Sự trở lại của Nghị quyết 02: Kỳ vọng nhiều về cải cách môi trường kinh doanh

Cần tăng tốc cải cách môi trường kinh doanh và thực thi thực chất để củng cố niềm tin và tạo động lực kinh doanh cho doanh nghiệp. Ảnh minh họa: PHẠM HÙNG

Bất cập kéo dài gần 7 năm

Chia sẻ về những khó khăn DN đang gặp phải trong việc thực hiện các quy định, thủ tục hành chính (TTHC), đại diện cho DN ngành lương thực thực phẩm, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM cho biết, một trong số các quy định ảnh hưởng kéo dài và nặng nề nhất đến DN thực phẩm đó là vướng mắc tại Nghị định 09/2016/NĐ-CP của Chính phủ về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm. Bất cập này đã kéo dài dai dẳng gần 7 năm, kể từ năm 2017 đến nay và các DN ngành lương thực thực phẩm đã và đang từng ngày phải chịu đựng rất nhiều khó khăn, tổn thất từ việc yêu cầu bắt buộc tất cả các DN phải bổ sung iot vào muối và bổ sung sắt, kẽm vào bột mỳ dùng trong chế biến thực phẩm. Yêu cầu này đang đi ngược lại nguyên tắc quản lý rủi ro, không đúng với các khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới, thiếu hiệu quả và không phù hợp với quốc tế; đặc biệt quy định này thậm chí gây nguy hiểm sức khỏe khi bắt tất cả những người đủ hoặc thừa vi chất phải ăn thực phẩm bổ sung vi chất, gây tốn kém và rất nhiều khó khăn cho DN sản xuất – chế biến thực phẩm.

Tại Nghị quyết số 19-2018/NQ-CP ngày 15/5/2018, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 theo hướng: bãi bỏ quy định “muối dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường iốt” và bãi bỏ quy định “Bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm”. Thay vào đó, chỉ nên khuyến khích DN chế biến thực phẩm sử dụng. Ngày 26/6/2018, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch số 618 sửa đổi Nghị định 09, nhưng đến nay, Bộ Y tế vẫn chưa triển khai việc sửa đổi Nghị định này.

“Việc Bộ Y tế trì hoãn và kéo dài việc sửa đổi đã gây cho DN rất nhiều tổn thất, không chỉ bằng tiền bạc, thời gian mà trong nhiều trường hợp mất cả thị trường xuất khẩu, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của một ngành hàng. Với ngành lương thực thực phẩm nếu không có một chính sách pháp luật đồng bộ, nhất quán từ Chính phủ để hỗ trợ DN trong nước giảm bớt áp lực, yên tâm phát triển thì sợ rằng chúng ta sẽ mất mát rất lớn, khi xu hướng chuyển nhượng, hợp tác này ngày càng gia tăng trong thời gian tới”, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM cho biết thêm.

Vì vậy, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM cho rằng, đã đến lúc cần thay đổi cách thức thực hiện cải cách, bổ sung thêm cơ chế giám sát, xử lý người thực hiện cải cách thể chế, cải thiện MTKD quốc gia để tạo ra kết quả đột phá. Bởi thực tế, các quy định về kỷ luật công vụ và trách nhiệm người đứng đầu bộ, ngành trong việc thực thi nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng giao còn khá hời hợt, chưa cụ thể dẫn đến nhiều quy định bất cập, tác động rất lớn đến DN. Mặc dù đã được Chính phủ chỉ đạo xử lý trong nhiều năm nhưng đến nay, tình trạng này vẫn kéo dài, chưa được giải quyết dứt điểm.

Cần sớm có hướng dẫn cụ thể

Đứng ở góc nhìn của DN, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết thêm, ở nhiều lĩnh vực ngành nghề, những vướng mắc mà DN phản ánh chưa được xem xét. Thậm chí, đang trong quá trình rà soát cắt giảm các văn bản hiện hành, có hiện tượng các văn bản đang soạn thảo lại bổ sung rào cản mới.

Dẫn chứng về vấn đề trên, theo ông Đậu Anh Tuấn, hàng loạt DN phản đối quy định công bố hợp quy sản phẩm thuốc thú y vì gây gánh nặng chi phí kinh doanh rất lớn, trong khi hiệu quả quản lý không lớn, không giúp được việc kiểm soát chất lượng thuốc thú y và không đúng thông lệ quốc tế. Tuy vậy, đến nay, Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật vẫn chưa đang chờ sửa. Hay trong lĩnh vực vận tải, Nghị định 10/2020/NQ-CP ngày 17/1/2020 quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô yêu cầu DN vận tải hành khách hợp đồng phải cung cấp tối thiểu nội dung hợp đồng vận chuyển đến Sở Giao thông vận tải bằng email trước mỗi chuyến đi. Tuy nhiên, mỗi ngày DN có hàng trăm chuyến đi, việc yêu cầu cung cấp thông tin như trên tạo nên chi phí tuân thủ rất lớn. Từ phía cơ quan quản lý cũng khó có thể quản lý khi mỗi ngày nhận được hàng trăm email.

Đại diện Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) cũng kiến nghị các cơ quan quản lý cần sớm có hướng dẫn cụ thể để triển khai Nghị quyết 02 vào cuộc sống. Đơn cử, về vấn đề thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), Nghị quyết 02/NQ-CP nêu rõ, DN được thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế trong cùng năm cho cùng một loại bao bì, sản phẩm thải bỏ; nộp đóng góp tái chế trên cơ sở quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm và thời hạn nộp đến hết quý 1 của năm tiếp theo; các cơ quan quản lý có trách nhiệm nghiên cứu, đề xuất chính sách ưu đãi đối với bao bì thân thiện với môi trường hoặc sử dụng vật liệu tái chế... Nhưng đến thời điểm này vẫn chưa có hướng dẫn thực hiện nhằm tháo gỡ các vướng mắc về EPR cho DN như tinh thần quyết liệt mà Chính phủ đã đề ra.