Sản xuất bền vững, đón đầu chu kỳ tăng giá của thị trường hồ tiêu

Việt Nam là 1 trong 3 nước sản xuất và xuất khẩu gia vị lớn nhất thế giới. Ảnh: N.H

Kim ngạch ước gần 1,8 tỷ USD

Theo thống kê của Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), tính đến hết tháng 10/2024, Việt Nam đã xuất khẩu được 219.387 tấn hồ tiêu các loại với tổng kim ngạch xuất khẩu trên 1,1 tỷ USD. So với cùng kỳ năm trước lượng xuất khẩu giảm 1,9% nhưng kim ngạch xuất khẩu lại tăng đến 48%. Giá xuất khẩu bình quân tiêu đen 10 tháng đạt 4.971 USD/tấn, tăng 1.528 USD và tiêu trắng đạt 6.626 USD/tấn, tăng 1.671 USD so với cùng kỳ năm 2023. Tính chung cả các loại gia vị khác như quế, hồi, ớt, gừng, nghệ…, kim ngạch xuất khẩu gia vị của Việt Nam trong 10 tháng đạt 1,47 tỷ USD, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước.

Cơ cấu thị trường xuất khẩu hồ tiêu có sự biến động mạnh trong năm 2024. Cụ thể, lượng hồ tiêu xuất khẩu sang Mỹ ghi nhận tăng trưởng mạnh tới 47%, thị trường EU tăng 32%... Tuy nhiên, xuất khẩu sang Trung Quốc lại ghi nhận giảm mạnh tới 84%. Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch VPSA cho biết, sự tăng trưởng tại thị trường Mỹ và EU đã giúp bù đắp cho phần sụt giảm mạnh của thị trường Trung Quốc. Nhờ đó, tính chung 10 tháng, sản lượng hồ tiêu xuất khẩu chỉ sụt giảm ở mức 1,9% so với 10 tháng năm 2023.

Bà Liên cho biết, trong 2 tháng cuối năm 2024, trung bình mỗi tháng Việt Nam sẽ xuất khẩu khoảng 25.000 tấn hồ tiêu. Với mức giá xuất khẩu hiện là 6.000 USD/tấn, kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu 2 tháng cuối năm ước đạt khoảng 300 triệu USD. Như vậy, kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu và gia vị của Việt Nam năm 2024 sẽ đạt gần 1,8 tỷ USD.

Bà Liên kỳ vọng trong năm tới, thị trường Trung Quốc sẽ mua hàng tích cực trở lại do năm nay, thị trường này chỉ mua khoảng 10.000 tấn. Tuy nhiên, tại các thị trường khác, với lượng hàng mua mạnh trong năm nay, sức ép phải mua ngay khi vào vụ là không lớn.

Đáng chú ý, các chuyên gia nhận định, giá hồ tiêu hiện đã bước qua chu kỳ giảm và đang bắt đầu chu kỳ tăng giá do nguồn cung sụt giảm. Tuy nhiên, do sức ép mua hàng vào đầu vụ chưa cao, nên các hộ nông dân không nên quá nôn nóng bán tiêu sớm, đặc biệt là không nên vay vốn để trữ tiêu nhằm tránh những rủi ro do biến động thị trường. Thay vào đó, cần cân đối ngân sách cho việc dự trữ tiêu, đến khoảng cuối năm sau có thể giá sẽ tốt hơn.

Mục tiêu trở thành nhà cung cấp gia vị bền vững

Dù triển vọng về giá đang có nhiều tích cực, song theo VPSA, ngành hồ tiêu và gia vị đang đối mặt với thách thức từ diễn biến thời tiết khó lường làm tăng chi phí đầu tư và phòng ngừa dịch bệnh. Bên cạnh đó, nhiều nông dân đang chuyển sang các loại cây trồng có lợi nhuận cao hơn như sầu riêng và cà phê, làm giảm diện tích trồng tiêu và ảnh hưởng đến tổng sản lượng.

Ngoài ra, tình hình bất ổn địa chính trị diễn ra tại một số khu vực ảnh hưởng đến việc giao thương xuất khẩu, dẫn tới giá cả biến động, gây khó khăn cho DN trong hoạt động xuất khẩu. Xuất khẩu tăng ở Hoa Kỳ và châu Âu nhưng giảm ở Trung Quốc và Trung Đông đã tác động đến giá thị trường nội địa có thời điểm diễn biến tăng giảm đột ngột. Các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và tiêu chuẩn môi trường tại các thị trường lớn đã tạo áp lực cho ngành trong việc điều chỉnh phương pháp canh tác và quy trình sản xuất.

Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn bày tỏ lo ngại về việc giá tăng sẽ kích thích nông dân đầu tư mạnh cho cây hồ tiêu. Điều này có thể đi kèm hệ lụy là sử dụng phân bón vô cơ quá nhiều dẫn tới mất cân đối, gây suy thoái đất khiến hồ tiêu chết hàng loạt như giai đoạn những năm trước. Bên cạnh đó là vấn đề dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.

Để đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai, VPSA xác định tầm nhìn trở thành nguồn cung cấp gia vị chất lượng cao, được sản xuất bền vững, có hồ sơ truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các quy định của nước nhập khẩu. Theo đó, các định hướng được hiệp hội đưa ra gồm có tăng diện tích canh tác bền vững, giảm dư lượng thuốc trừ sâu, giảm khí thải carbon, giảm khí nhà kính, đào tạo nông dân chuyên sâu, tăng giá trị gia tăng, phát triển thị trường…

Hiện Việt Nam là 1 trong 3 nước sản xuất và xuất khẩu gia vị lớn nhất thế giới với sản lượng chiếm hơn 11% thị phần xuất khẩu gia vị của thế giới. Theo thống kê, hiện có 35 nhà máy chế biến hồ tiêu đạt tiêu chuẩn ISO, HACCP, BRC, ESA, ASTA… với công suất chế biến khoảng 140 nghìn tấn/năm. Trong đó có nhiều nhà máy sử dụng công nghệ chế biến tiêu tiệt trùng hơi nước đã giúp hồ tiêu Việt Nam, đặc biệt là các loại tiêu có giá trị gia tăng cao như tiêu đen xay, tiêu trắng xay, tiêu ngâm giấm, tiêu sấy lạnh ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu xuất khẩu hồ tiều.

Tỷ lệ tiêu đã qua chế biến tăng từ 15% lên 25% và vẫn đang tiếp tục xu hướng tăng trong thời gian tới khi nhu cầu của thị trường về các sản phẩm đạt chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ ngày càng tăng, nhất là các sản phẩm đạt chứng nhận phát triển bền vững, thương mại công bằng như RA, BioTrade, Control Union, USDA, Jas…

Bà Liên cho biết, trong kế hoạch chiến lược năm 2025 của ngành hồ tiêu và cây gia vị, hiệp hội sẽ tăng cường hỗ trợ nông dân và DN đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm; triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tiêu chuẩn hóa sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu của thị trường quốc tế; thúc đẩy canh tác hữu cơ và giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu, bảo vệ môi trường; xây dựng chiến lược truyền thông quảng bá sản phẩm ra quốc tế; tăng cường xúc tiến thương mại, đặc biệt tại các thị trường tiềm năng như Trung Đông và Bắc Mỹ, tham gia các hội chợ quốc tế như GulFood 2025, Anuga 2025.