Phân tích, phân loại hàng hóa XNK Hải quan: Hướng tới mô hình chuẩn quốc tế

Hoạt động nghiệp vụ tại Trung tâm Phân tích phân loại khu vực miền Bắc. (Ảnh: Q.H)

“Mắt xích” quan trọng trong công tác quản lý hải quan

Trong môi trường sản xuất, kinh doanh và hoạt động XNK phát triển như hiện nay, để đảm bảo sự thống nhất trong quản lý, phân loại, áp mã đối với hàng hóa XNK theo Công ước HS, vai trò của công tác PTPL hàng hóa XNK là hết sức quan trọng. Bên cạnh việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lí nhà nước về hải quan, chống thất thu ngân sách, công tác PTPL hàng hóa XNK còn giữ vai trò quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính lĩnh vực hải quan. Bởi hàng hóa XNK ngày càng đa dạng, phong phú, do đó việc đưa ra được những kết quả chính xác sẽ giúp tạo được sự đồng thuận giữa Hải quan và DN, tránh những sự bất đồng ý kiến trong phân loại, áp mã đối với hàng hóa, từ đó rút ngắn thời gian làm thủ tục đối với hoạt động XNK của DN…

Theo lãnh đạo Trung tâm PTPL hàng hóa XNK, hoạt động PTPL trong thời gian qua đã khẳng định là một mắt xích không thể thiếu được trong quy trình quản lý Nhà nước về hải quan; giúp Hải quan Việt Nam xác định được bản chất hàng hóa XNK và áp mã số thuế cho trên 100.000 mẫu với kết quả chính xác, góp phần đáng kể vào công tác chống gian lận thương mại, thu đúng, thu đủ thuế cho Nhà nước, trở thành cánh tay nối dài của các Cục, Chi cục Hải quan địa phương và là đối trọng với các cơ quan giám định cho mục đích thương mại, đảm bảo tính tuân thủ pháp luật về hải quan ngày càng tốt hơn.

Đại diện lãnh đạo Trung tâm PLTL hàng hóa XNK nhấn mạnh, điều này chứng minh sự tin cậy của các đơn vị Hải quan địa phương, sự phối hợp và đồng hành của các đơn vị vụ, cục chức năng trong và ngoài ngành. Thời gian qua, cộng đồng DN đã tin tưởng thông qua việc mong muốn và chủ động đề nghị với cơ quan Hải quan kiểm tra, xác định đúng bản chất và mã số chính xác của hàng hóa XNK. Từ đó, việc áp dụng phân loại hàng hóa XNK đã đảm bảo tính hiệu lực và thống nhất trong toàn Ngành, đồng thời giảm tối đa việc ách tắc, chậm muộn và tạo thuận lợi cho thông quan hàng hóa tại cửa khẩu. Tất cả đã khẳng định, công tác PTPL đang giữ vai trò không thể thiếu trong hoạt động XNK.

Tuy nhiên, thực tế công tác PTPL hiện nay vẫn còn hạn chế và bất hợp lý cần khắc phục để giảm thiểu thời gian thông quan hàng hóa và loại bỏ phát sinh thủ tục hành chính. Cũng tại thời điểm này, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về yêu cầu cải cách thủ tục hành chính, Tổng cục Hải quan đang triển khai Đề án “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK tại cửa khẩu”. Theo sự phân công, Cục Kiểm định Hải quan trong thời gian tới (trên cơ sở nền tảng Trung tâm hiện nay) sẽ là đơn vị cấp Cục nòng cốt triển khai thực hiện Đề án. Yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho đơn vị trong bối cảnh hiện nay là hết sức nặng nề. Để đảm đương được trọng trách, Trung tâm PTPL hàng hóa XNK xác định khâu đột phá chính là chú trọng đầu tư trang thiết bị hiện đại để xây dựng các phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế theo mô hình của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO).

