Thách thức trong công tác chuyển đổi số ngành Hải quan

Công chức Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng (Cục Hải quan Hà Tĩnh) giám sát hàng hóa qua hệ thống trực tuyến. Ảnh minh họa: H.Nụ

Thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng

Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là việc triển khai các hệ thống công nghệ mới mà còn là quá trình thay đổi tư duy, phương pháp làm việc và cách thức tổ chức. Để thực hiện được điều này, công chức Hải quan cần có một nền tảng vững chắc về công nghệ thông tin, bao gồm các kiến thức về phân tích dữ liệu, an ninh mạng và quản lý hệ thống. Thế nhưng, do nguồn lực hạn chế và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, nhiều công chức vẫn đang hoạt động trong môi trường truyền thống và chưa có cơ hội tiếp cận với các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin.

Sự thiếu hụt này không chỉ dẫn đến những khó khăn trong việc áp dụng các công nghệ mới mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả và độ tin cậy của quy trình nghiệp vụ hải quan. Những công chức không được đào tạo đầy đủ có thể gặp khó khăn trong việc sử dụng các hệ thống thông quan điện tử, phần mềm quản lý dữ liệu hay các công cụ phân tích tiên tiến, từ đó dẫn đến sai sót trong quá trình nhập liệu và xử lý hồ sơ. Điều này không chỉ làm gia tăng thời gian thông quan mà còn có thể tạo ra rủi ro cho an ninh thương mại của quốc gia.

Hơn nữa, tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng cũng tạo ra một khoảng cách lớn trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ mà ngành Hải quan cung cấp cho doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên, đây cũng là một cơ hội để ngành Hải quan xem xét và tái cấu trúc chương trình đào tạo nguồn nhân lực của mình. Việc đầu tư vào đào tạo và phát triển kỹ năng cho công chức Hải quan không chỉ là một giải pháp ngắn hạn mà còn là một chiến lược dài hạn, nhằm tạo ra một lực lượng lao động đủ khả năng đáp ứng những yêu cầu mới trong thời đại số hóa. Các chương trình đào tạo có thể bao gồm các khóa học về công nghệ thông tin, an ninh mạng, quản lý dữ liệu, và kỹ năng mềm, giúp công chức hải quan không chỉ nâng cao năng lực chuyên môn mà còn cải thiện khả năng thích ứng và đổi mới.

Trong tầm nhìn xa hơn, việc phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng cao không chỉ mang lại lợi ích cho ngành Hải quan mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia. Khi ngành Hải quan có một đội ngũ công chức chuyên nghiệp, am hiểu công nghệ sẽ tạo ra một môi trường làm việc hiện đại, chuyên nghiệp và hiệu quả, đồng thời góp phần vào việc xây dựng lòng tin từ phía doanh nghiệp và người dân. Sự chuyển mình này không chỉ là thách thức mà còn là động lực để ngành Hải quan tiếp tục phát triển và khẳng định vai trò quan trọng của mình trong nền kinh tế toàn cầu.

Chi phí đầu tư cao

Việc chuyển đổi số trong ngành Hải quan không chỉ là một bước tiến cần thiết mà còn là một cuộc cách mạng đầy thách thức. Một trong những rào cản lớn nhất mà các cơ quan Hải quan đang phải đối mặt chính là chi phí đầu tư cao. Triển khai công nghệ mới không chỉ đòi hỏi một khoản đầu tư lớn về tài chính mà còn cần thời gian để nghiên cứu, phát triển và ứng dụng, đồng thời đào tạo nhân lực để đáp ứng những thay đổi này. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước có hạn và các yêu cầu về cải cách hành chính ngày càng cao, việc cân đối giữa các nhu cầu tài chính trở thành một nhiệm vụ không hề đơn giản.

Để thực hiện thành công quá trình chuyển đổi số, cơ quan Hải quan cần phải xác định rõ các nguồn tài trợ phù hợp và khả thi. Điều này bao gồm việc khai thác các nguồn lực tài chính từ ngân sách nhà nước, đồng thời tìm kiếm các cơ chế hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, quỹ phát triển hoặc hợp tác với khu vực tư nhân. Sự phối hợp giữa các bên liên quan không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính mà còn tạo ra những cơ hội hợp tác mới, đưa đến những sáng kiến sáng tạo và giải pháp hiệu quả hơn trong việc triển khai công nghệ.

Chi phí đầu tư không chỉ dừng lại ở việc mua sắm thiết bị và phần mềm mà còn bao gồm các chi phí liên quan đến việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, bảo trì hệ thống, đặc biệt là đào tạo nhân lực. Việc đầu tư cho đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cũng là một phần quan trọng không thể thiếu trong kế hoạch chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, cơ quan Hải quan cần phải có một kế hoạch chi tiết để quản lý và giám sát các khoản đầu tư này.

Hơn nữa, việc cân nhắc chi phí đầu tư không chỉ nên dừng lại ở khía cạnh ngắn hạn mà cần phải xem xét dưới góc độ dài hạn. Những khoản đầu tư ban đầu có thể cao, nhưng nếu được thực hiện đúng cách, lợi ích mang lại từ việc nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu sai sót và tăng cường tính minh bạch sẽ giúp ngành Hải quan phục hồi chi phí và tạo ra giá trị bền vững trong tương lai. Sự cải thiện trong quy trình nghiệp vụ sẽ không chỉ làm tăng sự hài lòng của doanh nghiệp và người dân mà còn góp phần vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Tóm lại, mặc dù chi phí đầu tư cao là một thách thức không nhỏ đối với ngành Hải quan trong quá trình chuyển đổi số, nhưng nếu được giải quyết một cách hiệu quả, điều này sẽ tạo ra cơ hội lớn cho sự phát triển bền vững. Việc xác định và tối ưu hóa các nguồn tài trợ, cùng với việc xây dựng một kế hoạch đầu tư bài bản, sẽ là những yếu tố quyết định giúp ngành Hải quan vượt qua giai đoạn chuyển giao này và khẳng định được vai trò quan trọng của mình trong nền kinh tế.