Tạo cơ chế khuyến khích đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính

Toàn cảnh hội nghị tập huấn ngày 11/11. Ảnh: TL.

Đầu mối đơn vị sự nghiệp công lập giảm 13,2%

Chia sẻ tại Hội nghị, ông Nguyễn Trường Giang, Vụ trưởng Vụ Tài chính hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, cơ chế tự chủ với đơn vị sự nghiệp công lập là vấn đề được Đảng, Quốc hội và Chính phủ rất quan tâm. Đã có nhiều văn bản chỉ đạo được ban hành như: Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; Nghị quyết số 08/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương.

Để thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, ngày 16/09/2022, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 56/2022/TT-BTC hướng dẫn cụ thể một số nội dung còn vướng mắc khi triển khai Nghị định số 60/2021/NĐ-CP. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 1/11/2022 và thực hiện từ năm ngân sách 2023.

Lãnh đạo Vụ Tài chính hành chính sự nghiệp cho biết, trong suốt 5 năm qua, các bộ, ngành, địa phương đã có nhiều nỗ lực trong triển khai rà soát, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo thống nhất, đồng bộ, phát huy hiệu quả năng lực hiện có của mỗi đơn vị, phù hợp với khả năng đầu tư và đặc điểm của từng lĩnh vực, địa phương.

Về thực hiện chỉ tiêu giảm đầu mối đơn vị sự nghiệp công lập, tính đến thời điểm 31/12/2021, số lượng đơn vị sự nghiệp công lập trong các bộ, ngành, địa phương là 48.055 đơn vị, giảm 7.306 đơn vị, tương ứng giảm 13,2% so với năm 2015, trong đó, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc bộ, ngành, cơ quan Trung ương giảm 8,5%, thuộc địa phương giảm 13,3%.

Số lượng người làm việc hưởng lương từ ngân sách nhà nước trong các đơn vị sự nghiệp công lập (biên chế, viên chức) năm 2021 là 1.789.585 người, giảm 11,67% so với năm 2015, vượt mục tiêu giảm 10% theo Nghị quyết số 19-NQ/TW năm 2017 về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Về thực hiện tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập, trong tổng số 48.055 đơn vị sự nghiệp, có 3.135 đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên trở lên, tương ứng tỷ lệ 6,6% tổng số đơn vị sự nghiệp công lập của bộ, ngành, địa phương, chưa đạt mục tiêu theo là đến năm 2021 có 10% đơn vị tự chủ tài chính; 8.922 đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (chiếm tỷ lệ 18,7%), nhưng mức độ tự bảo đảm một phần còn thấp; 35.687 đơn vị do ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên (chiếm tỷ lệ 74,7%).

5 điểm mới trong Nghị định 60/2021/NĐ-CP

Làm rõ những nội dung đổi mới của Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập so với trước đây, ông Nguyễn Trường Giang cho hay, Nghị định đã cụ thể hóa chủ trương, định hướng về cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 19-NQ/TW năm 2017; tạo động lực khuyến khích đơn vị sự nghiệp công lập khai thác nguồn thu, nâng cao mức độ tự chủ tài chính; đồng thời, quy định theo hướng trao quyền tự chủ đầy đủ cho các đơn vị theo mức độ tự chủ tài chính...

Cụ thể, điểm mới thứ nhất, cơ chế tiền lương đối với các đơn vị sự nghiệp công được khuyến khích theo hướng tiếp cận với doanh nghiệp nhà nước. Nếu các đơn vị tự chủ càng cao, tự chủ chi đầu tư, chi thường xuyên thì sẽ được hưởng tương đương như với doanh nghiệp. Tinh thần là khuyến khích các đơn vị sử dụng nguồn tăng thu, giảm chi, tiết kiệm chi để tăng bổ sung thu nhập cho người lao động.

Điểm mới thứ hai, quy định tách bạch rõ giữa nhiệm vụ đơn vị sự nghiệp công trong việc cung cấp dịch vụ công và phục vụ nhà nước với việc cung cấp dịch vụ theo yêu cầu xã hội.

Điểm mới thứ ba, quy định rõ cơ sở pháp lý sử dụng tài sản công trong liên doanh liên kết.

Điểm mới thứ tư, tạo điều kiện hướng dẫn các đơn vị sự nghiệp công giao quyền tự chủ gắn với khả năng tự chủ của đơn vị. Đơn vị tự chủ càng cao về tài chính, nguồn thu, tiết kiệm chi càng được giao nhiều quyền tự chủ hơn.

Điểm mới thứ năm, Nghị định quy định rõ về cơ chế giá cung cấp dịch vụ. Trước đây, với đơn vị cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, giá cung cấp dịch vụ sự nghiệp công thường chưa tính đủ chi phí dẫn đến thực tế các đơn vị sự nghiệp công không bù đắp đủ chi phí cần thiết. Tuy vậy, trong Nghị quyết số 19/NQ-TW quy định rõ sau năm 2021, tiến tới tính đủ chi phí trực tiếp, chi phí tiền lương, chi phí quản lý, chi phí khấu hao trong giá dịch vụ công đối với cả lĩnh vực cung cấp dịch vụ công cơ bản như giáo dục, y tế.

Theo ông Nguyễn Trường Giang, đây là đổi mới rất cơ bản. Nếu thực hiện lộ trình này đối với tất cả đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có cả giáo dục, y tế, thì đều có nguồn thu bù đắp được chi phí cần thiết. Tuy vậy, lộ trình này hiện đang bị chậm do ảnh hưởng của dịch Covid-19.