Phát triển bền vững cà phê bằng hợp tác công- tư

Vườn cà phê canh tác theo nguyên tắc 4C ở Đắk Lắc (Ảnh Internet).

Theo số liệu của Bộ NN&PTNN, tính đến cuối năm 2012 diện tích cà phê cả nước là 620.000 ha, XK đạt kim ngạch 3,7 tỷ USD đóng góp 20% từ tổng kim ngạch XK nông sản Việt Nam. Việt Nam là quốc gia sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới, chiếm 15% tổng sản lượng cà phê toàn cầu.

Đại diện Tổ chức phát triển Hà Lan cho biết kể từ năm 2012 Chương trình cà phê bền vững (SCP) đã được triển khai ở nước ta thông qua hình thức hợp tác công- tư với sự tài trợ từ nguồn vốn ODA Hà Lan, Thụy Sĩ, Đan Mạch. Đến năm 2013, có 200.000 ha cà phê được chứng nhận bền vững, trong đó có 150.000 ha theo tiêu chuẩn 4C.

Đại diện Hiệp hội Cà phê toàn cầu 4C cho biết, tổng nhu cầu vốn đầu tư sản xuất cà phê bền vững của Việt Nam lên đến 75 triệu USD và đòi hỏi tất cả các bên gồm chính phủ, các hiệp hội cà phê, DN, nông dân phải cùng nhau đầu tư, xây dựng cơ chế theo dõi và thực hiện. Bên cạnh đó, vấn đề đang đe dọa việc sản xuất cà phê bền vững là việc sử dụng quá mức vật tư nông nghiệp và tập quán tưới tiêu không kiểm soát.

Ông Nguyễn Tấn Trung, đại diện nông dân trồng cà phê tại huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng cho biết, chương trình cà phê bền vững mang lại nhiều lợi ích cho nông dân như áp dụng quản lý dịch hại tổng hợp, tưới nước theo nhu cầu cây trồng, thu hái cà phê chín tăng lên, áp dụng biện pháp chế biến phơi nguyên quả đã nâng cao chất lượng cà phê. Nhờ vậy đã tăng thu nhập ròng của nông dân trồng cà phê lên hơn 30%, đạt 1.500 USD/năm.

Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại như các đại lý thu mua chưa tuân thủ triệt để tiêu chí truy nguyên nguồn gốc. Do sản phẩm có chứng nhận được giải thưởng nên các đại lý phù phép nhằm hưởng được phần nhiều từ phần giải thưởng.

Nông dân trồng chỉ được hưởng phần nhỏ tiền thưởng tối đa bằng 50% tổng khoản tiền thưởng khi tham gia chương trình. Đây cũng là một trong những nguyên nhân nông dân không tuân thủ thực hiện theo tiêu chí của bộ nguyên tắc trong canh tác cà phê.

Trên thực tế nhiều công ty XK cà phê tổ chức tập huấn kỹ thuật cho nông dân mang tính hình thức nhằm hợp thức hồ sơ đối phó với các đợt thanh tra chính thức. Vì vậy, ông Trung kiến nghị cần có quy định số lượt tập huấn cho nông dân hàng năm, với khoảng 70-100 hộ/lớp tập huấn. Cần tăng cường thanh ra, kiểm tra độc lập các đơn vị cấp chứng nhận. Đặc biệt quan tâm dến tiêu chí truy nguyên nguồn gốc.

Duy Quang