Mục tiêu để hiện đại hóa

Theo xu thế của Hải quan các nước trên thế giới, trong yêu cầu nhiệm vụ mới, bên cạnh công tác kiểm tra xác định bằng khoa học hiện đại để phục vụ mục đích phân loại thì công tác đặc thù này của ngành Hải quan cũng nhằm thực hiện nhiệm vụ kiểm tra chuyên ngành hàng hóa XNK trên góc độ quản lý nhà nước. Đây là một thách thức lớn đối với Hải quan Việt Nam nhưng cũng là cơ hội để phát triển, phù hợp với công tác hiện đại hóa, cải cách hành chính và hội nhập quốc tế. Bởi công tác PTPL hàng hóa XNK đã và đang đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước về hải quan, chống gian lận thương mại và chống thất thu thuế, bảo vệ an ninh cộng đồng.

Đổi mới phương pháp quản lý, kiểm tra và giám sát là một khâu quan trọng, trong đó công tác PTPL cũng cần phải có sự thay đổi đồng bộ tổ chức bộ máy. Yêu cầu nghiêm ngặt hơn về kỷ cương, kỷ luật, khách quan, khoa học, chính xác và trung thực trong công tác nghiệp vụ hải quan, đồng thời đảm bảo tính tuân thủ pháp luật của các đối tượng tham gia vào hoạt động XNK hàng hóa ngày càng cao hơn. Mô hình đơn vị sự nghiệp không thể đáp ứng được yêu cầu đó, vì vậy chuyển đổi và nâng cấp Trung tâm thành Cục Kiểm định hải quan, tạo hành lang pháp lý rõ ràng đưa hoạt động PTPL và kiểm tra chuyên ngành sử dụng phương tiện khoa học kỹ thuật vào hoạt động quản lý nhà nước về hải quan đáp ứng yêu cầu về hiện đại hóa hải quan, là một khâu quan trọng đảm bảo hiệu quả của công tác quản lý hải quan.

Bên cạnh đó, trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 25-3-2011 đã xác định: “Các phòng thí nghiệm hải quan phải được quy hoạch, xây dựng chủ yếu tại các địa bàn trọng điểm về thương mại, đầu tư, sản xuất, XNK. Việc đầu tư, xây dựng phòng thí nghiệm hải quan phải đạt tiêu chuẩn VILAS và hoàn thiện hệ thống các phương pháp phân tích chuẩn”.

Để đạt được các mục tiêu trước mắt cũng như lâu dài, đại diện Trung tâm PTPL hàng hóa XNK nhấn mạnh, trong giai đoạn tới, đơn vị xác định sẽ tập trung thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm: Chuyển dần nhiệm vụ của công tác PTPL từ góp phần thu đúng, thu đủ thuế cho NSNN là chủ yếu sang mục tiêu kiểm soát hàng hóa XNK, góp phần bảo vệ cộng đồng, bảo vệ an toàn môi trường, an ninh xã hội và góp phần chống hàng giả, chống ma túy; đảm bảo việc tiếp nhận, xử lí khoảng 10.000 mẫu/năm; xây dựng các phòng thí nghiệm hải quan đạt tiêu chuẩn VILAS và hoàn thành cơ bản việc xây dựng hệ thống các quy trình phân tích chuẩn trong phòng thí nghiệm; hoàn thành đề án quy hoạch hệ thống mạng lưới các đơn vị PTPL từ Tổng cục Hải quan đến một số đơn vị Hải quan địa phương trọng điểm trong cả nước…

Chuyển đổi Trung tâm thành Cục Kiểm định Hải quan sẽ giải quyết triệt để các vấn đề vướng mắc, hạn chế và bất hợp lý trong công tác phân tích và phân loại hàng hóa XNK theo Danh mục hàng hóa XNK và Biểu thuế XNK, đồng thời tăng cường thêm chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát hàng hóa XNK thuộc diện hàng hóa phải quản lý chuyên ngành thuộc địa bàn hải quan nhằm mục tiêu cải cách thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho hoạt động XNK.