa điểm du lịch nào đẹp nhất dịp 8/3
	Di tích Căng Bắc Mê

Hằng ngày, giữa lòng thung lũng nhỏ Pơning, Tình luôn giành thời gian để chơi đàn an zoưl và luôn thu hút mọi người trong làng.

Vào những ngày đầu Xuân 2020, chúng tôi ghé thăm nhà Pơloong Tình khi cô vừa đi trên rẫy về trên vai còn mang cái gùi nặng trĩu với những măng tươi và buồng chuối rừng ửng chín. Trong ngôi nhà sàn ấm áp giữa lòng thung lũng nhỏ Pơning, xã Lăng, vừa rót nước mời khách, Pơloong Tình vừa tâm sự về cây đàn ân zoưl và ý nghĩa của đàn ân zoưl trong đời sống tinh thần của người Cơ Tu. Tình chậm rãi khẩy nhịp nhẹ nhàng từng dây cho chúng tôi nghe khúc nhạc mang âm hưởng của một bài dân ca CơTu với ý nghĩa chào mừng khách đến nhà. Qua âm điệu đàn ân zoưl mà Pơloong Tình vừa chơi, những người lần đầu tiên như chúng tôi nghe qua cảm nhận được giai điệu thật da diết, lúc thánh thót, lúc trầm ấm, tạo nên một không gian văn hóa huyền ảo, làm thổn thức lòng người nghe nơi núi rừng Tây Giang.

Dù đã có nhiều chuyến công tác lên vùng đồng bào Cơ Tu, thế nhưng đây là lần đầu tiên, tôi được chứng kiến một thiếu nữ Cơ Tu đánh đàn ân zoưl hay như vậy. Pơloong Tình chia sẻ, đây là loại nhạc truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Năm lên 10 tuổi, em được ba tập bày đàn và em bắt đầu tập chơi đàn ân zoưl từ đó và say mê những âm thanh phát ra từ cây đàn ân zoưl tự lúc nào không biết. Đàn ân zoưl có thể chơi mọi lúc, mọi nơi nhưng thích nhất chỉ lúc sớm mai khi núi rừng thật yên tĩnh, người nghe ân zoưl mới có thể cảm nhận được nhiều hơn cái hồn của nhạc cụ này. Cũng theo theo Pơloong Tình, đàn ân zoưl của người Cơ Tu hơi giống đàn măng đôlin, nhưng đàn ân zoul nhỏ hơn, cần đàn cũng ngắn hơn và đàn chỉ có hai dây. Thân đàn ân zoưl được làm từ một thân cây gỗ bìn lin hoặc từ cây gỗ có dầu như chò, sơn đào... có tuổi trên 50 năm. Chỉ có những loại gỗ ấy, thì mới cho ân zoưl tiếng đàn hay. Dây đàn ân zoưl được làm từ một loại dây rừng se lại nhỏ bằng sợi dây cước. Đàn ân zoưl ngoài chức năng dùng để độc tấu, nó còn có thể sử dụng hòa tấu hoặc đệm cho các làn điệu dân ca Cơ Tu trong những dịp lễ hội của làng, cưới hỏi.

Với Pơloong Tình, mỗi ngày mà không đánh đàn an zoưl bởi nó đã gắn bó với người con gái Cơ Tu từ những ngày còn ở làng cũ.

Người Cơ Tu thường mang đàn ân zoưl lên rẫy để những giây phút thảnh thơi sẽ gảy đàn cho vơi đi nỗi buồn và sự mệt mỏi. Thanh niên trai làng Cơ Tu, thường dùng tiếng đàn ân zoưl để ngỏ lời yêu thương với người con gái mình thương, mỗi khi làng vào hội được mùa, lúa mới, ăn mừng mùa trỉa hạt, mùa đi săn, mùa con ong đi lấy mật, đến mùa bẻ măng... tất cả đều được hoà chung với những giai điệu trầm bổng, dặt dìu. Đàn ân zoưl gợi lên cho họ niềm vui về cuộc sống thanh bình, ấm no, sung túc.

Đối với người Cơ Tu huyện vùng cao Tây Giang (Quảng Nam), đàn ân zoưl không chỉ gắn liền với đời sống sinh hoạt mà còn là một trong những giá trị văn hoá dân gian truyền thống, thể hiện sâu nặng chất trữ tình đằm thắm, mượt mà, khoẻ khoắn, làm nên bản sắc riêng văn hóa Cơ Tu. Những âm thanh của đàn ân zoưl luôn mang vẻ đẹp tự nhiên của vùng cao bao la, hùng vĩ như nét tươi sáng và giản dị, làm say đắm, đong đầy hồn người Cơ Tu. Nếu có dịp đến xã Lăng, để cảm nhận và trải lòng mình với tiếng đàn ân zoưl của Pơloong Tình một ngày, để nhớ một lần trong đời được đến vùng Trường Sơn, chắc chắn sẽ đọng lại cho bạn những ấn tượng khó phai.

Khi chia tay, Pơloong Tình nói với chúng tôi, mỗi ngày mà em không đánh đàn an zoưl là nhớ lắm anh ơi. Và trong ánh mắt lưu luyến ấy, với Pơloong Tình vẫn đau đáu một nỗi niềm là làm thế nào để tiếng đàn ân zoưl của đồng bào Cơ Tu luôn được ngân nga trong gió núi mây ngàn, vang mãi nơi núi rừng Tây Giang.