Phát triển tập đoàn nông nghiệp Việt để dẫn dắt thị trường

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú

- Về sản xuất hàng hóa tôi cho rằng tất cả đều phải tổ chức sản xuất theo quy hoạch, theo lợi thế từng vùng, từng địa phương một cách khoa học, bài bản và có tính thực tiễn cao. Sản xuất và tiêu thụ phải gắn liền thành một chuỗi chặt chẽ, có tính pháp lý, vừa quản lý được chất lượng hàng hóa, vừa chia sẻ được lợi ích một cách hài hòa trong chuỗi giá trị đó. Ngoài ra, sản xuất nông sản phải xây dựng được thương hiệu, tuân thủ nghiêm kỷ luật sản xuất và kỷ luật thị trường trong thu hoạch, chế biến, tiêu thụ nội địa và XK.Dư thừa, ùn ứ, thậm chí dẫn tới tình trạng "giải cứu" nông sản không còn là câu chuyện mới của ngành nông nghiệp Việt. Một số ý kiến cho rằng, sản xuất theo quy hoạch, gắn liền sản xuất với tiêu thụ là yêu tố mấu chốt để tránh lặp lại điều này. Quan điểm của ông như thế nào?

Thủ tướng Chính phủ đã từng chỉ đạo: “Sản xuất một loại hàng hóa nào đó cần phải biết ngay từ đầu là sản xuất bán cho ai, với giá nào, bán ở đâu và ở thời điểm nào là hiệu quả nhất”. Sản xuất phải gắn với các khu chế biến sản phẩm trong các nhà máy để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm và một phần hỗ trợ cho việc dư cung những loại nông sản ở từng thời kỳ.

Bên cạnh sản xuất, minh bạch khâu thương mại, giao dịch nông sản cũng đóng vai trò quan trọng giúp nông sản Việt tăng tính chủ động, không bị ép giá, ế ẩm. Xin ông phân tích rõ hơn về điều này?

- Theo tôi, giao dịch hàng hóa nông sản trên thị trường kể cả ở trong nước và giao dịch quốc tế phải đảm bảo tính công khai minh bạch, có đầy đủ dữ liệu thông tin về hàng hóa và thị trường. Muốn vậy, các giao dịch này nhất thiết phải thông qua các sàn giao dịch hàng hóa nông sản độc lập hoặc qua các chợ đầu mối được thiết lập một cách hiện đại đủ tiêu chuẩn khu vực và quốc tế. Giao dịch hàng hóa sẽ được thông qua hợp đồng, không bị ép giá, đem lại thua thiệt phần lớn cho người sản xuất. Ngoài ra, sản xuất ra hàng hóa nếu dư thừa hoặc đang chờ bán thì phải có những kho dự trữ lớn.

Dưa hấu là mặt hàng thường xuyên có mặt trong danh sách nông sản phải "giải cứu". Ảnh: N.Thanh

Ông có cho rằng, bên cạnh thúc đẩy XK, chú trọng đúng tầm vào thị trường nội địa sẽ là một trong những giải pháp hữu hiệu giúp dần "xóa sổ" câu chuyện "giải cứu" nông sản?

- Đi đôi với phát triển sản xuất hàng hóa, nguồn cung ngày càng dồi dào, thậm chí có lúc dư thừa với số lượng lớn thì phải coi trọng hệ thống phân phối quốc gia bao gồm chợ, cửa hàng lẻ, trung tâm thương mại, cửa hàng tự chọn. Các hệ thống này được phát triển theo quy hoạch chung của các địa phương và trên toàn quốc. Đáng chú ý, hệ thống phân phối này cần phải có năng lực đủ lớn để làm tốt việc tiêu thụ hàng hóa sản xuất trong nước một cách tự giác, thực hiện việc chia sẻ lợi ích hợp lý, kinh doanh không mang tính lợi nhuận đơn thuần.

Cùng với đó, tôi cho rằng trong thời đại công nghiệp 4.0 cần coi trọng việc sử dụng các thành tựu của trí tuệ nhân tạo, data dữ liệu, internet vạn vật để thu thập và xử lý thông tin phục vụ cho sản xuất và tiêu thụ hàng hóa một cách khoa học nhanh chóng và hiệu quả.

Theo ông, thời gian tới ngoài nỗ lực tự thân của người nông dân và các DN, cơ quan quản lý nhà nước cần có sự đồng hành, sát sao như thế nào để góp phần giúp sản xuất, tiêu thụ nông sản ngày càng ổn định, bền vững?

- Những vấn đề cơ bản nêu ở trên, ngoài sự nỗ lực chủ quan của các hộ sản xuất, các hợp tác xã và các DN đang được khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, chế biến tiêu thụ hàng hóa nông sản thì cần có sự hỗ trợ một cách hợp lý hiệu quả của Nhà nước, các bộ, ngành và các địa phương nhằm tháo gỡ những khó khăn đang còn tồn tại. Điển hình như tiếp cận đất đai để phát triển sản xuất; xây dựng cơ sở hạ tầng thương mại, giao thông cho giao lưu hàng hóa nhằm giảm bớt những chi phí của logistic và các chi phí khác cho các DN sản xuất kinh doanh.

Đặc biệt, Nhà nước cần tạo điều kiện để hình thành và phát triển những tập đoàn lớn của người Việt có đủ sức dẫn dắt thị trường, làm chủ những sản phẩm của Việt Nam sản xuất trong mọi điều kiện thuận lợi cũng như lúc khó khăn. Ngoài ra, cần hỗ trợ xúc tiến thương mại, mở rộng các thị trường XK để không phụ thuộc vào nhiều vào 1 -2 thị trường chính. Nhà nước cần tổ chức kiểm soát thị trường chống hàng gian, hàng giả, buôn lậu trốn thuế gây thiệt hại cho các DN làm ăn chân chính.

Xin cảm ơn ông!