Thu phí tự động không dừng: Vì sao nhà đầu tư băn khoăn?

	Sẽ triển khai thu phí tự động không dừng 44 trạm trong năm 2019
	Dừng thu phí trạm BOT Hà Nội – Bắc Giang nếu chậm ký hợp đồng triển khai thu phí tự động không dừng
	Thủ tướng yêu cầu báo cáo tình hình thu phí tự động không dừng
	Thu phí tự động không dừng: Quyết tâm hoàn thành trong năm 2019

Đến hết tháng 5/2019 đã triển khai được 28 trạm với 115 làn, đã vận hành thương mại 27 trạm với 111 làn, đang vận hành thử nghiệm 4 làn. Ảnh: S.T.

Một trong số đó là do các hợp đồng BOT đã ký trước đây không có chủ trương áp dụng thu phí không dừng, để triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng (ETC) cần ký phụ lục hợp đồng BOT đối với tất cả các nhà đầu tư BOT. Vậy vì sao các nhà đầu tư lại chậm trong việc ký phụ lục hợp đồng ETC?

BOT đã ký không có chủ trương áp dụng ETC

Theo báo cáo của Tổng cục Đường bộ Việt Nam, tính đến thời điểm hiện tại, giai đoạn 1 của dự án có 44 trạm với tổng số 620 làn, bao gồm 26 trạm trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên và 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ khác được bổ sung vào dự án. Trong đó, Công ty TNHH Thu phí tự động VETC lắp đặt 27 trạm với tổng số 187 làn. Tổng công ty Đầu tư và phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) và nhà đầu tư BOT lắp đặt trên 430 làn vận hành thương mại. Đến hết tháng 5/2019 đã triển khai được 28 trạm với 115 làn, đã vận hành thương mại 27 trạm với 111 làn, đang vận hành thử nghiệm 4 làn.

Giai đoạn 2 của dự án thu phí tự động không dừng do Bộ Giao thông vận tải triển khai có tổng số 33 trạm thu phí, bao gồm 10 trạm trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên và 23 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ khác. Theo Bộ Giao thông vận tải, dự án thu phí không dừng giai đoạn 2 đã hoàn thành việc đấu thầu và lựa chọn được liên danh thực hiện dự án là Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) từ tháng 5/2019. Dự kiến sẽ lắp đặt và vận hành các trạm trong năm 2019 theo đúng chỉ đạo của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện thu phí tự động không dừng đang gặp phải một số khó khăn. Một trong số đó là do các hợp đồng BOT đã ký trước đây không có chủ trương áp dụng thu phí không dừng, để triển khai hệ thống ETC cần ký phụ lục hợp đồng BOT đối với tất cả các nhà đầu tư BOT.

Liên quan đến vấn đề này, đại diện các nhà đầu tư công trình giao thông - Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) cho biết, VARSI hoàn toàn ủng hộ chủ trương triển khai thu phí tự động không dừng của Chính phủ nhưng không đồng tình cách triển khai hiện nay của Tổng cục Đường bộ Việt Nam. Việc Bộ Giao thông vận tải chủ động lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ ETC và yêu cầu các doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư ký phụ lục hợp đồng BOT để điều chỉnh nội dung này (bao gồm cả việc ấn định % doanh thu phải trích lại từ doanh thu BOT cho đơn vị vận hành ETC) đang có những bất cập và khó khăn nhất định.

Băn khoăn về mức trích %

Phân tích kĩ hơn về vấn đề này, ông Trần Văn Thế, Phó Chủ tịch VARSI cho biết, những bất cập mà các doanh nghiệp phản ánh về VARSI bao gồm, thứ nhất là việc thỏa thuận giữa nhà đầu tư với các đơn vị thu phí tự động không dừng là chưa có, trong khi đó Bộ Giao thông vận tải lại tự thỏa thuận với đơn vị thu phí mà không hề có sự tham gia từ phía các nhà đầu tư trong việc ký kết hợp đồng áp dụng công nghệ thu phí tự động không dừng. Khi điều chỉnh Hợp đồng dự án BOT cũng như thay đổi các yếu tố ảnh hưởng đến Hợp đồng thế chấp, thay đổi các quyền và nghĩa vụ của các bên trong Hợp đồng BOT, Hợp đồng tín dụng và Hợp đồng thế chấp thì các bên phải thoả thuận với nhau về sự thay đổi đó để đảm bảo quyền và lợi ích của các bên trong Hợp đồng cũng như tuân thủ nguyên tắc bình đẳng, thoả thuận trong giao kết Hợp đồng của Bộ luật Dân sự.

Vấn đề thứ hai là Bộ Giao thông vận tải cũng như đơn vị cung cấp hệ thống thu phí không dừng yêu cầu các nhà đầu tư bàn giao trạm thu phí cho đơn vị cung cấp thu phí không dừng quản lý và vận hành. Điều này gặp rất nhiều bất cập, đặc biệt là các trạm thu phí, các tài sản hình thành từ dự án đã được thế chấp tại ngân hàng nên khi bàn giao phải được sự thống nhất của ngân hàng.

“Bất cập thứ ba là việc Bộ Giao thông vận tải và đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng ấn định mức trích % từ doanh thu để hoàn trả cho công nghệ thu phí không dừng đó. Trong khi, các doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư BOT hoàn toàn có thể tự triển khai lắp đặt và vận hành thiết bị thu phí tự động không dừng tại trạm theo các tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ do cơ quan nhà nước ban hành. Chính vì vậy, phía nhà đầu tư đề xuất đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí không dừng chỉ cung cấp thiết bị công nghệ cho nhà đầu tư tự lắp đặt và trả tiền thiết bị, không tính % tỉ lệ doanh thu phải hoàn trả cho đơn vị cung cấp dịch vụ”, ông Thế nhấn mạnh.

Đáng chú ý đây cũng là lần đầu tiên các nhà đầu tư BOT thông qua một hiệp hội chính thức phản ứng với Bộ Giao thông vận tải và Tổng cục Đường bộ về việc triển khai thu phí tự động không dừng sau hơn 4 năm chủ trương này được triển khai.

Cho ý kiến về vấn đề này, trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, việc xuất hiện tình trạng chỉ 1, 2 đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng đã dẫn tới độc quyền, không có lựa chọn cho nhà đầu tư BOT, nên nhiều nhà đầu tư không muốn làm. Nhà đầu tư BOT cảm thấy không công bằng, không có lựa chọn. Điều này đã dẫn đến việc triển khai thu phí tự động không bị chậm.