Tản mạn triết lý hoa sen

Vì được đặc biệt yêu mến nên nhiều người nhầm tưởng hoa sen là quốc hoa của Việt Nam, song trên thực tế chưa có văn bản chính thức nào quy định như vậy. Năm 2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam đã tổ chức một cuộc bầu chọn quốc hoa. Kết quả của cuộc bầu chọn này cho thấy sen là loài hoa được nhiều người lựa chọn hơn cả, song sau đó đã không có văn bản chính thức nào được ban hành.

Nhưng hoa sen không chỉ được tôn vinh tại Việt Nam. Hầu như ở tất cả các nước mà hoa sen có mặt, loài hoa này luôn nhận được sự trân trọng hiếm có. Và, bạn có ngạc nhiên không, hoa sen không chỉ có mặt ở Đông Nam Á mà đã “phủ sóng” cả Úc Châu và một số nước Tây Âu. Cũng có giả thuyết cho rằng sen là loài cây bản địa ở khu vực Đông Dương, nhưng các nhà khoa học cho rằng giả thuyết này chưa thật sự thuyết phục. Nhiều bằng chứng cho thấy trong thời kỳ cổ đại, nó đã từng là loại cây mọc phổ biến dọc theo bờ sông Nin ở Ai Cập. Tại nhiều công trình kiến trúc thời kỳ này, người ta bắt gặp những bức hoạ chi tiết hoa, quả, đài hoa của cả hoa sen và người chị em họ gần của nó, một loài hoa súng có cái tên mỹ miều là “hoa sen xanh linh thiêng sông Nin”. Sử sách ghi nhận người Ai Cập cổ đại sùng kính hoa sen và sử dụng rộng rãi loài hoa vừa đẹp vừa thơm này trong các nghi thức tế lễ. Từ Ai Cập, nó đã được đem đến Assyria (một vương quốc hùng mạnh cạnh tranh sự thống trị với Babylon ở phía Nam) và sau đó được trồng rộng rãi khắp các vùng Ba Tư, Ấn Độ và Trung Quốc. Năm 1787, lần đầu tiên nó được đưa tới Tây Âu, nhưng có rất ít ngoài tự nhiên, mà chủ yếu được trồng trong các “vườn nhiệt đới”. Hoa sen giờ đây hầu như đã vắng bóng tại châu Phi, nhưng phát triển rất mạnh ở miền nam châu Á và Australia.

Có nhiều giống sen, hoa màu trắng như tuyết, vàng hay hồng nhạt. Cấu trúc và đặc tính khá đặc biệt của hoa sen khiến cho nó được Phật giáo coi là tượng trưng cho nhiều phẩm chất cao quý. Chẳng hạn, hoa sen được coi là có tính chất “trừng thanh” (lắng trong). Quả thực chỗ nào có hoa sen mọc, thì chỗ đó nước không bị đục. Hoặc do rễ củ sen nằm lâu trong bùn, chờ đợi khi hội tụ đầy đủ nhân duyên mới nảy mầm, đơm hoa kết hạt, nên hoa sen được coi là tượng trưng cho đặc tính kiên nhẫn. Nở vào mùa hạ nóng bức, khó chịu - cũng là mùa đản sanh Đức Phật - nên hoa sen được coi là cùng với Đức Phật đem lại sự an ủi dịu dàng cho chúng sinh đầy phiền não…

Mà thôi, có lẽ bạn chỉ nên đọc đến thế. Ngoài kia, trên những hồ ao đầy nắng, hoa sen đương rộ mùa đợi bạn.