Thoát "vùng trũng" tăng trưởng từ đẩy mạnh liên kết vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Diễn đàn: Liên kết doanh nghiệp thúc đẩy phát triển bền vững vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Ảnh: H.D

Thiếu năng lực kết nối giao thông nên "gần nhà xa ngõ"

Phát biểu tại Diễn đàn “Liên kết doanh nghiệp thúc đẩy phát triển bền vững vùng trung du và miền núi Bắc Bộ”, do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ đạo, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức vào chiều 27/09, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI cho biết, vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước.

Theo ông Phòng, đây là vùng có nhiều tiềm năng, lợi thế, thuận lợi kết nối giao thương với Trung Quốc và ASEAN để phát triển kinh tế biên mậu. Hơn nữa, đây cũng là vùng giàu tài nguyên, khoáng sản; thuận lợi phát triển nông, lâm nghiệp, thủy sản; hội tụ đầy đủ nhiều tiềm năng du lịch đặc sắc…

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch VCCI cũng nhìn nhận, tiềm năng, lợi thế của vùng vẫn chưa được khai thác hợp lý và phát huy hiệu quả. Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ vẫn là "vùng trũng" trong phát triển và là "lõi nghèo" của cả nước, liên kết vùng còn chưa chặt chẽ.

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đã có nhiều đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của cả nước song quy mô còn khiêm tốn (chỉ chiếm khoảng 8-9% GRDP cả nước), chưa địa phương nào trong Vùng tự cân đối được ngân sách, phát triển vùng ở nhiều lĩnh vực còn thấp hơn mức trung bình cả nước. Tỷ lệ nghèo đa chiều của Vùng năm 2022 là 22%, gấp gần 3 lần bình quân cả nước.

Hơn nữa, về doanh nghiệp, các tỉnh vùng Trung du miền núi Bắc Bộ mới chỉ có mật độ doanh nghiệp chưa bằng 1/3 mức trung bình của cả nước. Tính đến hết năm 2022 toàn vùng mới chỉ có 39.341 doanh nghiệp. Và có tới 8 tỉnh trong Vùng góp mặt trong nhóm 10 tỉnh có số doanh nghiệp hoạt động thấp nhất cả nước.

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân khiến đây vẫn là “vùng trũng” là do năng lực kết nối giao thông, bao gồm cả trục dọc và trục ngang còn nhiều hạn chế, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, mới chỉ nghiêng về giao thông đường bộ, dẫn đến tình trạng các địa phương trong vùng như những người hàng xóm "gần nhà xa ngõ", muốn từ Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên đến Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ nhanh nhất chỉ có cách đi về Hà Nội rồi quay ngược lại vì thiếu trục giao thông ngang kết nối giữa hai địa phương.

Liên kết để hình thành cực tăng trưởng

Trước những thách thức này, Phó Chủ tịch VCCI cho hay, trong các nghị quyết của Đảng và Chính phủ đã đề cập rất nhiều điểm mới. Vi thế, tư duy mới, tầm nhìn mới, lộ trình phát triển mới, vận hội mới… chính là nền tảng quan trọng, giúp “vùng lõi nghèo” miền núi Bắc Bộ phát triển đột phá trong thời gian tới.

Do đó, ông Hoàng Quang Phòng khẳng định, liên kết chặt chẽ là khi không chỉ chính quyền mà ngay cả doanh nghiệp cùng chung tay xây dựng một quy hoạch chung cho toàn vùng. Liên kết để hình thành một số cực tăng trưởng và trung tâm kinh tế của Vùng, song hành với phát triển hành lang kinh tế, gắn với hệ thống giao thông kết nối, cùng với đó là gắn tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương trong vùng, tránh cạnh tranh lẫn nhau bằng mọi giá.

Từ góc độ địa phương, để hiện thực được mục tiêu xây dựng Lào Cai thành trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam, Trung Quốc, ông Hoàng Quốc Khánh, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lào Cai cho hay, tỉnh đang đẩy nhanh việc triển khai các dự án lớn về hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không để thúc đẩy liên kết vùng.

Chẳng hạn như đầu tư dự án đầu tư đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai đoạn Yên Bái - Lào Cai theo quy mô 4 làn xe vào năm 2023 và hoàn thiện quy mô 6 làn xe vào năm 2030. Ông Khánh cũng kiến nghị Chính phủ hỗ trợ tỉnh hoàn thành và đưa vào khai thác cảng hàng không Sa Pa trước năm 2030; sớm cho nghiên cứu quy hoạch dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng khổ đường 1.435mm, vì đây là tuyến đường kết nối vận tải đường sắt với Trung Quốc và từ đó kết nối với đường sắt các nước Á - Âu…

Tương tự, ông Phan Thế Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang cũng đề nghị các địa phương trong vùng thúc đẩy liên kết khu vực động lực, các chuỗi liên kết, chuỗi sản phẩm. Đồng thời, định hướng liên kết các chuỗi kinh tế, các chuỗi sản phẩm mang tầm quy mô vùng, chú trọng tạo sự liên kết trong phát triển đô thị và nông thôn, gắn với khu công nghiệp, khu kinh tế cửa khẩu.

Còn tại Tuyên Quang, với tiềm năng thương mại về hấp thụ và lưu giữ cac-bon của rừng, ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang kiến nghị, các bộ ngành tham mưu cho Chính phủ sớm có khung khổ pháp lý cho việc phát hành chứng chỉ cac-bon và tham gia thị trường các bon để tỉnh có thêm phần nguồn lợi, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, từ đó phát triển rừng bền vững.