Tuân thủ FTA thế hệ mới, cần cách làm mới về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật

Quốc hội đã nghe Chính phủ và cơ quan thẩm tra báo cáo về dự án Luật. Ảnh: Quốc hội

Đảm bảo tuân thủ cam kết theo các FTA

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, chiều 22/11/2024, Quốc hội đã nghe Chính phủ và cơ quan thẩm tra báo cáo về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC&QCKT.

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ cho biết, Luật TC&QCKT năm 2006 được xây dựng và ban hành trong bối cảnh Việt Nam đàm phán, gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Với yêu cầu phải hoàn thiện khung pháp lý về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đánh giá sự phù hợp, loại bỏ rào cản kỹ thuật trong thương mại không cần thiết, thúc đẩy thuận lợi hoá thương mại toàn cầu.

Qua thực tiễn hơn 17 năm thi hành, Luật đã đưa hoạt động trong lĩnh vực TC, QCKT được nâng lên cả về chất và lượng, nhưng cũng đã phát sinh một số hạn chế, bất cập cần xử lý.

Trong đó, Luật TC&QCKT chưa đáp ứng đầy đủ các quy định, cam kết về loại bỏ hàng rào kỹ thuật trong thương mại tại các FTA thế hệ mới.

Các quy định nhằm thúc đẩy xã hội hóa hoạt động TC, QCKT còn mờ nhạt, chưa khai thác, phát huy hiệu quả nguồn lực từ khu vực tư nhân.

Hơn nữa, các quy định về hoạt động đánh giá sự phù hợp chưa phù hợp với cam kết tại các FTA thế hệ mới.

Các quy định về trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, công bố TCVN, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN), quy chuẩn kỹ thuật địa phương (QCĐP) chưa đáp ứng hoàn toàn yêu cầu của thực tiễn.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt. Ảnh: Quốc hội

Vì thế, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, việc xây dựng dự án Luật sửa đổi nhằm hoàn thiện thể chế để thúc đẩy hoạt động TC, QCKT đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thúc đẩy hội nhập quốc tế sâu rộng.

Trong đó tập trung hoàn thiện các quy định đảm bảo tuân thủ cam kết thực hiện Hiệp định WTO/TBT và các FTA thế hệ mới.

Phù hợp với thông lệ quốc tế liên quan đến khái niệm, thuật ngữ, chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia, hạ tầng chất lượng quốc gia.

Minh bạch hóa về hàng rào kỹ thuật trong thương mại, lập báo cáo đánh giá tác động của quy chuẩn kỹ thuật, cung cấp dịch vụ đánh giá sự phù hợp xuyên biên giới.

Cần tư duy mới, cách làm mới về quản lý chất lượng

Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi.

Việc sửa đổi Luật lần này sẽ đáp ứng yêu cầu hội nhập, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, tạo lập môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, thúc đẩy phát triển thị trường thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia.

Các đại biểu Quốc hội tham gia thảo luận tại tổ. Ảnh: Quốc hội

Tại các phiên thảo luận tổ, ý kiến của các đại biểu Quốc hội cũng tán thành với việc sửa đổi Luật TC&QCKT.

Đại biểu Nguyễn Phương Tuấn (đoàn Kiên Giang) cho biết, tiêu chuẩn hóa là một trong những công cụ giúp quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ một cách hiệu quả.

Theo đại biểu, Việt Nam đã tham gia hơn 10 FTA thế hệ mới, nên cần tư duy mới, cách làm mới về quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa dựa trên hoạt động tiêu chuẩn hóa, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần làm rõ lý do tại sao Việt Nam lại có tiêu chuẩn quốc gia và quy chuẩn quốc gia cùng tồn tại, trong khi qua thông tin nghiên cứu thì rất ít quốc gia ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Ngoài ra, đại biểu Trần Văn Tiến (đoàn Vĩnh Phúc) cho rằng, nguồn lực cho xây dựng TCVN hiện nay chủ yếu từ ngân sách nên rất hạn chế, do đó cần rà soát, quy định đầy đủ, chi tiết hơn về chính sách xã hội hóa trong hoạt động xây dựng, phổ biến, áp dụng tiêu chuẩn.

Trong đó, nghiên cứu quy định các chính sách, cơ chế ưu đãi cụ thể như hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất… cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia hoạt động tiêu chuẩn hóa, nhất là đối với các lĩnh vực mới như: kiểm kê, xác nhận khí thải nhà kính; phát triển bền vững, năng lượng sạch…