Sửa đổi kinh doanh xăng dầu: Mấu chốt phải minh bạch, chất lượng

Ban soạn thảo Nghị định sửa đổi NĐ 83 thống nhất quan điểm vẫn giữ Qũy Bình ổn giá xăng dầu Ảnh: Nguyễn Thanh

	Giá xăng đi xuống, giá dầu đi lên
	Quy trình mới về thủ tục hải quan đối với xăng dầu XNK, tạm nhập tái xuất
	Petrolimex và Napas hợp tác nâng cao tiện ích thanh toán không tiền mặt
	Kinh doanh xăng dầu sẽ có "diện mạo" mới

Đồng tình với việc phải sửa đổi NĐ 83, song nhiều ý kiến góp ý, mấu chốt của việc sửa đổi là phải tạo ra được môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và hình thành thị trường xăng dầu thực sự chất lượng.

Minh bạch thì mới nên giữ Quỹ Bình ổn

Theo Bộ Công Thương, có nhiều nội dung cơ bản cần sửa đổi tại NĐ 83 như: Quy định về điều kiện kinh doanh và hệ thống phân phối; đối tượng quản lý; cơ chế điều hành giá xăng dầu; công thức tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu; Quỹ Bình ổn giá xăng dầu; rà soát các quy định về thuế NK xăng dầu, chế độ ghi chép và hạch toán tại DN kinh doanh xăng dầu; quản lý chất lượng xăng dầu; thí điểm máy bán xăng dầu mini...

Trong số đó, nội dung nhận được khá nhiều sự quan tâm là việc bỏ hay giữ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho hay: Quan điểm mới nhất của Ban soạn thảo và Chính phủ, kể cả các bộ, ngành trong đó có liên Bộ Công Thương - Tài chính vẫn thống nhất quan điểm là trong dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung vẫn có Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. “Dự kiến sửa đổi theo hướng quy định nội dung và quy chế báo cáo của các DN đối với Quỹ Bình ổn giá xăng dầu; bổ sung quy định về cách tính lãi suất, nguồn tài chính trong trường hợp thương nhân xăng dầu đầu mối thực hiện sử dụng Quỹ Bình ổn giá trong khi Quỹ Bình ổn giá tại DN bị âm”, ông Đông nói.

Liên quan tới nội dung này, PGS. TS Bùi Xuân Hồi - Giảng viên cao cấp Bộ môn kinh tế Công nghiệp (trường Đại học Bách khoa Hà Nội) phân tích: Quỹ này về mặt bản chất là một công cụ điều tiết ổn định giá xăng dầu trong nước trước những biến động của thị trường quốc tế, đặc biệt là ở nhưng giai đoạn giá dầu quốc tế tăng cao thì vai trò của quỹ càng lớn.

"Tuy vậy, điều mà cả xã hội quan tâm là sự công khai minh bạch của quỹ từ dòng ra dòng vào, giá trị của quỹ, cơ chế quỹ… Chỉ khi trong nghị định mới vấn đề công khai minh bạch của quỹ được giải quyết thì việc giữ lại quỹ mới đáp ứng được các mục tiêu là bình ổn giá và minh bạch thông tin điều hành của Nhà nước liên quan tới quỹ. Với cách làm như hiện nay thì không nên giữ lại quỹ mà cần xây dựng một cơ chế bình ổn khác", TS Bùi Xuân Hồi nói.

TS Bùi Xuân Hồi cũng bày tỏ thêm quan điểm về chu kỳ điều hành giá xăng dầu là 15 ngày và thời gian dự trữ xăng dầu 30 ngày. Thực tế với những biến động không lớn của thị trường quốc tế thì chu kỳ 15 ngày là phù hợp. Tuy nhiên, nếu giá biến động mạnh thì giữ chu kỳ dài sẽ giảm bớt tính thị trường của giá xăng dầu trong nước và sẽ gặp các phản ứng từ phía người tiêu dùng (khi giá giảm sâu) và từ phía DN kinh doanh xăng dầu (khi giá tăng nhanh). "Tuy vậy, việc giữ chu kỳ điều hành như hiện nay, rút ngắn hay mở rộng hơn hay việc giữ thời gian dự trữ xăng dầu Bộ Công Thương nên có các phân tích đánh giá tác động mang tính định lượng của từng phương án trước khi ra quyết định. Đây không đơn thuần là quan điểm", TS Bùi Xuân Hồi nhấn mạnh.

Đảm bảo thị trường xăng chất lượng

Xung quanh câu chuyện sửa đổi NĐ 83, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định giá Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) dành nhiều sự quan tâm cho vấn đề cạnh tranh bình đẳng và chất lượng xăng dầu. Ông Thỏa cho rằng: "Thông qua việc sửa đổi NĐ 83 cần loại bỏ các điều kiện kinh doanh không hợp lý, tạo môi trường cạnh tranh thực sự trong kinh doanh xăng dầu... Đối với cơ quan quản lý, tôi yêu cầu phải kiểm soát chặt chẽ chất lượng xăng sinh học, chống gian lận thương mại trong kinh doanh xăng sinh học để tạo ra thị trường xăng có chất lượng…".

Đồng tình với băn khoăn của ông Nguyễn Tiến Thỏa về chất lượng xăng, nhất là xăng sinh học, TS Bùi Xuân Hồi nêu quan điểm: Đến nay, 99% nguyên nhân khiến cho việc kinh doanh xăng E5 không đạt được kết quả như kỳ vọng là bởi người tiêu dùng không tin tưởng về chất lượng của loại xăng này. Người tiêu dùng chọn giải pháp an toàn cho phương tiện, cho chính bản thân thay vì mua xăng giá rẻ hơn mà không biết chất lượng xăng ra sao.

"Đảm bảo một thị trường xăng chất lượng có lẽ là mục tiêu đầu tiên cần đạt được khi sửa đổi của nghị định nhà nước về quản lý thị trường xăng dầu. NĐ 83 cần sửa đổi, bổ sung các vấn đề liên quan đầu tiên đến quản lý chất lượng sản phẩm nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn nữa chất lượng các sản phẩm xăng dầu trên thị trường; xây dựng các chế tài đủ mạnh hạn chế tối đa các gian lận thương mại bóp méo thị trường", TS Bùi Xuân Hồi nói.

Về biểu giá và cơ chế giá, theo TS Bùi Xuân Hồi, cần rà soát một cách đầy đủ, định lượng liên quan đến công thức tính giá cơ sở hiện nay, các thành phần cấu thành, đặc biệt phải rất thận trọng về việc điều chỉnh Quỹ Bình ổn giá xăng dầu hay chính sách thuế bao gồm cả thuế NK và các loại thuế phí khác nhằm đảm bảo sự công bằng nhất định giữa nguồn cung trong nước và nguồn cung NK.

Một số chuyên gia nhìn nhận: Điểm mấu chốt trong sửa đổi NĐ 83 là tính minh bạch. Nếu nghị định sửa đổi vẫn không đảm bảo tính minh bạch cần thiết nghĩa là các ý kiến của xã hội về bất cập NĐ 83 vẫn chưa được giải quyết. Ngoài câu chuyện về giá hay chất lượng sản phẩm, thời gian tới cần có thêm cơ chế khuyến khích tiêu dùng xăng E5 khi định hướng của Chính phủ và đầu tư cho hạ tầng sản xuất kinh doanh xăng E5 đã được triển khai...