Thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: T.D

Chiều 25/11, tại Hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về "Thực trạng, thách thức và giải pháp tiêu dùng thuốc lá tại Việt Nam" do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức, các đại biểu cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp so với các nước phát triển.

Phát biểu tại hội thảo, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trường Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, theo số liệu điều tra, thống kê của Bộ Y tế, hiện nay Việt Nam vẫn nằm trong số 15 quốc gia sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam giảm chậm và còn cao. Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng) ở các thành phố có xu hướng tăng, nhất là đối tượng học sinh, sinh viên, giới trẻ.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế thông tin, ước tính số người hiện đang hút thuốc lá tại Việt Nam khoảng 15,4 triệu người. Việc sử dụng thuốc lá khiến khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dự báo đến năm 2030 sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện.

Việc sử dụng nhiều thuốc lá cũng sẽ kéo theo nhiều gánh nặng về kinh tế. Người hút đã bỏ ra khoảng 49.000 tỷ đồng/năm để mua thuốc lá (ước tính từ tổng tiêu thụ năm 2020). Chi phí điều trị 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa, hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra, trên thế giới khoảng 1-2% GDP, tại Việt Nam khoảng 1% GDP…

Thế nhưng hiện nay thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp. Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá của Việt Nam là 75% giá xuất xưởng. Nếu tính trên giá bán lẻ mức thuế này chỉ chiếm 39%.

Việt Nam là nước có mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá gần thấp nhất trong khu vực ASEAN (chỉ cao hơn Campuchia, Lào và Myanmar) và rất thấp so với các nước phát triển.

TS Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết vô cùng ngạc nhiên vì thuốc lá ở Việt Nam rẻ đến mức khó tin. Điều này đồng nghĩa với việc giá cả không phải là rào cản đối với giới trẻ trong việc hình thành thói quen hút thuốc lá.

Theo đó, việc tăng thuế thuốc lá sẽ là cách nhanh nhất và tiết kiệm chi phí nhất để đạt được hiệu quả. Việc này sẽ làm cho việc bắt đầu cũng như tiếp tục hút thuốc ở những người trẻ trở nên khó khăn hơn, bà Angela nhấn mạnh.

Đồng quan điểm ThS Đào Thế Sơn, Trường ĐH Thương Mại cho rằng thuế là chính sách kiểm soát thuốc lá hiệu quả nhất, nhưng Việt Nam có lộ trình tăng thuế ở mặt hàng này chậm, thu nhập của người dân tăng nhanh hơn so với giá thuốc. Bên cạnh đó, các mức tăng thuế cũng không đủ lớn, chi phí người dân phải trả cho một bao thuốc gần như không thay đổi sau 10 năm.