Tìm đường khai thông xuất khẩu sang thị trường Đông Âu

Thị trường tiềm năng

Theo đánh giá của các chuyên gia, hiệp hội và doanh nghiệp (DN) tại Diễn đàn thương mại Việt Nam- Đông Âu do Bộ Công Thương tổ chức ngày 8/5 tại TPHCM, thị trường Đông Âu có nhiều tiềm năng vì đây từng là thị trường truyền thống của Việt Nam. Khu vực này cũng có nhiều người Việt sinh sống nên có các kênh đáng tin cậy để đưa hàng hóa vào thị trường này. Năm 2018, XK sang hầu hết các thị trường Đông Âu đều tăng trưởng tốt Đặc biệt XK sang Hungary và Ba Lan tăng trưởng mạnh, lần lượt là 93,8% và 71,9%.

Một số mặt hàng Việt Nam đang XK tương đối thuận lợi sang thị trường này như cà phê, sản phẩm mây tre, cói thảm…XK cà phê sang Nga chiếm tới 5,25% tổng kim ngạch XK cà phê của Việt Nam, đây cũng là mức tỷ trọng cao nhất mà một mặt hàng đạt được ở 1 thị trường Đông Âu.

Đặc biệt XK nhóm hàng điện tử như máy tính điện tử và linh kiện có sự tăng trưởng tốt (ví dụ XK sang Ba Lan tăng tới trên 264%, sang Hungary tăng 117,7% trong năm 2018 so 2017). XK sắt thép sang Nga và Ukraina tăng mạnh (75% và 84%). XK gỗ và sản phẩm từ gỗ sang CH Séc cũng tăng mạnh (tăng 117%). XKhạt tiêu và gạo tăng trưởng tốt về lượng sang Ba Lan.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cũngcho thấynăm 2018, tổng kim ngạch thương mại hai giữa Việt Nam với các nước khu vực Đông Âu đạt 10,1 tỷ USD. Tuy chỉ chiếm 2,65% trong tổng kim ngạch XK hàng hóa của Việt Nam nhưng tốc độ tăng trưởng, tăng 30,53% so với năm 2017, trong đó XK đạt 6,5 tỷ USD (tăng 28,67%) và nhập khẩu đạt 3,6 tỷ USD (tăng gần 33,97%).

Đánh giá dung lượng thị trường Đông Âu, bà Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ cho biết, thị trường các nước khu vực Đông Âu còn nhiều tiềm năng, có mức phát triển GDP trung bình tương đối cao, các mặt hàng tiêu dùng ở đây không có nhiều các tiêu chuẩn khắt khe nhưng các nước Tây Âu.

Chẳng hạn với thị trường Liên bang Nga, trong 3 tháng đầu năm 2019, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam -Liên bang Nga đạt 1,13 tỷ USD, tăng 10,65 % so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, XKtừ Việt Nam sang Nga đạt 680,9 triệu USD, tăng 25,3% so với cùng kỳ năm 2018.

Tươngtự tại thị trường Slovakia, mặt hàng XK chính của Việt Nam sang Slovakia vẫn là các mặt hàng XK truyền thống như giầy dép, hàng may mặc, thủy hải sản, máy công nghiệp, phụ tùng máy và thiết bị điện... Dù giá trị kim ngạch XK sang Slovakia tuy không cao so với các thị trường lớn khác trên thế giới, nhưng luôn có vị trí quan trọng, là bàn đạp thích hợp vào thị trường Visegrad/Đông Âu.

Là địa phương có nhiều sản phẩm XK vào Đông Âu, ông Phạm Thiện Nghĩa, Phó Chủ tịchUBND tỉnh Đồng Tháp cho biết,nhiều DN tại Đồng Tháp đã thiết lập mối giao thương với thị trường tiềm năng này. Trong năm 2018 vừa qua, tổng kim ngạch XK của Tỉnh sang khối Đông Âu đạt hơn 27 triệu USD, tăng gấp đôi so với năm 2017.

Còn nhiều thách thức

Tuy có nhiều tiềm năng nhưng theo đánh giá của các chuyên gia và DN, thị trường Đông Âu cũng chỉ chiếm một tỷ trọng rất nhỏ trong XK hàng hóa của Việt Nam. Nguyên nhân là do dung lượng thị trường hiện vẫn nhỏ hơn so với các khu vực thị trường khác; Các đơn hàng vẫn nhỏ lẻ, chưa có nhiều đơn hàng lớn; Các DN Việt Nam vẫn chưa thông suốt được về một số quy định về nhập khẩu vào nước bạn, dẫn đến khó khăn trong quá trình giao thương. Hệ thống logistics phục vụ giao thương với Đông Âu chưa tốt; Hệ thống kênh phân phối cho hàng hóa Việt Nam vào Đông Âu chưa hiệu quả, cần được đổi mới…Do đó, nhiều mặt hàng XK của Việt Nam chưa tăng được doanh thu XK vào thị trường này. Một số mặt hàng thậm chí đã có kim ngạch giảm như XK gạo sang Nga, Ukraina giảm mạnh, XK thủy sản sang Séc và Nga giảm, XK cao su sang Séc giảm cả lượng và trị giá…

Do vậy để khai thác tốt thị trường này, đại diện các Hiệp hội, DN đề xuất cần có những cuộc kết nối hai bên để DN Việt biết thị trường này cần những sản phẩm gì, cụ thể ra sao và qua đó đưa ra kế hoạch sản xuất phù hợp… Ngoài ra, Bộ Công Thương cần hỗ trợ xây dựng các trung tâm giới thiệu sản phẩm, theo từng nhóm lĩnh vực ngành hàng để DN hiểu cụ thể.

Cụ thể, theo ý kiến của Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, hiện nay, Việt Nam đã có FTA với Liên minh Kinh tế Á-Âu (FTA EAEU) và nhiều nước Đông Âu đã gia nhập khối EU, vì vậy chính sách thương mại và các vấn đề về pháp lý, rào cản kỹ thuật, thủ tục xuất nhập khẩu sẽ thực hiện theo các quy định FTA EAEU và EVFTA. Tuy nhiên, riêng đối với các nước Đông Âu, cần lựa chọn những ngành hàng XK phù hợp, tránh những mặt hàng có sản xuất và được bảo hộ tại các nước Đông Âu. Khuyến khích sử dụng mạng lưới các DN người Việt đang hoạt động tại các nước Đông Âu. Hỗ trợ hoạt động xúc tiến thương mại và phát triển thị trường khác ở mức cao hơn so với các nước Tây Âu phát triển…