Trình dự án Luật thay thế "Luật 69", nâng cao tính tự chủ của doanh nghiệp nhà nước

Toàn cảnh phiên họp Quốc hội sáng 23/11/2024. Ảnh: Quốc hội

Tăng cường phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình

Theo chương trình Kỳ họp thứ 8, tại phiên họp ngày 23/11/2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đã trình bày Tờ trình về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN.

Đây được nhận định là một trong những dự án luật khó, tác động lớn nên đã được Bộ Tài chính xây dựng, tổ chức nhiều hội nghị lấy ý kiến chuyên gia và DNNN, để tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện và trình Quốc hội xem xét, thảo luận tại Kỳ họp này.

Theo Phó Thủ tướng Lê Thành Long, dự án Luật nhằm kịp thời khắc phục những hạn chế, tồn tại của Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN hiện hành tại Luật số 69/2014/QH13 (Luật 69), bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật Việt Nam.

Theo tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN gồm 8 chương và 62 điều, với nhiều điểm mới hơn so với Luật 69 cũ.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long trình bày Tờ trình. Ảnh: Quốc hội

Trong đó, điều chỉnh phạm vi theo hướng không quy định cụ thể nội dung “sử dụng vốn, tài sản tại DN” mà theo hướng “đầu tư vốn nhà nước tại DN”.

Các quy định về huy động vốn; mua, bán, sử dụng tài sản cố định; quản lý nợ phải thu, phải trả được giao cho DN quyết định nhằm xác định rõ Nhà nước là chủ sở hữu đầu tư vốn, quản lý theo phần vốn góp tại DN, không can thiệp hành chính vào hoạt động của DN; tăng cường phân cấp mạnh gắn với trách nhiệm giải trình của DN.

Thẩm tra về dự thảo Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban TCNS của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Ủy ban TCNS cơ bản tán thành với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN thay thế Luật 69.

Theo đó, quy định của dự thảo Luật sẽ góp phần thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN.

Đồng thời đảm bảo DNNN hoạt động theo cơ chế thị trường, tôn trọng và nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DN; tăng cường kiểm tra, giám sát của nhà nước trong quản lý, đầu tư vốn tại DN.

Hơn nữa, đa số ý kiến tán thành với quan điểm cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trong hoạt động quản lý, đầu tư vốn nhà nước tại DN gắn với phân công rõ, phân cấp mạnh cho cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước và DN.

Cũng như tách bạch, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn với hoạt động sản xuất kinh doanh của DN được nêu tại Tờ trình của Chính phủ.

Chủ nhiệm Ủy ban TCNS của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quốc hội

Nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN

Tuy nhiên, theo báo cáo thẩm tra, một số nội dung tại dự thảo Luật cần được tiếp tục sửa đổi để tháo gỡ những tồn tại, vướng mắc hiện nay.

Chẳng hạn, Uỷ ban TCNS nhận thấy, quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của DN trong dự thảo luật chưa bao quát hết các loại hình DN.

Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo cần bổ sung quy định phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn theo nhóm, quy mô, loại hình DN, trong đó lưu ý có quy định riêng đối với một số loại hình DN đặc thù như DN công ích, DN quốc phòng, an ninh...

Về quyết định chiến lược, kế hoạch, danh mục cơ cấu lại vốn, dự thảo Luật đã quy định các DN có vốn nhà nước đầu tư giữ vai trò chủ đạo, vị trí then chốt của nền kinh tế, DN quản lý hạ tầng quan trọng quốc gia, các DN hoạt động theo hình thức nhóm công ty gồm tập đoàn kinh tế, tổng công ty, công ty mẹ, công ty con phải xây dựng và được phê duyệt chiến lược kinh doanh của DN.

Các DN có vốn nhà nước đầu tư còn lại không phải xây dựng và phê duyệt chiến lược kinh doanh theo quy định của Luật này.

Theo báo cáo thẩm tra, đa số ý kiến nhất trí với dự thảo Luật, qua đó nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN, đồng thời, cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cho người dân và DN.

Tuy nhiên, đề nghị cần bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện, trong đó làm rõ hơn thẩm quyền phê duyệt chiến lược kinh doanh của từng cơ quan, tổ chức.

Về phân phối lợi nhuận và sử dụng Quỹ, Ủy ban TCNS nhận thấy, trích lập tối đa 50% lợi nhuận sau thuế vào Quỹ đầu tư phát triển để tại DN có 100% vốn nhà nước đầu tư là phù hợp.

Nhưng đề nghị cần quy định cụ thể về thẩm quyền, quyết định, phạm vi, nội dung sử dụng Quỹ, đảm bảo nguyên tắc vốn nhà nước sau khi đã đầu tư tại DN được xác định là tài sản, vốn của DN.

Ủy ban TCNS cơ bản tán thành với nguyên tắc sắp xếp, cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại DN nêu tại Dự thảo Luật.

Song đề nghị bổ sung một số nguyên tắc, đảm bảo đúng tinh thần của Nghị quyết số 12-NQ/TW như: áp dụng các phương pháp định giá tài sản tiên tiến phù hợp với cơ chế thị trường; bổ sung quy định xử lý các trường hợp định giá thấp, gây thất thoát vốn nhà nước…90