"Nóng lòng" thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công

Một số dự án giao thông trọng điểm, đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đã được đưa vào khai thác. Trong ảnh: Cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 Ảnh: Anh Vinh

Giải ngân đầu tư công cần đạt hiệu quả nhất

Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết về phân bổ vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; phân bổ, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và phân bổ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2023 của các Chương trình mục tiêu quốc gia. Tỷ lệ các đại biểu tham gia biểu quyết thông qua ở mức rất cao.

Theo đánh giá của các chuyên gia, nhu cầu giải ngân đầu tư công giai đoạn này rất lớn, yêu cầu phục hồi của nền kinh tế cao trong bối cảnh thị trường nhiều khó khăn nên các đại biểu Quốc hội rất “nóng lòng” tìm cách giải ngân đầu tư công đạt hiệu quả nhất, cần có sự điều chuyển phân bổ hợp lý từ chỗ chưa có khả năng sử dụng sang sử dụng ngay.

Theo đó, về phân bổ, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025, Nghị quyết của Quốc hội quyết nghị phân bổ 25.995 tỷ đồng số vốn còn lại của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đối với hơn 62.364 tỷ đồng kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 đã phân bổ cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương theo Nghị quyết số 29/2021/QH15, Quốc hội giao Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo rà soát, giao kế hoạch vốn cho các nhiệm vụ, dự án đủ thủ tục đầu tư đã báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV.

Nghị quyết của Quốc hội cũng điều chỉnh giảm hơn 24.594 tỷ đồng kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 đã phân bổ cho Bộ Giao thông vận tải để điều chỉnh tăng tương ứng kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho một số địa phương theo quy định. Quốc hội quyết định giảm gần 2.949 tỷ đồng của các nhiệm vụ, dự án đã được giao kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 để tăng tương ứng cho các nhiệm vụ, dự án không thuộc danh mục Chính phủ đã báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ Nhất Quốc hội khóa XV và các dự án đã được giao Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nhưng khác ngành, lĩnh vực với dự án điều chỉnh giảm.

Đối với hơn 53.049 tỷ đồng còn lại của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 đến nay chưa phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án, Quốc hội quyết định đưa vào dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025.

Theo báo cáo đánh giá của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trước những ý kiến về việc chậm phân bổ, giải ngân đầu tư công, Nghị quyết đã yêu cầu Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương nghiêm túc rút kinh nghiệm trong việc thực hiện các nhiệm vụ, yêu cầu Quốc hội giao và chỉ đạo làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân liên quan trong việc chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư, dẫn đến việc chậm báo cáo nên không thể phân bổ vốn đúng thời hạn. Cùng với đó, Nghị quyết cũng giao Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân các nguồn vốn, bảo đảm quản lý, sử dụng nguồn vốn đúng pháp luật, đúng mục đích, đạt hiệu quả.

Đã có nhiều tín hiệu tích cực

Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, ước giải ngân vốn đầu tư công tính đến cuối tháng 5/2023 đạt trên 157.000 tỷ đồng, mới đạt 20,8% kế hoạch. Nhiều tín hiệu tích cực trong đầu tư công đã liên tiếp đến trong thời gian qua khi một số đoạn tuyến cao tốc phía Bắc được khởi công; một số dự án giao thông trọng điểm, đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đã khánh thành và đi vào khai thác…

Chẳng hạn, ngày 25/6 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã dự lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 Vùng Thủ đô Hà Nội và dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Cao Lãnh - An Hữu (giai đoạn 1). Đây là 2 dự án có tổng mức đầu tư hơn 91.000 tỷ đồng theo hình thức đầu tư công hoặc kết hợp hình thức đối tác công – tư (PPP). Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã dự lễ khởi công dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1. Sau đó, Thủ tướng tiếp tục dự hàng loạt lễ khởi công nhiều công trình giao thông trọng điểm...

Trong những dự án này, đã có những dự án hoàn thành trước tiến độ như dự án cao tốc Nha Trang - Cam Lâm thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông (hoàn thành sớm 3 tháng); có những dự án khởi công đúng kế hoạch nhờ công tác chuẩn bị được rút ngắn, như dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, công tác chuẩn bị chỉ mất khoảng 1 năm so với mức trung bình 2 năm như thông thường, hay công tác giải phóng mặt bằng cho dự án đường Vành đai 4 đã hoàn thành khoảng 81,5%...

Theo các chuyên gia, điều này có được không chỉ nhờ những nỗ lực chỉ đạo, điều hành quyết liệt mà còn nhờ các cơ chế đặc thù, đặc biệt là việc đẩy mạnh phân cấp phân quyền, huy động nguồn lực cho các dự án từ kết hợp giữa ngân sách trung ương và địa phương… Từ đầu năm 2022 đến nay, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cũng rất quyết liệt chỉ đạo khi ban hành 16 nghị quyết, 6 công điện, 2 chỉ thị, tổ chức 4 hội nghị trực tuyến và duy trì 5 tổ công tác liên tục của Chính phủ và các bộ trưởng đôn đốc công tác giải ngân. Các thành viên Chính phủ cũng trực tiếp làm việc với các địa phương để kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) nhận định, những nỗ lực giải ngân vốn đầu tư công là động thái quan trọng của kích cầu trong nước, động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thời gian tới. Trong khi đó, tại những báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô Việt Nam gần đây, các chuyên gia của Ngân hàng thế giới (WB) liên tục đưa ra khuyến nghị về đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, bao gồm cả các Chương trình mục tiêu quốc gia bởi nó có thể hỗ trợ tổng cầu và tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn.

Tuy vậy, năm 2023 có rất nhiều khó khăn trong triển khai giải ngân đầu tư công do quy mô vốn đầu tư công cao, cùng với đó là các yếu tố phát sinh về giá, nguyên nhiên vật liệu đầu vào; tình trạng một số bộ phận cán bộ, công chức đùn đẩy, né tránh, làm cho các thủ tục kéo dài; khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng… Do đó, công tác này cần phải quyết liệt hơn, phân cấp phân quyền được đẩy mạnh hơn, kịp thời tháo gỡ khó khăn…